Daniel Susskind, σπίτι του
Περιεχόμενα
Οι Financial Times ανακύρηξαν τη νέα μελέτη του πολυδιαφημισμένου Ντάνιελ Σάσκιντ (Daniel Susskind), μια από τις καλύτερες της χρονιάς. Ο καθηγητής της Οξφόρδης στο μπεστσέλερ με τίτλο Growth, Α Reckoning (Ανάπτυξη, Μία αναμέτρηση) επιχειρηματολογεί κατά της μονομανίας των σύγχρονων πολιτικών και οικονομολόγων με την ανάπτυξη ως μονόδρομο για την ευημερία. Εκδίδεται από τον Penguin.
Όλοι θέλουν μεγαλύτερα ΑΕΠ. Για τον νέο πρωθυπουργό της Αγγλίας Κιρ Στάρμερ αποτελεί θεμελιώδη αποστολή. Για τον προκάτοχό του, όρισε τις πέντε πρωτεραιότητες της κυβέρνησής του. Αλλά δεν ξέρουν ακριβώς πώς να τα επιτύχουν.
Μέσα στη θολούρα της εμμονής των κυβερνώντων, ο Ντάνιελ Σάσκιντ θεωρεί ότι παραβλέπουν τις κακοτοπιές που μοιραία εμφανίζονται στο δρόμο τους. Δεν αντιλαμβάνονται τις προκλήσεις που απορρέουν από τις αναπτυξιακές στρατηγικές, με αποτέλεσμα το ευκταίο να απομακρύνεται όλο και περισσότερο.
Αποανάπτυξη ή Ανακατεύθυνση;
Τα τελευταία διακόσια χρόνια, η οικονομική ανάπτυξη απελευθέρωσε δισεκατομμύρια ανθρώπους από τον αγώνα για επιβίωση, πρόσθεσε στη ζωή τους χρόνια και καλύτερη υγεία. Ωστόσο, ο καλύτερος μέσος όρος της ευημερίας, συνοδεύτηκε από ένα τίμημα. Την πρόδηλη περιβαλλοντική καταστροφή, την ερήμωση των τοπικών πολιτισμών, την εγκαθίδρυση κολοσσιαίων ανισοτήτων και σε κοινωνικά αποσταθεροποιητικές τεχνολογίες.
Αντιμέτωποι με τέτοιες προκλήσεις, ορισμένοι ισχυρίζονται ότι όλοι οι δρόμοι οδηγούν στην «αποανάπτυξη». Στη σκόπιμη δηλαδή συρρίκνωση του αναπτυξιακού αποτυπώματος. Βέβαια, η εγκατάληψη της προόδου αποτελεί τρέλα.
Ο Ντάνιελ Σάσκιν αντιθέτους καλεί τους ιθύνοντες να ανακατευθύνουν τη διαδρομή της ανάπτυξης. Έτσι ώστε να αντικατοπτρίζει με πιο συνθετικό τρόπο αυτό που πραγματικά διακυβεύεται.
Οικονομική ανάπτυξη: Νέα αναζήτηση
Με τη σαρωτική του ανάλυση, γεμάτη από χαρακτηριστικά ιστορικά στοιχεία, ο Ντάνιελ Σάσκιντ επιμένει στη θεμελιακή του αρχή. Πώς η χάραξη της σύγχρονης πολιτικής περιστρέφεται γύρω από τη μονοδιάστατη αναζήτηση μεγαλύτερου ΑΕΠ.
Πρόκειται για σχετικά πρόσφατη αναζήτηση. Η οικονομική ανάπτυξη ορίστηκε για πρώτη φορά ξεκάθαρα ως στόχος στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα. Κανείς δεν αναφερόταν σε αυτήν πριν από τη δεκαετία του 1950. Αυτό άλλαξε κυρίως με τον Ψυχρό Πόλεμο.
Ακόμη πιο πρόσφατη υπήρξε και η κατανόηση των αναλυτών όσον αφορά τις γεννεσιουργές αιτίες της ανάπτυξης. Άλλωστε τώρα εντοπίστηκαν οι λόγοι που η ανθρωπότητα αναδύθηκε από τις στάχτες της, από ολόκληρες χιλιετίες στασιμότητας. Και αυτό έγινε εφικτό μόνο μέσα από την ασίγαστη επεξεργασία νέων και παραγωγικών ιδεών. Στις ιδέες θα σταθεί και αργότερα.
Δεν υπάρχει άπειρη ανάπτυξη;
Πάντως η επίγνωση αυτών των οικονομικών ιστορικών δεδομένων, υπονομεύει το γνωστό μάντρα «δεν μπορούμε να έχουμε αέναη ανάπτυξη σε έναν πεπερασμένο πλανήτη».
Ο κόσμος των ιδεών παραμένει απείρως απέραντος, επιμένει ο Ντάνιελ Σάσκιντ.
Ωστόσο, δεν διαφωνεί με τους επικριτές της ανάπτυξης όταν εκείνοι επιμένουν ότι η επίδιωξή της δεν γίνεται να παραβλέπει ορατούς κινδύνους.
Ανταλλαγές
Πρέπει να προχωράει κανείς με δίκαιες, ισότιμες ανταλλαγές, υποστηρίζει ο Ντάνιελ Σάσκιντ.
