Ο «επισκέπτης» της Δήλου, δωρεά Δασκαλόπουλου στο νησί

Ένας επισκέπτης της Δήλου καθισμένος σ’ ένα κιονόκρανο για να ξαποστάσει ατενίζει τον αρχαιολογικό χώρο, που απλώνεται γύρω του. Είναι σήμερα; Είναι χθες; Μπορεί να είναι αύριο; Το περίγραμμά του αποσπασματικό, διαχέεται στο χώρο διατρέχοντας και τον χρόνο. Ένας επισκέπτης στο διηνεκές είναι αυτή η μορφή του σπουδαίου καλλιτέχνη Άντονι Γκόρμλι, που βρίσκεται μόνιμα πλέον έξω από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Δήλου, μια δωρεά του ίδιου του καλλιτέχνη και του οργανισμού ΝΕΟΝ του Δημήτρη Δασκαλόπουλου  προς το υπουργείο Πολιτισμού.

Είναι το πρώτο έργο σύγχρονης τέχνης, που θα εκτίθεται μόνιμα σε αρχαιολογικό χώρο αυτό το ανθρωπόμορφο γλυπτό ως σημείο αναφοράς της συνομιλίας μεταξύ κλασικού και σύγχρονου πολιτισμού. Και αποτελεί την πρώτη από μια σειρά δωρεών που πραγματοποιεί ο ΝΕΟΝ σε αρχαιολογικούς χώρους όπου έχει ήδη διοργανώσει εκθέσεις σε συνεργασία με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων. Στη διάρκεια της δωδεκαετούς δράσης του εξάλλου, o NEON έχει συνεργαστεί με το ΥΠΠΟ για την πραγματοποίηση έντεκα παρόμοιων εκθέσεων σε αρχαιολογικούς και ιστορικούς τόπους, οι οποίες είχαν ως στόχο να προβάλλουν νέες αναγνώσεις υπό το πρίσμα της σύγχρονης τέχνης. Και όπως λέει πράγματι ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος «Όταν η σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία συνομιλεί αρμονικά με τις αρχαιότητές μας δημιουργούνται νέες αναγνώσεις που μπορούν να συγκινήσουν, να εμπνεύσουν, να κεντρίσουν τη συλλογική συνείδηση». Για τον ίδιο άλλωστε «η τέχνη έχει νόημα μόνο μέσα από τη συνδιαλλαγή της με τον κόσμο», γι΄αυτό «εδώ και πολλά χρόνια, ως συλλέκτης και ως ιδρυτής του ΝΕΟΝ, στηρίζω την ανθρώπινη δημιουργικότητα και φροντίζω ώστε τα δημιουργήματα της τέχνης και δη της σύγχρονης τέχνης, να είναι προσβάσιμα στο ευρύ κοινό».

Γλυπτές ανθρώπινες μορφές

Το αρχικό έργο «RULE» είχε δημιουργηθεί από τον Γκόρμλι ως νέα ανάθεση από τον ΝΕΟΝ στο πλαίσιο της έκθεσης «SIGHT», που πραγματοποιήθηκε στο νησί της Δήλου κατά το διάστημα Μαΐου-Οκτωβρίου 2019. Στην έκθεση αυτή ο βρετανός καλλιτέχνης, ευρέως αναγνωρισμένος για τα γλυπτά, τις εγκαταστάσεις και τα δημόσια έργα τέχνης του, που διερευνούν τη σχέση του ανθρώπινου σώματος με τον χώρο είχε παρουσιάσει 29 γλυπτές ανθρώπινες μορφές από σίδηρο, ανάμεσά τους και πέντε νέα έργα-αναθέσεις ειδικά για την έκθεση.

Διασκορπισμένες σε όλο το ιερό νησί, από την είσοδο του εμπορικού λιμανιού μέχρι την κορυφή του όρους Κύνθος, στον αρχαιολογικό χώρο, το Στάδιο, το Θέατρο, τα εμπορικά καταστήματα και το μουσείο, οι γλυπτικές μορφές του Γκόρμλι «αποκαθιστούσαν» την ανθρώπινη παρουσία δημιουργώντας ένα φυσικό μονοπάτι, που οδηγούσε πίσω στη μυθολογία και την ανθρώπινη δραστηριότητα του παρελθόντος της Δήλου.

Γενικότερα εξάλλου, το έργο του αναπτύσσει τις δυνατότητες της κριτικής αλληλεπίδρασης τόσο με το δικό του σώμα όσο και με εκείνα των άλλων, με τρόπο, που να αντιμετωπίζει θεμελιώδη ερωτήματα αναφορικά με τη θέση των ανθρώπων σε σχέση με την φύση και το σύμπαν. Ο Γκόρμλι έτσι, προσπαθεί συνεχώς να ορίσει τον χώρο της τέχνης ως έναν τόπο γίγνεσθαι, όπου μπορούν να προκύψουν νέες συμπεριφορές, σκέψεις και συναισθήματα.

