Ο Ρούμπενς κι ένας πίνακας χωρίς ταυτότητα για 300 χρόνια

Μια συλλογή ιταλών αριστοκρατών του 18ου αιώνα. Ένας πίνακας με διάσημη υπογραφή, που είχε εξαφανιστεί για 300 χρόνια. Μια πώληση μερικών χιλιάδων και μία αναμενόμενη, για μερικά …εκατομμύρια.

Μια περιπέτεια που κρύβει πολλά μυστήρια, ανεξιχνίαστα ακόμη συνοδεύει ένα έργο του Ρούμπενς, αταύτιστο με το δημιουργό του ως πριν από μερικά χρόνια, που εμφανίζεται όμως πλέον, θριαμβευτικά. Πρόκειται για το έργο του «Ο Άγιος Σεβαστιανός ενώ δέχεται την φροντίδα δύο αγγέλων», που ο σπουδαίος ζωγράφος φιλοτέχνησε, όπως υπολογίζεται γύρω στο 1606-8 στην Ιταλία ή περί το 1609-10 στην Αμβέρσα.

Ο πίνακας βγαίνει σε δημοπρασία από τον οίκο Sotheby’s στο Λονδίνο στις αρχές Ιουλίου με εκτίμηση από 5 ως 7,7 εκατομμύρια δολάρια. Την τελευταία φορά ωστόσο, που πουλήθηκε, πριν από 15 χρόνια είχε φθάσει στην τιμή των …40.000 δολαρίων. Αλλά τότε όμως κανείς δεν γνώριζε, ότι ανήκε στον Ρούμπενς.

Μελετητές και ειδικοί στο έργο του Ρούμπενς χρησιμοποίησαν όμως, ακτίνες Χ για να εξετάσουν τον πίνακα κάτω από την επιφάνειά του και πρόσφατα επιβεβαίωσαν, ότι είναι πράγματι ένα έργο του. Επιπλέον ανακάλυψαν, ότι πρόκειται για την πρώτη εκδοχή ενός άλλου σημαντικού έργου του καλλιτέχνη, το οποίο μέχρι πολύ πρόσφατα θεωρείτο μοναδικό.

Οι προστάτες του Ρούμπενς

Ο πίνακας είχε καταγραφεί τελευταία φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1730, στη συλλογή της οικογένειας Σπινόλα, των Γενοβέζων προστατών του καλλιτέχνη. Η στενή σχέση του Ρούμπενς με την οικογένεια Σπινόλα είχε ξεκινήσει, όταν βρέθηκε για πρώτη φορά στη Γένοβα το 1604. Είναι πιθανό μάλιστα να παραγγέλθηκε ειδικά από τον Αμπρότζο Σπινόλα (1594-1630), έναν ιταλό ευγενή και στρατιωτικό διοικητή, με τον οποίο ο ζωγράφος είχε κοινά διπλωματικά, πολιτικά και καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα και τον οποίο είχε ζωγραφίσει πολλές φορές.

Η πρώτη γνωστή καταγραφή του πίνακα βρίσκεται στη διαθήκη του γιου του Αμπρότζο, του Φιλίπο Σπινόλα, το 1655, πριν περάσει στη συνέχεια από διαδοχικές γενιές της οικογένειας για τα επόμενα ογδόντα χρόνια. Η διαδοχή όμως σταμάτησε με την εγγονή του προστάτη, την Άννα Σπινόλα, η οποία καταγράφηκε ως κληρονόμος του πίνακα, το 1731. Κι αυτό, γιατί το έργο φεύγοντας από την οικογένεια Σπινόλα, έπαψε πλέον να αναφέρεται.

Η διαδρομή του στη συνέχεια παραμένει ανεξιχνίαστη ως την επανεμφάνισή του στις Ηνωμένες Πολιτείες, 230 χρόνια αργότερα, σε μια συλλογή στο Μιζούρι, το 1963. Αλλά όταν βγήκε σε δημοπρασία θεωρείτο, ότι ανήκει στον γάλλο ζωγράφο Λοράν ντε λα Ιρ.

Και να σημειωθεί, ότι η υψηλότερη τιμή έργου του ντε λα Ιρ είναι γύρω στις 900.000 δολάρια, ενώ το ρεκόρ του Ρούμπενς είναι 76,5 εκατ. δολάρια για την «Σφαγή των αθώων» (1609-11), που πουλήθηκε στον οίκο Sotheby’s του Λονδίνου το 2002.

Τα μυστικά της ζωγραφικής

Η ανάλυση ακτίνων Χ αποκάλυψε επίσης, πρόσθετα μυστικά, σχετικά με τον πίνακα ως την πρώτη έκδοση για τον δεύτερο, με το ίδιο θέμα, που βρισκόταν επί αιώνες στην ιταλική οικογένεια Κορσίνι και τώρα πλέον εκτίθεται στην Galleria Corsini στη Ρώμη.

Ο καλλιτέχνης είχε κάνει ριζικές αλλαγές στο σχέδιο, καθώς ζωγράφιζε το πρώτο έργο, τροποποιώντας τη σύνθεση διαρκώς, καθώς εργαζόταν. Για παράδειγμα, ο Άγιος Σεβαστιανός ζωγραφίστηκε αρχικά στραμμένος προς την αντίθετη πλευρά, στρίβοντας προς τα αριστερά και με το δεξί του χέρι υψωμένο πάνω από το κεφάλι του. Αρχικά επίσης υπήρχε και ένα βέλος που διαπερνούσε το δεξί του μηρό ενώ η πανοπλία ήταν μεταγενέστερη προσθήκη στο έργο, ζωγραφισμένη πάνω από κάτι άλλο, που ο Ρούμπενς είχε αφαιρέσει.

Η ανάλυση με ακτίνες Χ της εικόνας όμως, των Κορσίνι δεν έδειξε καθόλου σημαντικές αλλαγές, υποδηλώνοντας, ότι εκτελέστηκε στη συνέχεια και μόλις ο Ρούμπενς ήταν ικανοποιημένος με το αρχικό του σχέδιο.

Τελικά, η ανακάλυψη είναι «απόδειξη, ότι ακόμη και τα ονόματα μεγάλων καλλιτεχνών μπορούν να χαθούν στην ιστορία», όπως δήλωσε ο Τζορτζ Γκόρντον εκ μέρους του Sotheby’s . «Όπως φαίνεται, υπάρχουν πολλά ακόμη για να ανακαλυφθούν».

Διαβάστε επίσης:

Νίκος Σταμπολίδης: «Αυτά τα μάρμαρα λάμπουν στον ήλιο μόνον εδώ» – Επέτειος Μουσείου Ακρόπολης

Εκατομμύρια δολάρια για κόμικ με τον Σούπερμαν

Το ηθικό δίλημμα του Καρόλου: Θα επιστρέψει κλεμμένα πολιτιστικά έργα;

──────────────────

Εκλογές 2023