Δηλαδή, μερικές φορές οι κοινωνίες θα χρειαστεί σκόπιμα να θυσιάσουν λίγη ανάπτυξη για χάρη άλλων, μακροπρόθεσμων αλλά απαραίτητων στόχων. Ηθικές αξίες όχι απλώς οικονομικές, που απαιτούν τη δέσμευση όχι μόνο των πολιτικών αλλά και του κοινωνικού συνόλου.
Ο Ντάνιελ Σάσκιντ παρουσιάζει δύο συζητήσιμα επιχειρήματα.
Αρχικά, τα πραγματικά αίτια της ανάπτυξης παραμένουν εξαιρετικά αδιευκρίνιστα και πολυπαραγοντικά, παρά την ενδελεχή ανάλυσή τους. Αυτό σημαίνει ότι ο μέσος άνθρωπος πρέπει να κρίνει με επιφύλαξη την επιθυμία των κυβερνήσεων για περισσότερο έλεγχο των συλλογικών οικονομικών μηχανισμών.
Ο κόσμος των ιδεών
Δεύτερον, τα λίγα που έχουν επαληθευθεί για τους μοχλούς της ανάπτυξης υποδηλώνουν ότι δεν προκύπτει από το χώρο των απτών αντικειμένων. Δηλαδή όχι από ταχύτερα τρένα, ευρύτερους δρόμους, περισσότερα σπίτια.
Η ευημερία δεν χτίζεται με υλικά αγαθά.
Η ανάπτυξη αντιθέτως επιταχύνεται από τον άυλο κόσμο των ιδεών. Εν ολίγοις, όπως υποστηρίζει ο Ντάνιελ Σάσκιντ, βεβαίως υπάρχουν λόγοι για να χτίσουμε περισσότερο σπίτια. Αλλά οι προοπτικές ανάπτυξης δεν άπτονται αυτών.
Αντιθέτως, για να ευοδωθεί το κυνήγι της ανάπτυξης σε μεγαλύτερο ΑΕΠ, πρέπει κανείς να επικεντρωθεί απαρεγκλίτως στην καλλιέργεια φρέσκων ιδεών.
Μία θεματική: Πώς θα εδραιωθεί η Βρετανία ως κοιτίδα ανάπτυξης και υιοθέτησης τεχνολογίας αιχμής;
Ένας κόσμος χωρίς εργασία
Ο διάσημος οικονομολόγος Ντάνιελ Σάσκιντ διδάσκει στο περίφημο Balliol College (Μπέλιολ Κόλετζ) στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Υπηρέτησε συμβουλευτικά στις κυβερνήσεις Τόνι Μπλερ και Ντέιβιντ Κάμερον.
Στο προηγούμενο βιβλίο του με τίτλο A World Without Work (Ένας κόσμος χωρίς εργασία) παρουσίασε πρωτότυπες λύσεις σχετικά με το πώς η κοινωνία πρέπει να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη αυτοματοποίηση της απασχόλησης. Διερευνά τον αντίκτυπο της τεχνολογίας, ιδιαίτερα της τεχνητής νοημοσύνης, στην εργασία και την κοινωνία.
Ο Ντάνιελ Σάσκιντ θεωρεί πως η σχέση του ανθρώπου με την τεχνητή νοημοσύνη ένα από μεγαλύτερα ερωτήματα της σύγχρονης εποχής. Και παρότι έχει χυθεί πολύ μελάνι επί του θέματος, δεν έχει παρουσιαστεί ικανοποιητική απάντηση.
Ρομπότ και μισθοί
«Δεν νομίζω ότι παίρνουμε στα σοβαρά την ιδέα ότι ίσως να μην υπάρχει αρκετή καλά αμειβόμενη εργασία για όλους λόγω των τεχνολογικών προόδων που σημειώνονται», έχει επισημάνει.
Δεν εννοεί όμως ότι τα ρομπότ στερούν θέσεις εργασίας.
Η ανθρωπομορφοποίηση της τεχνολογίας δεν τον τρομάζει. Τα ρομπότ υπάρχουν αλλά χρησιμεύουν συνήθως για τεχνικά κόλπα.
Οι πραγματικά ισχυρές τεχνολογίες σύμφωνα με τον Ντάνιελ Σάσκιντ δεν μοιάζουν, δεν σκέφτονται και δεν υπολογίζουν όπως ο άνθρωπος.
Επιπλέον, θεωρεί ότι δεν θα οδηγήσουν στην υπερκάλυψη ολόκληρων τομέων εργασίας. Αυτές οι τεχνολογίες τείνουν να εκτοπίζουν τους ανθρώπους από συγκεκριμένες εργασίες.
ΟΙ New York Times χαρακτήρισαν το βιβλίο «απαιτούμενο διάβασμα για κάθε υποψήφιο πρόεδρο που αναλογίζεται την οικονομία του μέλλοντος».
Αυτή τη στιγμή ο Ντάνιελ Σάσκιντ εργάζεται ως ερευνητής στα Οικονομικά στο King’s College του Λονδίνου, ως Ανώτερος Ερευνητικός Συνεργάτης στο Institute for Ethics in AI στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και αναπληρωματικό μέλος του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Στη Βρετανική Κυβέρνηση ο Ντάνιελ Σάσκιντ εργάστηκε στη Μονάδα Στρατηγικής του Πρωθυπουργού, στη Μονάδα Πολιτικής στη Ντάουνινγκ Στριτ 10 και στο υπουργικό Συμβούλιο.
Υπήρξε υπότροφος Κένεντι στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Εντυπωσιακά όλα αυτά και εξηγούν και την αιχμηρότητα της σκέψης του.