Η εμπειρία του δημιουργού

«Ήταν τιμή και ειλικρινής χαρά η πρόσκληση που έλαβα από τον Οργανισμό ΝΕΟΝ να δημιουργήσω το «SIGHT» στο νησί της Δήλου το 2019», όπως λέει ο ίδιος ο δημιουργός περιγράφοντας και την πρώτη επαφή του με τον χώρο: « Όταν έφτασα για πρώτη φορά στο νησί με υποδέχτηκαν χαλιά από λουλούδια και ένιωσα αμέσως την ατμόσφαιρά του: Μια ήπια, υπόκωφη ενέργεια, που δεν σχετιζόταν με τα ίδια τα ερείπια αλλά έμοιαζε να υπάρχει μέσα στα ίδια τα βράχια. Αυτό το νησί, το επίκεντρο των Κυκλάδων, χωρίς δέντρα και ίχνη ανθρώπινης ζωής, γεμάτο ιστορία και μυστήριο ήταν ένα πλούσιο και μοναδικό περιβάλλον για να δημιουργήσει κανείς. Ήθελα τα έργα να βοηθήσουν όλους μας να αναπροσανατολιστούμε – ενεργώντας ως σημεία βελονισμού, ενδείξεις  ανθρώπινης παρουσίας στο χώρο και στιγμές αιχμαλωτισμένου ανθρώπινου χρόνου».

Όπως προσθέτει μάλιστα, ανυπομονεί να παρακολουθήσει «πώς θα εξελιχθεί το έργο στην πάροδο του χρόνου και πώς θα συνεχίσει να ενεργοποιεί και να ενεργοποιείται από αυτόν τον τρομερά ισχυρό τόπο». και πώς θα συνεχίσει να ενεργοποιεί και να ενεργοποιείται από αυτόν τον τρομερά ισχυρό τόπο».

Πολλαπλός συμβολισμός

«Η δωρεά ενέχει πολλαπλό συμβολισμό», σημειώνει όμως, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. «Εικονίζει με πειστικό τρόπο την αρμονική συνύπαρξη της πολιτιστικής κληρονομιάς με τη σύγχρονη δημιουργία και τεκμαίρει την όσμωση των δύο, με τη δεύτερη να εμπνέεται διαρκώς και να αρδεύει ανεξάντλητα από την πρώτη. Με αποτέλεσμα έναν ισχυρό συμβολισμό,  δεδομένου ότι το έργο εμπνέεται από τα  γλυπτικά αριστουργήματα της Δήλου».

Για την ίδια μάλιστα, ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός των σπουδών του δημιουργού στην Ανθρωπολογία και την Ιστορία της Τέχνης, κάτι που του έχει προσφέρει την δυνατότητα αναγνώρισης της κλασικής κληρονομιάς ως σταθερής πηγής των καλλιτεχνικών του εναυσμάτων.

Η κυρία Μενδώνη όμως, έχει να επισημάνει και την αξία της πρωτοβουλίας του ΝΕΟΝ και της συνεργασίας με το υπουργείο Πολιτισμού, καθώς με τον τρόπο αυτόν «εμπεδώνεται η τεράστια σημασία της σύγκλισης των δημόσιων πολιτικών με τις ιδιωτικές πρωτοβουλίες για την προαγωγή και την προβολή του πολιτιστικού μας αποθέματος αλλά και της δημιουργικής συνύπαρξής του με τη σύγχρονη τέχνη».

Αυτή η  «διακριτική κυβιστική φιγούρα έξω από το μουσείο», όπως αναφέρει τέλος ο Δημήτρης Αθανασούλης, προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων «θα είναι πλέον μία διαρκής οπτική φυγή, που θα συνδέει το κλέος της νήσου του Απόλλωνα με την κοινότητα του 21^ου αιώνα, χάρη στην γενναιόδωρη προσφορά του καλλιτέχνη και του Οργανισμού ΝΕΟΝ, δικαιώνοντας την πρωτοβουλία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων να συνδιοργανώσει αυτή την ιστορική έκθεση».

Διαβάστε επίσης

Οριστικό το όχι στον Λάνθιμο για γυρίσματα στην Ακρόπολη – Υπογράφηκε η απόφαση

Το φως που διαλύει τα σκοτάδια – Έκθεση Χρήστου Μποκόρου στην Βασιλική Αγίου Μάρκου

Με αποστολή την ενίσχυση του βιβλίου – Ο νέος φορέας συστήνεται