ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Πώς χρησιμοποιήθηκε το φως και οι σκιές στη ζωγραφική από τους αρτίστες των σπηλαίων μέχρι σήμερα, αποπειράται να εξηγήσει στην Ιστορία των εικόνων (εκδ. Καπόν) ο πολύς Ντέιβιντ Χόκνεϊ βασισμένος σε συζητήσεις με τον τεχνοκριτικό στον Spectator και φίλο του, Μάρτιν Γκέιφορντ. Η συγκεκριμένη ιστορία θα μπορούσε να υποδείξει το ύφος και τη γραμμή για τη συγγραφή παρόμοιων σχολικών εγχειριδίων. Οι συγγραφείς έχουν απεμπολήσει τον διδακτικό τόνο και τις περιττές λεπτομέρειες. Γράφουν με παιδική περιέργεια παραμένοντας πάντα ενθουσιώδεις μαθητές μπροστά στα θαυμαστά μυστήρια της ανθρώπινης δημιουργίας. Αφήνουν ανοιχτά τα εργαλεία της μεθοδολογίας τους -για να συζητηθούν, να αμφισβητηθούν και να ανατραπούν όταν υπάρχει στιβαρός αντίλογος.
Δεν υπάρχουν θέσφατα όσον αφορά στην ερμηνεία της δημιουργίας. Περισσότερο λοιπόν από ακαδημαϊκή και γραμμική αναδρομή, το βιβλίο τους αποτελεί πρόταση και μύηση στον κατάλληλο τρόπο να «διαβάσει» κανείς τον κόσμο των εικόνων, να τον αισθανθεί και να τον κατανοήσει. Υπάρχει άπλετη ελευθερία στην πρόταση της προσέγγισής τους, που προϋποθέτει όμως πάντα βαθιά γνώση.
Η νέα αυτή ιστορία (όπως την ονόμασαν για λόγους ευκολίας) εκφράζει άρα δύο φωνές σε σύμπνοια και κοιτάζει την τέχνη από διττή οπτική γωνία. Ο εγγλέζοι Χόκνεϊ και Γκέιφορντ διατηρούν το διάλογό τους ζωντανό στο βιβλίο τους με αποτέλεσμα η σκέψη τους γύρω από κάθε ιστορική περίοδο να αποδίδεται με γλαφυρή σαφήνεια και απλότητα (ουδέποτε όμως με απλοϊκότητα). Ικανή μάλιστα να συναρπάσει ακόμη και τον ενήλικα που επιθυμεί να εισαχθεί με ευσύνοπτο πλην όμως εξαιρετικά συμπυκνωμένο τρόπο στα αισθητικά ρεύματα που καθόρισαν την ανθρώπινη δημιουργία.
Το λεύκωμα συνοδεύεται από εικόνες της Ρόουζ Μπλέικ που συνιστά την τρίτη φωνή της ιστορίας τους. Με τη διακεκριμένη εικονογράφο έχει συνεργαστεί ξανά το 2017 στη συγγραφή του τόμου Meet the artist David Hocney, αναφορά στην τέχνη του για τα παιδιά από τις εκδόσεις της Tate.
Ο ζωγράφος καταρρίπτει τις προκαταλήψεις σχετικά με τα όρια ανάμεσα στην υψηλή και χαμηλή τέχνη με την εκτυφλωτική χρήση του χρώματος, το ναΐφ στιλ, τις παιδικόμορφες φιγούρες και τον ποπ ρεαλισμό. Κατάφερε να ανανεώνει διαρκώς τα εκφραστικά του μέσα με αποτέλεσμα να θεωρείται ένας από τους κορυφαίους δημιουργούς του δυτικού κόσμου από τη δεκαετία του 1960 έως σήμερα: Από τα εκφραστικά διπλά πορτρέτα και τις πισίνες του Λος Άντζελες ως τα σχέδια, τα φωτογραφικά κολλάζ, τα τοπία του Γιορκσάιρ μέχρι τις σημερινές του συνθέσεις σε ηλικία ογδόντα τριών ετών, δεν έχει πάψει ποτέ να εφεύρει εκ νέου τον εαυτό του.
Μάλιστα μόλις πριν από μερικές ώρες ανακοινώθηκε ότι η Βασιλική Όπερα του Λονδίνου στην προσπάθειά της να αντιμετωπίσει το ισχυρό οικονομικό σοκ που απορρέει από το κλείσιμο των θηρών εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης, παραχώρησε στον περίοπτο οίκο Christie’s έργο του Χόκνεϊ για τη δημοπρασία που θα πραγματοποιηθεί εντός του Οκτωβρίου.
Πρόκειται για το πορτρέτο του θρυλικού Σερ Ντέιβιντ Γουέμπστερ που διεύθυνε την Όπερα από το 1945 ως το 1970: Ο συγκεκριμένος οργανισμός συνιστά τον μεγαλύτερο εργοδότη του καλλιτεχνικού τομέα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ισχυρίζεται ότι χάνει τρεις λίρες για κάθε πέντε λίρες που κερδίζει τους τελευταίους επτά μήνες του εγκλεισμού. 
Portrait of an Artist (Pool with Two Figures)
Ο οίκος Christie’s έχει θέσει την τιμή εκκίνησης για την πώληση του επώνυμου πορτρέτου μεταξύ έντεκα (το χαμηλό) και δέκα οκτώ (το υψηλό) εκατομμύρια στερλίνες. Φιλοτεχνήθηκε στις αρχές του 1980 στην πιο ώριμη καλλιτεχνικά περίοδο του καλλιτέχνη.
