Radio Athènes, Ανδρέας Μελάς (και όχι μόνο) διασώζουν την κληρονομιά της Μπίας Ντάβου

Το Ινστιτούτο σύγχρονης τέχνης Radio Athènes και ο Ανδρέας Μελάς ανακοίνωσαν την κοινή εκπροσώπηση του έργου της Μπίας Ντάβου (1932-1996), σε στενή συνεργασία με τον εικαστικό Ζάφο Ξαγοράρη, με στόχο τη συντήρηση και προώθηση του τόσο αξιοσημείωτου έργου της με διεθνή εμβέλεια. Παραμένει καίρια ουμανιστικό και πάντα προδρομικό της εποχής του.

Εξάλλου, ακόμη παρουσιάζεται η ομαδική έκθεση Η Τύχη ενός Κυττάρου που διοργάνωσε με το πάντα αιχμηρό του βλέμμα ο Ανδρέας Μελάς στην γκαλερί Μαρτίνος (πάνω από το ομώνυμο Παλαιοπωλείο που διευθύνει από μικρό κορίτσι η μητέρα του Ελένη, σημαντική επιμελήτρια τέχνης αν και δεν χαρακτηρίζεται έτσι πολύ συχνά). Παρουσιάζει έργα ακριβοθόρητων ελλήνων και ξένων δημιουργών -ορισμένοι και πρωτοεμφανιζόμενοι στην Ελλάδα (Σαρλότ Ποζενένσκε και όχι μόνο).

Παρουσιάζεται επίσης η έκθεση Μπία Ντάβου: Έργα σε χαρτί από τη δεκαετία του 1970 στον εκθεσιακό χώρο του Iνστιτούτου Radio Athènes: Ο καινοτόμος, ανεξάρτητος, μη κερδοσκοπικός οργανισμός της Έλενας Παπαδοπούλου, με συνιδρυτή τον Ανδρέα Μελά και τον Ion Constas, λειτουργεί ως βιβλιοπωλείο και εκθεσιακός χώρος για διαλέξεις, προβολές και εκθέσεις στους τομείς της φιλοσοφίας, της λογοτεχνίας και της σύγχρονης τέχνης βαδίζοντας πάντα στην αιχμή του δόρατος. Με νομαδική, ευέλικτη, υβριδική μορφή, οι διάφορες εκφάνσεις της δράσεις του Radio Athènes φιλοξενούνται σε διαφορετικούς χώρους (εκτός από τη βιβλιοθήκη που εδράζεται μόνιμα στη Μητροπόλεως).

Πάντως η έκθεση και ιδιαίτερα η εκπροσώπησή της, συμβάλλουν ώστε να ανανεωθεί το ενδιαφέρον στο έργο της Μπίας Ντάβου ή και να αποκατασταθεί στη θέση που του αρμόζει: ως μία από τις πιο αιχμηρές, πρωτοποριακές και ταυτόχρονα διαχρονικά στοχαστικές φωνές της μεταμοντέρνας σκηνής διεθνώς.

Μαθήτρια στο εργαστήριο του Κώστα Ηλιάδη (1952-1958), ξεκίνησε με ζωγραφικά έργα (πρώτη έκθεση στις Νέες Μορφές το 1960), σταδιακά άρχισε να απορροφάται όλο και περισσότερο από την αφαιρετική τάση.

Ώσπου στα μέσα της δεκαετίας του 1970 παρατηρείται η σημαντική καμπή στην τεχνοτροπία και το περιεχόμενο των έργων της λόγω του γόνιμου ενδιαφέροντός της στην επικοινωνία, τη γλώσσα των μαθηματικών και το φαινόμενο των ηλεκτρονικών υπολογιστών: καίτοι νεοσσός ακόμη, εκείνη διέκρινε ότι θα αποκτούσε υπαράνθρωπες διαστάσεις πράγμα που κέντρισε τον υπαρξιακό της προβληματισμό και τις κοινωνικά ευαίσθητες χορδές της.

Ίσως σε αυτή τη στροφή συνέβαλε και ο γάμος της με τον μαθηματικό Παντελή Ξαγοράρη το 1962 με τον οποίο απέκτησε τον μοναχογιό και γνωστό εικαστικό Ζάφο Ξαγοράρη (πιονιέρος και αυτός στο αντικείμενό του).

Σταδιακά επεξεργάζεται όλο και πιο πολυεπίπεδες, εννοιολογικές δημιουργίες (1975-1978), που αποτυπώνουν πλακέτες κυκλωμάτων.

Πολύ πρώιμα λοιπόν σε σχέση με οποιονδήποτε άλλον στην Ελλάδα και ανάμεσα σε λίγους στη δύση, η Μπία άρχισε να επεξεργάζεται με εντελώς πειραματική διάθεση τις συνθέσεις της με βάση το δυαδικό σύστημα, τις σειραϊκές δομές, και την ακολουθία Φιμπονάτσι (Fibonacci).

Παρά λοιπόν το τεχνολογικό και τεχνικό τους υπόβαθρο μοιάζουν περισσότερο με μουσικές παρτιτούρες. Και επίσης παρά την υπερεπεξεργασία τους, την τέλεια «ακαδημαϊκότητα» της σύλληψης, δηλαδή τη διανοητική κατασκευή τους, τα έργα της παραμένουν βαθύτατα ποιητικές συνθέσεις με έντονα λυρικό, προσωπικό στοιχείο. Ελεγείες για την απώλεια της ανθρώπινης επαφής, μία τρομακτική κραυγή μέσα στο αναδυόμενο ζόφος του πληροφοριακού φαντάσματος, του παραλόγου της απρόσωπης κυριαρχίας του.

Με σχέδια, μελέτες και κολλάζ γεφύρωσε το χάσμα ανάμεσα στην τέχνη και την επιστημοσύνη.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι πνευματικές της αναζητήσεις αλλά και το πραγματικό ποιητικό στοιχείο σταδιακά ενσωματώθηκε στο έργο της με αναφορές στο κείμενο της Οδύσσειας και σε αρχαίους μύθους (Ιστία, Στήλες, Αργοναύτες).

Το έργο της παρουσιάστηκε σε ποικίλες διεθνείς διοργανώσεις, όπως η Μπιενάλε Νέων του Παρισιού (1961), η Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας (1967), τα Ευρωπάλια (Βρυξέλλες, 1982), η Μπιενάλε του Σάο Πάολο (1987), μεταξύ άλλων.

Η τελευταία ατομική έκθεση της Μπίας Ντάβου παρουσιάστηκε λίγο μετά το θάνατό της στο Σπίτι της Κύπρου (1996) ενώ το 2008 οργανώθηκε μεγάλη αναδρομική έκθεση στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα, που συνοδεύτηκε από την έκδοση καταλόγου – μονογραφίας. Η Μπία Ντάβου συμπεριλήφθηκε επίσης στη Documenta 14 (Αθήνα, Κάσσελ).

Πληροφορίες:

Η Τύχη ενός Κυττάρου (Μαρτίνος, Πανδρόσου, Αθήνα) ως τις 7 Νοεμβρίου
Μπία Ντάβου: Έργα σε χαρτί από τη δεκαετία του 1970 (Radio Athènes) 8—31 Οκτωβρίου.