«Ο Μέγας Αλέξανδρος έχει ταφεί στη Βεργίνα». Αυτή είναι η εκτίμηση που κάνει η σπουδαία βυζαντινολόγος, Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, τονίζοντας ότι στον τάφο της Βεργίνας δεν βρίσκεται ο Φίλιππος Β’ αλλά ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος – θέση την οποία έχει επαναλάβει πολλάκις κατά καιρούς.

Η συνέντευξη δόθηκε στα Τετράδια Πολιτισμού δηλώνει απολύτως σίγουρη για τον ισχυρισμό της. Λέει η κ. Αρβελέρ: «Είναι το μόνο πραγματικό, μεγάλο πράγμα που έχω κάνει. Τόσο σίγουρη είμαι» και παραθέτει έξι επιχείρηματα για να υπερασπιστεί τον ισχυρισμό της

1

α) το ελαφαντοστέινο ομοίωμα του Αλέξανδρου,

β) την παράσταση στη ζωφόρο που δείχνει μια δράση η οποία για να αποτυπωθεί έπρεπε προηγουμένως να έχει συμβεί,

γ) την αρχική επιθυμία του Μακεδόνα να ταφεί στον τόπο του,

δ) το χρονικό κενό από την ταφή στο σημείο που ξέρουμε, μέχρι να κατασκευαστεί το μαυσωλείο,

ε) το ύψος του νεκρού που, όπως λέει, πως δεν μοιάζει με του πατέρα, αλλά περισσότερο με του ίδιου του Αλέξανδρου.
στ) τον χουντίτη, ένα ορυκτό της Αιγύπτου που βρέθηκε στον τάφο.

Αναλυτικά η συνέντευξη της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη Βεργίνα

Για περισσότερα από 10 χρόνια μιλάτε για τους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας, έχοντας ένα αιρετικό επιχείρημα, μια θέση διαφορετική από την κρατούσα…

Διαφορετική από όλους τους Έλληνες Αρχαιολόγους. Όχι τους ξένους. Οι ξένοι, σχεδόν ποτέ δεν δεχτήκανε ότι ο τάφος είναι του Φιλίππου του Β´. Μιλήσανε για τον Φίλιππο τον Αρριδαίο. Γιατί όλοι είναι πεπεισμένοι πως ο Αλέξανδρος είναι θαμμένος στην Αλεξάνδρεια. Από πού; Έπρεπε να ανοίξουμε όλες τις πηγές που μιλάνε για τον Μέγα Αλέξανδρο και την ταφή του να δούμε τι γίνεται. Όταν ο Μανώλης Ανδρόνικος, ο οποίος ήταν πολύ φίλος μου, μου είπε ότι βρήκε μέσα στον τάφο του λεγόμενου Φιλίππου το κεφαλάκι του Αλέξανδρου, του είπα: «Είναι δυνατόν Βασιλεύς Βασιλεύων να είναι μέσα σε τάφο;». Μου απάντησε πως λόγω των χρονολογιών ο τάφος θα ήταν ή του Φιλίππου του Β´ ή του Φιλίππου του Αρριδαίου ή του Αλέξανδρου, όμως ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν θαμμένος στην Αλεξάνδρεια, ο Αρριδαίος ουδέποτε πήγε σε μεγάλη εκστρατεία, άρα εκείνος που έμενε ήταν ο Φίλιππος Β´. Όταν όμως βρέθηκε η Αμφίπολη, άρχισαν όλοι να λένε πως είναι ίσως ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τότε είπα: «Αφού ο Αλέξανδρος ετάφη στην Αλεξάνδρεια, τότε πως μπορεί να λένε πως είναι δικός του ο τάφος στην Αμφίπολη;». Έτσι άρχισα εγώ να ψάχνω που είναι ο Μέγας Αλέξανδρος…

Με βάση τη δική σας λογική και επιχειρηματολογία, δεν θα μπορούσε η ύπαρξη του ομοιώματος του Αλέξανδρου να αποτελεί ένα έθιμο που πρώτη φορά συναντάμε;

Αυτά είναι νεοελληνικές εικασίες. Εκείνο που ξέρουμε είναι ότι οι Μακεδόνες θέλανε όλοι να είναι θαμμένοι στην πατρίδα τους. Έχουμε πολλά κείμενα για αυτό. Αλλά αφού δήθεν ο Μεγαλέξανδρος είπε ότι θέλει να ταφεί στην Αλεξάνδρεια, λέω και εγώ: στην Αλεξάνδρεια! Όταν βρήκαν την Αμφίπολη και αρχίσανε να λένε για την Αμφίπολη, διερωτήθηκα πως μπορεί να είναι εκεί αφού είναι στην Αλεξάνδρεια. Αλλά αρχισα να ψάχνω. Και είδα πως όλοι οι Αρχαίοι αναρωτιόντουσαν που είναι θαμμένος. Ο Λουκιανός, στους νεκρικούς διαλόγους γράφει: «πες μας Αλέξανδρε που σε θάψανε οι Μακεδόνες». Και βέβαια ο Αλέξανδρος δεν απαντά. Όλοι νομίζουν ότι είναι στην Αλεξάνδρεια. Πως και από πού; Όταν τη σωρό την έκλεψε ο Πτολεμαίος την πήρε από τη Δαμασκό, σχεδόν. Τι ήθελε η σωρός στη Δαμασκό αν πήγαινε στην Αλεξάνδρεια; Πάει προς το βορρά και όχι προς το νότο. Άρα πήγαινε για τον τόπο του. Και την παίρνει ο Πτολεμαίος και την πάει στην Μέμφιδα, για να κάνει μαυσωλείο. Το μαυσωλείο γίνεται μετά από 20 χρόνια. Ώσπου να γίνει το μαυσωλείο, η σωρός έμεινε στη Μέμφιδα. Εκεί την κάψανε τη σωρό, μαζέψανε τα κόκκαλα «κατά τον ελληνικό τρόπο», δηλαδή τα πλύνανε με κρασί κ.λπ. Εκείνοι που φυλάνε τη σωρό στην Μέμφιδα είναι δυο Μακεδόνες, χάρις στους οποίους –κατά τη γνώμη μου– ο Περδίκας, που ήταν ο πρώτος επίτροπος μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου, σταλμένος από την μητέρα του Αλέξανδρου την Ολυμπιάδα, κατάφερε να τον πάρει προς την πατρίδα του.

Ο Μέγας Αλέξανδρος

 

 

Που στηρίζετε αυτή την θέση; Γιατί κάνετε μια εικασία…

Πρώτον, το ελεφαντοστέινο κεφαλάκι στον τάφο. Δεύτερον, η ζωοφόρος με τον Ιππέα στη μέση, ο οποίος σίγουρα ήταν ο Μεγαλέξανδρος, στεφανωμένος. Στα δυο άκρα της ζωφόρου είναι δυο κυνηγοί οι οποίοι φορούν καπέλα. Αρα είναι ένα κυνήγι μετά από την περσική παρουσία του Μέγαλέξανδρου. Άρα τι γίνεται; Η μεγάλη διαφορά μεταξύ της Ευρυδίκης –της γυναίκας του Αρριδαίου του Γ´– και του Πτολεμαίου με την Ολυμπιάδα, είναι ο τρόπος ταφής της σωρού, όταν φθάνει χάρις στον Περδίκα στην Μακεδονία. Προκειμένου να μη γίνει η Ολυμπιάδα θριαμβεύβουσα, η Ευρυδίκη επιλέγει μια διακριτική ταφή. Και η διακρτική ταφή γίνεται στην τύμβο που ξέρουμε. Όπως και να έχει κάτι τέτοιο, αν είχε συμβεί, θα αποτελούσε ένα μεγάλο γεγονός.

Ακόμη και αν η Ευρυδίκη όπως λέτε ήθελε να το κρατήσει χαμηλά, θα συζητούνταν. Θα είχε γραφτεί. Θα είχε ξαναγραφτεί θα υπήρχαν πηγές…

Δεν έχουμε τίποτα από τους χρονογράφους της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όλα τα έχουν καταστρέψει. Διατείνομαι άλλωστε, άσχετα από όλα αυτά, ότι όταν οι Αμερικάνοι βρήκαν έναν σκελετό στην περιοχή των τύμβων, ο οποίος έχει τραύμα στην κνήμη όπως ακριβώς ο Φίλιππος ο Β´, είπαν πως αυτός είναι ο Φίλιππος και όχι εκείνος στον λεγόμενο τάφο του Φιλίππου. Πρώτον, ο θώρακας τον οποίο βρήκανε δεν πάει στον μεγάλο Φίλιππο, ο Αλέξανδρος ήταν μικρόσωμος. Δεύτερον, όλα τα όπλα παραπέμπουν στον οπλισμό του Αλεξάνδρου. Ο Μανώλης (ο Ανδρόνικος) λέει πως όταν έκανε την προβολή και έδειχνε τα πράγματα στους συναδέλφους του, τους αρχαιολόγους, εκείνοι από κάτω φώναζαν: Αλέξανδρος. «Και εγώ θα έλεγα το ίδιο, αν δεν ήξερα πως είναι θαμμένος στην Αλεξάνδρεια», είχε πει ο ίδιος.

Συμπυκνώνοντας τους ισχυρισμούς σας, έχουμε: α) το ελαφαντοστέινο ομοίωμα του Αλέξανδρου, β) την παράσταση στη ζωφόρο που δείχνει μια δράση η οποία για να αποτυπωθεί έπρεπε προηγουμένως να έχει συμβεί, γ) έχουμε την αρχική επιθυμία του Μακεδόνα να ταφεί στον τόπο του, δ) έχουμε το χρονικό κενό από την ταφή στο σημείο που ξέρουμε, μέχρι να κατασκευαστεί το μαυσωλείο, ε) έχουμε το ύψος του νεκρού που –λέτε– πως δεν μοιάζει με του πατέρα, αλλά περισσότερο με του ίδιου του Αλέξανδρου. Τι άλλο σας κάνει να επιμένετε, κόντρα στο βασικό αφήγημα;

Ο χουντίτης. Ένα ορυκτό της Αιγύπτου. Τι ζητά πάνω στον σκελετό του λεγόμενου Φιλίππου; Αλλά και κάτι ακόμη που το βρίσκω μόνο εγώ. Δεν το λένε άλλοι. Στο νεκροκρέβατο του λεγόμενου Φιλίππου υπάρχουν δυο ελεφαντοστά. Το ένα δείχνει έναν Σάτυρο και το άλλο τον Διόνυσο. Από τον Αριαννό ξέρουμε πως όταν ο Αλέξανδρος φθάνει προς την Τύρο, δεν μπορεί να την πάρει. Υπάρχει αντίσταση και θέλει να φύγει. Το βραδύ, βλέπει στον ύπνο του έναν Σάτυρο και ως μαθητής του Αριστοτέλη –λέει ο Αρριανός– κατάλαβε σα-Τύρος. Η Τύρος δηλαδή, δική σου. Μένει και την παίρνει. Μετά, όταν τα πήρε όλα και τρελάθηκε και ο Αλέξανδρος και έστειλε στις ελληνικές πόλεις ένα διάταγμα να τον κάνουν Θεό, οι Σπαρτιάτες το δέχτηκαν πως θέλει να γίνει Θεός. Οι Αθηναίοι όμως είπαν: «από πού και ως που;». Ο Δημάδης, ο οποίος ήταν ένας φίλος του Αλεξάνδρου στην Αθήνα, τους λέει: «προσέξτε, όποιος φυλάει τον ουρανό, χάνει τη γη». Φοβούνται οι Αθηναίοι πως θα στείλει κανένα άγημα ο Αλέξανδρος και τον ονόμασαν Διόνυσο.

Ο Μανώλης Ανδρόνικος στον τάφο της Βεργίνας

 

 

Τότε, ο Διογένης ο Κυνικός βγήκε στην αγορά και είπε: «αφού κάνατε αυτόν Διόνυσο, εμένα θα με κάνετε Σέραπη». Οπότε, στο νεκροκρέβατο του λεγόμενου Φιλίππου, ένας Διόνυσος και ένας Σατυρος τι γυρεύουν; Επίσης, όλη αυτή η πολυτέλεια, ο χρυσός που βρίσκεται στον τάφο, που βρέθηκε; Όταν πήγαν για εκστρατεία οι Μακεδόνες, είχαν χρέη. Μόνο χρέη. Που τον βρήκαν; Ενώ όταν στην Περσία έγινε μια ‘μικροεπανάσταση’ των Μακεδόνων που ήθελαν να γυρίσουν στην πατρίδα τους, τους μάζεψε ο Αλέξανδρος και τους είπε: «φτάσατε ξυπόλητοι και γυρνάτε τώρα με τόσα χρυσάφια». Οπότε, όπως και αν το κάνουμε, πρέπει να εξηγήσουμε που βρέθηκαν τα χρυσά στεφάνια, στον τάφο του λεγόμενου Φιλίππου. Οπότε όταν βρέθηκε ο σκελετός του Φιλίππου, από τους Αμερικάνους, με το τραύμα στην κνήμη οι δικοί μας δεν απάντησαν. Σου λέει, μόνο ο Φίλιππος θα είχε τραύμα στην κνήμη; Βρήκαμε και είναι σίγουρο, τον τάφο του μικρού Αλεξάνδρου που σκότωσε ο Κάσσανδρος. Το DNA του μικρού Αλεξάνδρου, είναι σχετικό με αυτό στον τάφο του λεγόμενου Φιλίππου. Άρα λένε πως είναι ο Φίλιππος, ο παππούς.

Έχετε ακόμη ένα επιχείρημα. Μιλάτε για μια βιαστική μετακίνηση του Αλέξανδρου σε ένα ταπεινό μνημείο.

Δεν το λέω εγώ. Ο Ανδρόνικος λέει πως το μνημείο δεν είναι τόσο πολυτελές όσο θα έπρεπε. Και εξηγεί ότι οφείλεται στην αρπαγή που έκαναν οι Γαλάτες όταν έφθασαν στη Μακεδονία.

Κυρία Αρβελέρ γιατί πιστεύετε πως τόσα χρόνια που βάζετε το συγκεκριμένο ζήτημα στο δημόσιο διάλογο, δεν την ασπάζονται οι Αρχαιολόγοι; Η θέση σας ακούγεται, ως πρόσωπο έχετε μεγάλη επιδραστικότητα. Μήπως τελικά τα επιχειρήματα αυτά, για τους ειδικούς, δεν είναι επαρκή;

Δεν επιτρέπεται 50 χρόνια τουλάχιστον οι Έλληνες αρχαιολόγοι να έχουν Αλέξανδρο και να μην το έχουν κοιτάξει ποτέ.

Υπονοείτε πως δεν το παραδέχονται τόσοι και τόσοι αρχαιολόγοι, για να μη φανεί μια διαχρονική ανεπάρκεια στην ερμηνεία και την ανάλυση των δεδομένων;

Ε βέβαια…

Πιστεύετε στα αλήθεια πως θα δικαιωθεί η θέση σας;

Όταν έρθει η επόμενη γενιά αρχαιολόγων, από εκείνους που ήταν στην ανασκαφή και όταν εγώ δεν θα είμαι πια στη ζωή…

Εκπέμπετε μια ανάγκη να επαναλαμβάνετε ότι ο λεγόμενος τάφος του Φιλίππου, ανήκει στον Μέγα Αλέξανδρο…

Έχω ανάγκη. Εγώ νομίζω ότι είναι το μόνο πραγματικό, μεγάλο πράγμα που έχω κάνει. Τόσο σίγουρη είμαι.

Διαβάστε επίσης:

«Οι Έλληνες» στην Κίνα – Το ταξίδι που φέρνει κοντά δύο αρχαίους πολιτισμούς
Μέγας Αλέξανδρος: Βρέθηκε ναός που δείχνει ότι τον λάτρευαν «ως θεϊκή φιγούρα»
Ένας Μέγας Αλέξανδρος αναδύθηκε από ανασκαφές στην Τουρκία