Πριν από δύο χρόνια στη βραδινή δημοπρασία του τμήματος Μεταπολεμικής και σύγχρονης τέχνης από τον ίδιο οίκο στη Νέα Υόρκη, έργο του Χόκνεϊ έπιασε την τιμή ρεκόρ των 90.312.500 δολαρίων (£70.227.449). Η πώληση αφορούσε τον πίνακα Portrait of an Artist (Pool with Two Figures) του 1972 που συγκέντρωνε δύο αγαπημένα μοτίβα: Την πισίνα και το διπλό πορτρέτο. Αλλά και σε άλλες δημοπρασίες, δεν πέφτει πολύ πιο χαμηλά.
Παρότι ο ζωγράφος δήλωσε ότι ενοχλείται όταν έργα του αναγκάζονται να βγουν στο σφυρί, δεν θα βάλει φρένο στην αγορά. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ανανεωμένο ενδιαφέρον ανάμεσα στους συλλέκτες ειδικά για τη νατουραλιστική του περίοδο που ξεκινάει ύστερα από τη δεκαετία του 1970. Έτσι τουλάχιστον δήλωσε η επικεφαλής του συγκεκριμένου τμήματος στον οίκο Christie’s Κάθριν Άρνολντ.
«Οι εικόνες βρίσκονται παντού γύρω μας: στα λαπτοπ, στα κινητά τηλέφωνα, στα περιοδικά, στις εφημερίδες και σε βιβλία όπως το συγκεκριμένο. Τις βλέπουμε στους δρόμους και στην τηλεόραση. Κρέμονται στους τοίχους των σπιτιών μας, στις γκαλερί και στα μουσεία. Μέσα από τις εικόνες, όσο και μέσα από τις λέξεις σκεπτόμαστε, ονειρευόμαστε και προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τον κόσμο γύρω μας», σημειώνει με εξαίσια ευθύ τρόπο (σε ελεύθερη απόδοση) ο Χόκνεϊ στο νέο βιβλίο σε ελληνική μετάφραση της Καρίνας Λάμψα.
Οι συνομιλίες του με τον διάσημο τεχνοκριτικό φτάνουν λοιπόν ως τις ημέρες της φωτογραφίας και του κινηματογράφου -από τα πειράματα του Ζορζ Μελιές (που έχουν περάσει πλέον στη σφαίρα του μύθου) ως τη γενιά του Instagram και Snapchat που και ο ίδιος ο ζωγράφος χρησιμοποιεί με επιτυχία.
Ενδιαφέρεται ας πούμε για τις επιρροές της ιαπωνικής παράδοσης με τις έντονες γραμμές της ξυλογραφίας στην τέχνη του Γουόλτ Ντίσνεϊ αλλά και στην απαράμιλλη τεχνοτροπία του Βίνσεντ Βαν Γκογκ όταν «η τέχνη δεν έπρεπε πλέον να μοιάζει με τον πραγματικό κόσμο». Όπως αργότερα ενσωμάτωσε στο κάδρο του και το φως του ήλιου από τη νότια Γαλλία. Οι επιρροές του προκάτοχού του στη δική του ζωγραφική ωρίμανση εξάλλου παραμένουν πρόδηλες σε όλες σχεδόν τις δημιουργικές φάσεις του.
Παραδείγματος χάριν, για να κατανοηθεί ο ιμπρεσιονισμός (ιμπρέσιον δηλαδή εντύπωση) του Κλοντ Μονέ ο Χόκνεϊ θα σημειώσει: «Μόλις ο Μονέ άκουσε ότι υπήρχαν παγονησίδες… στρώθηκε στη δουλειά. Ο πάγος μπορεί να μην κρατούσε ούτε μια νύχτα αφότου άρχισε η τήξη. Αυτό τον έκανε να δουλεύει πολύ γρήγορα. Όταν ο ήλιος δύει, ξέρεις ότι έχεις μόνο μία ώρα μέχρι να χαθεί το φως, κι έτσι δουλεύεις πολύ γρηγορότερα. Πρέπει να παρατηρούσε πολύ εντατικά! Οι εικόνες μπορούν να μας κάνουν να δούμε πράγματα που δεν θα παρατηρούσαμε χωρίς αυτές. Ο Μονέ μας έκανε να δούμε τον κόσμο με μεγαλύτερη σαφήνεια».
Όπως και ο Ντέβιντ Χόκνεϊ τον κόσμο της ζωγραφικής με το πινέλο του καθώς και το πολύτιμο αυτό βιβλίο. Καλεί τελικά τους αναγνώστες να χρησιμοποιήσουν καρδιά και μυαλό (όπως απαιτεί πάντα η πρόσληψη της τέχνης), να συζητήσουν και να δοκιμάσουν τη δική τους εκδοχή, μετά τη δική του.
«Οι εικόνες που αρέσουν σε εμένα τον ίδιο ίσως διαφέρουν αρκετά από αυτές που θα επιλέγατε εσείς αν γράφατε τη δική σας ιστορία των εικόνων», υπογραμμίζει. «Όταν διαβάζετε αυτό το βιβλίο (ή την ώρα που σας το διαβάζουν), συζητήστε για όσα μπορείτε να διακρίνετε. Όταν βλέπουμε εικόνες, όλοι προβάλλουμε πάνω τους τη δική μας οπτική γωνία: Πρόκειται για ένα εκπληκτικό χαρακτηριστικό της τέχνης και ένας από τους λόγους που συνεχίζω να δημιουργώ».
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ
