Ο Απόλλωνας του Τζεφ Κουνς, του πιο ακριβοπληρωμένου καλλιτέχνη στον κόσμο, στην ‘Υδρα

Μπαίνοντας στο λιμάνι ο χρυσός –μπρούτζινος στην πραγματικότητα– ήλιος,  με τις ακτίνες του που περιστρέφονται, δίνει από μακριά το σήμα: Ο Τζεφ Κουνς είναι εδώ.

Στα παλιά Σφαγεία της Ύδρας για την ακρίβεια, υψωμένος πάνω από το κτίσμα και λάμποντας στον ουρανό και τη θάλασσα, αυτός ο τεράστιος ήλιος του διάσημου και πλέον ακριβοπληρωμένου καλλιτέχνη στον κόσμο αποτελεί ήδη ένα νέο αξιοθέατο στο νησί. Αλλά και ένα είδος πρόσκλησης στην έκθεση, που εγκαινιάστηκε πριν από λίγες μέρες από το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ του Δάκη Ιωάννου, ο οποίος έφερε και πάλι στην Ύδρα τον περιζήτητο Τζεφ Κουνς, είκοσι χρόνια μετά από την τελευταία ατομική του έκθεση στην Ελλάδα.

«Απόλλων» είναι ο τίτλος αυτής της έκθεσης, που είναι αφιερωμένη προφανώς στον θεό του φωτός και της μουσικής στην αρχαιότητα, έναν θεό που στα νεώτερα χρόνια επιφορτίσθηκε από τη φιλοσοφία και με την λογική, την τάξη, την αρμονία. Τόσο ο «Ήλιος» έτσι, ένα ανακλαστικό ανεμοκίνητο πλάτους  9,1 μέτρων, όσο και η εγκατάσταση του Τζεφ Κουνς με νέα γλυπτά του και άλλα αντικείμενα προσκαλεί τον επισκέπτη σε έναν μεταφυσικό διάλογο μεταξύ του σύγχρονου και του αρχαίου.

 Την πρώτη αίσθηση έλαβαν στα εγκαίνια, με οικοδεσπότη τον Δάκη Ιωάννου, φίλο και συλλέκτη του Τζεφ Κουνς  – υπολογίζεται ότι κατέχει 38 έργα του ανυπολόγιστης αξίας – και με παρόντα φυσικά τον καλλιτέχνη, εκλεκτοί καλεσμένοι.

Ανάμεσά τους, η Σεΐχα Αλ Μαγιάσα Μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι, ιδρύτρια και πρόεδρος της Αρχής Μουσείων του Κατάρ, που έχει ετήσιο προϋπολογισμό 1 δισ. δολαρίων, μια από τις ισχυρότερες γυναίκες του κόσμου στη σύγχρονη τέχνη. Μαζί της η σύζυγος του πρωθυπουργού Μαρέβα Γκραμπόφσκι-Μητσοτάκη, καθώς οι δύο κυρίες είχαν συναντηθεί άλλωστε και στην Αθήνα και είχαν γευματίσει στο Μουσείο Ακρόπολης.

Ο Απόλλων κιθαρωδός

 Η Ύδρα δεν είναι το νησί του Απόλλωνα, στην Δήλο γεννήθηκε όπως είναι γνωστό(!), ούτε η αρχαία Ελλάδα είναι η Πομπηία, από την οποία αντλεί έμπνευση η εγκατάσταση του Τζεφ Κουνς στα παλιά Σφαγεία. Από την άλλη όμως, αυτό ακριβώς είναι το ζητούμενο από έναν καλλιτέχνη.

Η πολλαπλότητα της πρόσληψης και της απόδοσης, η πρόκληση της υπέρβασης και η κινητοποίηση του θεατή προς κατευθύνσεις που ουδέποτε είχε φανταστεί. Κι ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης γνωρίζει έξοχα, πώς να το επιτυγχάνει αυτό, θεωρώντας, ότι ακόμη και οι αντιδράσεις γυρνούν υπέρ του.

Ο επισκέπτης λοιπόν της έκθεσης παίρνοντας τον στενό δρόμο που οδηγεί στα Σφαγεία, με το βουνό από την μια πλευρά του κι από την άλλη τη θάλασσα, το πρώτο που βλέπει και πάλι είναι το απαστράπτον, αν και ελαφρώς θλιμμένο πρόσωπο του Ήλιου, που δεν είναι άλλος από τον Απόλλωνα, να τον καλωσορίζει.

