Ο λόρδος Βύρωνας, η ιταλίδα ερωμένη και ένα μουσείο

Ήταν ο τελευταίος μεγάλος του έρωτας, ως συνήθως προκλητικός και σκανδαλώδης.

Αρκεί να ειπωθεί, ότι ζούσε στο σπίτι της ερωμένης του ως τη στιγμή, που ο άντρας της τους συνέλαβε επ΄ αυτοφώρω, χωρίς όμως να καταφέρει να διαλύσει το ειδύλλιό τους… Κι αν την εγκατέλειψε, ο λόγος ήταν η Ελλάδα!

Γιατί από εκεί, από την Ιταλία ξεκίνησε ο λόρδος Βύρωνας παίρνοντας μαζί του και άλλους ευγενείς, όπως και τον αδελφό της φίλης του, τον κόμη Πιέτρο Γκάμπα για να φθάσει στο Μεσολόγγι, τον Ιανουάριο του 1824.

Στην Ραβέννα παίχτηκε αυτή η πράξη της ζωής του λόρδου Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον και τώρα το Παλάτσο Τζουτσόλι, όπου έζησε κοντά στην Τερέζα Γκάμπα Τζουτσόλι γίνεται μουσείο αφιερωμένο, κατά κύριο λόγο στον ποιητή μέσα από ενθυμήματα της ερωμένης του.

Είναι αντικείμενα, που είχε φυλάξει η κόμισσα αλλά γενικότερα είναι και μια αναπαράσταση του κλίματος της εποχής, που δίνουν τη σφραγίδα τους σ΄αυτό το μουσείο.

Οι καθηγητές Ντιέγκο Σάγκλια και ο Γκρέγκορι Ντόουλινγκ στα πανεπιστήμια της Πάρμας και της Βενετίας αντίστοιχα, που ήταν οι ακαδημαϊκοί σύμβουλοι του εγχειρήματος πιστεύουν μάλιστα, ότι το Παλάτσο Τζουτσόλι, που είναι γεμάτο με έργα τέχνης –ένα μνημείο από μόνο του- αλλά και με βιβλία και αναμνηστικά θα αναδείξει το έργο του ποιητή, όσο και αν σήμερα είναι εκτός μόδας, βοηθώντας να διαβαστεί περισσότερο και να εκτιμηθεί όσο του πρέπει.

Η κόμισσα και ο ποιητής

Πώς βρέθηκε όμως, ο Βύρωνας στη Ραβέννα; Μάλλον επεισοδιακά. Εγκαταλείποντας την Αγγλία για μια οικειοθελή εξορία, το 1816 ο ποιητής είχε πίσω του σωρεία σκανδάλων.

Μεταξύ άλλων, σάλος είχε ξεσηκωθεί για την σκληρότητα με την οποία αντιμετώπιζε τη σύζυγό του Άννα Ιζαμπέλα Μίλμπανκ, καθώς και για τις διαβόητες σχέσεις του με την ετεροθαλή αδερφή του Αυγούστα και με τη λαίδη Κάρολαϊν Λαμπ, μυθιστοριογράφο, η οποία τον είχε χαρακτηρίσει ως «τρελό, κακό και επικίνδυνο άτομο για να τον ξέρεις».

Μετά από λίγα χρόνια περιπλάνησης στην Ευρώπη έφθασε στη Ραβέννα, το 1819, ακολουθώντας την νεαρότατη κόμισσα Τερέζα Γκάμπα Τζουτσόλι -για την ακρίβεια έφηβη!- που είχε γνωρίσει σε ένα πάρτι στην Βενετία.

Ο σύζυγος της κόμισσας ήταν σχεδόν 40 χρόνια μεγαλύτερός της, κάτι που φυσικά διευκόλυνε τον ποιητή. Με τυπική βυρωνική αλαζονεία έτσι, νοίκιασε ορισμένα δωμάτια στο Παλάτσο Τζουτσόλι –την κατοικία του ζεύγους- καταβάλλοντας μάλιστα, το πολύ υψηλό ενοίκιο που του ζητήθηκε.

Μαζί του είχε και το «θηριοτροφείο» του -συμπεριλαμβανομένων τριών πιθήκων και ενός αετού- στεγασμένο στα κελάρια της βίλας, μόνον που τα ζώα δεν έμεναν πάντα στη θέση τους. Μάρτυρας, ο ποιητής και φίλος του Πέρσι Σέλεϊ, που είχε γράψει σχετικά: «Μόλις συνάντησα στη μεγάλη σκάλα πέντε παγώνια, δύο κότες Γουινέας και έναν αιγυπτιακό γερανό»!

Από την Ραβέννα στο Μεσολόγγι

Δύο χρόνια αργότερα ωστόσο, μετακόμισε από το σχετικά μέτριο ισόγειο στα μεγαλύτερα δωμάτια του πρώτου ορόφου. Δημόσια ήταν ο αναγνωρισμένος cavaliere servente (κάτι σαν πιστός θαυμαστής) της Τζουτσόλι, ο αφοσιωμένος συνοδός της στην όπερα και στις εξόδους, μια συνθήκη αναγνωρισμένη και ανεκτή στην ιταλική κοινωνία.

Το παράνομο ζευγάρι ζούσε τον έρωτά του στους υπέροχους χώρους του παλάτσο με τις εκπληκτικές τοιχογραφίες ενώ ο σύζυγος ήταν απών ή έκανε την σιέστα του. Σε κάθε περίπτωση, μια επικίνδυνη κατάσταση, που αναπόφευκτα αποκαλύφθηκε. Η Τζουτσόλι χώρισε επισήμως τότε τον σύζυγό της και επέστρεψε στο σπίτι του πατέρα της με τον Βύρωνα να την ακολουθεί κατά πόδας. Έγινε φίλος με όλη την οικογένειά της και το 1823 απέπλευσε για την Ελλάδα μαζί με τον αδελφό της Πιέτρο, προκειμένου να συμμετάσχουν στον αγώνα για την Ελληνική Ανεξαρτησία.

Πέθανε στο Μεσολόγγι, όπως είναι γνωστό, στις 19 Απριλίου του 1824, πολύ λιγότερο ένδοξα από τον θρύλο, που δημιούργησε το όνομά του: Όπως και ο ήρωάς του ο Δάντης, πιθανότατα από ελονοσία.

Η διατήρηση της μνήμης

Τι περιλαμβάνει όμως τώρα το μουσείο; Κατ΄αρχάς το κτήριο ανήκει πλέον σε μια τοπική τράπεζα, την Cassa di Risparmio di Ravenna, η οποία συγχρηματοδότησε το έργο με τις αρχές της πόλης και άλλους πολιτιστικούς φορείς.

Οι αίθουσες, που είναι αφιερωμένες στον Βύρωνα περιλαμβάνουν θεματικές διαδραστικές προβολές, μεταξύ των οποίων και σκηνές, που γυρίστηκαν ειδικά στη Βενετία αναδημιουργώντας την πρώτη του συνάντηση με την Τζουτσόλι ενώ κατευθείαν κατάλοιπο της ρομαντικής εποχής του είναι η μικρή θήκη με μαλλιά του ποιητή. Στα κελάρια εξάλλου, αντί για θηριοτροφείο λειτουργεί πλέον ένα εστιατόριο αλλά χωριστά, σε ένα είδος κρυψώνας έχουν εκτεθεί τα όπλα των επαναστατών της Εταιρείας Ραβέννα του Βύρωνα.

Αν και παντρεύτηκε ξανά, η Τζουτσόλι είχε αφιερώσει το υπόλοιπο της ζωής της στη διατήρηση της μνήμης του Βύρωνα και της ιστορίας του έρωτά τους. Σπάνιες πρώτες εκδόσεις και χειρόγραφα, καθώς και πολλά πορτρέτα και αναμνηστικά που αγαπούσε, εκτίθενται τώρα από την συλλογή της.

Όταν οι δύο καθηγητές πάντως, είδαν για πρώτη φορά το κτήριο, στο οποίο κατά καιρούς είχαν στεγαστεί κυβερνητικά γραφεία αλλά και στρατώνας ενώ και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε για δεκαετίες ήταν σχεδόν ερειπωμένο. Η ανακαίνισή του διήρκεσε δέκα χρόνια, καθυστερώντας αρχικά λόγω της πανδημίας αλλά και της ανακάλυψης εκπληκτικών τοιχογραφιών, τις οποίες είχε παραγγείλει ο ποιητής, που περιείχαν εκδοχές δύο έργων του Τιτσιάνο.

Τι θα συνέβαινε όμως, αν ο λόρδος Βύρωνας είχε επιστρέψει στην Ιταλία; «Θα είχε βαρεθεί και θα είχε προχωρήσει, όπως είχε κάνει τόσο συχνά πριν;», αναρωτιέται ο Ντόουλινγκ. «Μόνον ο χρόνος το ξέρει αλλά ο χρόνος τελείωσε για εκείνον», όπως λέει.

Διαβάστε επίσης:

Πού είναι θαμμένη η Αλέγκρα Μπάιρον; – Νέα στοιχεία για την τύχη της εξώγαμης κόρης του Βύρωνα

Προτομή του λόρδου Βύρωνα στην Γενεύη – Ελληνική πρωτοβουλία