Τα περίφημα «Δεκαοχτώ Κείμενα» του 1970 που έσπασαν τη λογοκρισία της χούντας των συνταγματαρχών θυμάται σήμερα 21 Απριλίου ο συγγραφέας Θανάσης Βαλτινός.

Συμμετέχοντας σ΄αυτήν την έκδοση, που ήρθε σαν χαστούκι από σημαντικούς ανθρώπους του πνεύματος στους δικτάτορες, εκφράζοντας το κοινό αίσθημα, ο σπουδαίος συγγραφέας, τελευταίος εν ζωή ανάμεσά τους, συμμετείχε με το διήγημα «Ο γύψος». Και το βιβλίο, τα «Δεκαοχτώ κείμενα», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος σε 3.000 αντίτυπα έγιναν αμέσως ανάρπαστα. Ένα «μυστικό» που κυκλοφορούσε από χείλη σε χείλη κι όχι μόνον ανάμεσα σε διανοούμενους.

.Τα «Δεκαοχτώ Κείμενα» του 1970

Στο βίντεο με το οποίο το υπουργείο Πολιτισμού θυμάται και τιμά την έκδοση των «Δεκαοχτώ κειμένων» ο Θανάσης Βαλτινός μοιράζεται μαζί μας άγνωστες λεπτομέρειες της έκδοσης του βιβλίου αλλά και τις  χυδαίες αντιδράσεις του χουντικού καθεστώτος.

«Ακολούθησε μια μικρή ταλαιπωρία από την Ασφάλεια που φρόντισε να τα βρει αυτά τα πράγματα, φρόντισε να μάθει ποιος είναι ο καθένας και τι κάνουμε», λέει ο ίδιος. «Εγώ δεν είχα δοσοληψίες μέχρι τότε με τις κλαδικές και μου άνοιξαν φάκελο βεβαίως. Με είχαν καλέσει στην Ασφάλεια όπου μου λέει κάποιος: -Εσύ έχεις ανακατευτεί με έναν Σέφερη…  Κι εγώ θεώρησα ότι μπορώ να τον κοροϊδέψω, να τον λοιδορήσω… Του λέω  -Με συγχωρείς δεν είναι Σέφερης είναι Σεφέρης, το μοναδικό Νόμπελ της Ελλάδας… Κι αυτός μου απαντάει έτσι ωμά: -Στ΄αρ@@@α μου».

Είναι γνωστό άλλωστε, ότι οι πραξικοπηματίες από την πρώτη στιγμή έβαλαν στο στόχαστρο τους καλλιτέχνες και τους ανθρώπους των Γραμμάτων.  Επέβαλαν λογοκρισία, απαγόρευσαν βιβλία, συνέλαβαν και βασάνισαν λογοτέχνες. Την μακρά περίοδο σιωπής, ήρθε να σπάσει όμως αυτή η συλλογική έκδοση.   Κι όπως αναφέρουν στον πρόλογο του βιβλίου οι συγγραφείς: «επιχειρούμε να επαναλάβουμε, με τον εκφραστικό μας τρόπο ο καθένας, την πίστη μας σε κάποιες θεμελιακές αξίες, με πρώτη ανάμεσά τους το δικαίωμα της ελεύθερης πνευματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας, που δεν θα παύσουμε να διεκδικούμε και που συνδέεται αναπόσπαστα με το σεβασμό της γνώμης και της αξιοπρέπειας όλων ανεξαίρετα των δημιουργών, αλλά και του κάθε ανθρώπου».

Στο σπίτι του Θανάση Βαλτινού

«Η εποχή, οι συνθήκες επέβαλλαν μία αντίδραση. Αυτή ήταν η πρώτη σκέψη η δική μου… Εγώ ήθελα νάναι κάτι πραγματικό. Ο κόσμος να καταλαβαίνει πού πηγαίνει το πράγμα..», όπως λέει ο Θανάσης Βαλτινός. Και όπως λέει στο διήγημά του «Ο γύψος»: «…Όταν συνήλθα με είχαν γυψώσει ολόκληρο. Πάνω από την κοιλιά και το στήθος μου είχε δημιουργηθεί ένα κατάλευκο υψίπεδο.  Και το σχήμα της λεκάνης μου είχε αφύσικα διογκωθεί. Φαντάσθηκα, ότι θα έπρεπε να μοιάζω στεατοπυγικός. Λιγάκι σαν κυκλαδικό ειδώλιο, λιγάκι σαν αστροναύτη στο σκάφανδρο. Μου είχαν  αφήσει μονάχα το πρόσωπο ακάλυπτο και ίσως επειδή τώρα ήμουν ακίνδυνος, εντελώς του χεριού τους οι γιατροί είχαν βγάλει τις μάσκες. Το κρανίο του ενός ήταν τελείως γυμνό και πρέπει να μου θύμιζε κάτι αλλά δεν κατάφερνα να το πιάσω τι, είχε τραβηχτεί μερικά βήματα πίσω  θαρρείς για να καμαρώσει το έργο του. Και το χαμόγελο που χάραζε στο πρόσωπό του έμοιαζε με μορφασμό ζώου. Από τον τρόπο που τονωνόταν υπέθεσα ότι θα έπρεπε να πάσχει από λόρδωση…».

Τιμής ένεκεν, πρώτο στη σειρά των «Δεκαοχτώ κειμένων» ήταν το ποίημα του νομπελίστα Γιώργου Σεφέρη «Οι γάτες του Αϊ-Νικόλα» και ακολουθούν: Μικρός διάλογος (Καίη Τσιτσελή), Ο ηθοποιός (Τάκης Κουφόπουλος), Το ραντάρ (Σπύρος Πλασκοβίτης), Επιστρέφοντας (Αλέξανδρος Κοτζιάς), Νύχτες (Τάκης Σινόπουλος), Μία μαρτυρία (Νόρα Αναγνωστάκη), Ο υποψήφιος (Ρόδης Ρούφος), Ο γιατρός Ινεότης (Γιώργος Χειμωνάς), Ελ Προκαραδόρ (Θ. Δ. Φραγκόπουλος), Αλλαξοκαιριά (Στρατής Τσίρκας), Ο στόχος (Μανόλης Αναγνωστάκης), Υπεροψία και μέθη (ο ποιητής και η ιστορία) (Δ. Ν. Μαρωνίτης), Άθως (Νίκος Κάσδαγλης), Ο γύψος (Θανάσης Βαλτινός), Αγία Κυριακή στο βράχο (Μένης Κουμανταρέας), Σήματα διαβάσεων (Λίνα Κάσδαγλη), Το ύφος μιας γλώσσας και η γλώσσα ενός ύφος (Αλέξανδρος Αργυρίου).

Υπεύθυνοι «σύμφωνα με το νόμο» ήταν οι Μανόλης Αναγνωστάκης, Αλέξανδρος Αργυρίου, Νίκος Κάσδαγλης, Αλέξανδρος Κοτζιάς, Τάκης Κουφόπουλος, Ρόδης Ρούφος και Θ.Δ. Φραγκόπουλος. Και το  βιβλίο έκανε βέβαια δεκάδες εκδόσεις σε πολλές γλώσσες.

Το διήγημα «Ο γύψος»

Δείτε το βίντεο:  https://youtu.be/YbIwXsZRS6c