Η κύρια εγκατάσταση καταλαμβάνει τον κεντρικό χώρο, που έχει μετατραπεί σε ένα είδος ρωμαϊκού τρικλίνιου με τα ωραία ψηφιδωτά του δάπεδα και τις εκπληκτικές τοιχογραφίες που έχουν ως βάση εκείνες τις αρχαίες από το Μποσκορεάλε κοντά στην Πομπηία.

Τίποτε δεν είναι όμως τόσο εντυπωσιακό μέσα σ΄ αυτό το εκπληκτικό σκηνικό, όσο το άγαλμα του Απόλλωνα στο κέντρο, με το γυμνό του σώμα να αντανακλά την χαρακτηριστική στιλπνότητα των ρωμαϊκών γλυπτών, τα ξανθά του μαλλιά να στολίζονται από χρυσό στεφάνι και το πολύχρωμο ένδυμά του να γλιστρά ως κάτω.

Το γλυπτό ονομάζεται «Απόλλων Κιθάρα», γιατί πράγματι ο κιθαρωδός Απόλλωνας παριστάνεται να παίζει κιθάρα υπό την άγρυπνη προστασία ενός τεράστιου και απειλητικού φιδιού. Πολλά σύμβολα μαζί σ΄ αυτό το animatronic γλυπτό, που έχει ύψος πάνω από 2,3 μέτρα.

Η μύηση

Για όλα αυτά ωστόσο υπάρχει μία προετοιμασία, κατά το πρότυπο της αρχαίας «διάβασης», της μύησης δηλαδή σε ένα μυστήριο. Είναι το ξύλινο τραπέζι της εισόδου στο χώρο, με εξαιρετικά ετερόκλιτα αντικείμενα, τοποθετημένα – υποτίθεται – πρόχειρα. Όπως ένα ουρητήριο που παραπέμπει στο γνωστό, ανατρεπτικό έργο «Fountain» του Μαρσέλ Ντισάν αλλά κι ένας τροχός ποδηλάτου, επίσης αναφορά στο δικό του έργο. Ακόμη μια καρέκλα τοποθετημένη ανάποδα στο τραπέζι, ένα ακροκέραμο, πέντε ευελη ρολόγια χειρός, ένα χάλκινο ταψί με πιτάκια.

Είναι επίσης οι τρεις μικρές «στάνες» μ΄ένα ζώο στην καθεμιά, είναι κι οι μικροί βοσκοί με χλαμύδες, που τα φυλάνε, είναι εκείνο το ζευγάρι μπρούτζινα αθλητικά παπούτσια Nike (θα τα φορέσει άραγε ο Απόλλωνας;), είναι το «Gazing Ball Tripod», δηλαδή η τοποθετημένη πάνω σε τρίποδο, μπλε γυάλινη σφαίρα του Τζεφ Κουνς (θα μπορούσε να είναι και μαντική) μέσα στην οποία αντανακλάται ο χώρος και ο άνθρωπος,  και χωρίς αμφιβολία είναι και τα αρχαία ρητά, γνωστά από το σχολείο, όπως «Μηδέν άγαν», «Ύβριν μίσει», «Γνώθι σεαυτόν» .

Και η αίσθηση συμπληρώνεται από ήχους αρχαίας κιθάρας, παράλληλα με σύγχρονη μουσική και τραγούδια, αλλά και από το άρωμα του φασκόμηλου που καίγεται αδιάκοπα. Ένα αρκούντως πολύπλοκο σύνολο, που μπορεί να δει κανείς ως μία θεατρική παράσταση με επιμέρους σκηνές και πολλές αναγνώσεις.

Στόχος, όπως αναφέρεται από το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ,  μια μεταφυσική εμπειρία, που γιορτάζει την ανθρώπινη ιστορία και φιλοδοξία. Είναι στο χέρι του καθενός βέβαια, να έχει αυτήν ή άλλη πρόσληψη, όπως γίνεται πάντα με την τέχνη, πόσο μάλλον στην περίπτωση του Τζεφ Κους, που παρά τις τεράστιες πωλήσεις, που κάνουν τα έργα του αμφισβητείται έντονα από μερίδα του κόσμου της τέχνης.

Η έκθεση καθυστέρησε δύο χρόνια λόγω της πανδημίας, θα είναι ανοικτή όμως όλο το καλοκαίρι, και ως τις 31 Οκτωβρίου.

Διαβάστε επίσης:

Οικονομικά αρχεία 2.400 ετών στο φως – Οι δοσοληψίες του αρχαίου Άργους

Η ιδανική Ελλάδα του Κωνσταντίνου Παρθένη – Έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη