Νέα αρχή για Μέγαρο Σερπιέρη – Αποκατάσταση και ανακαίνιση

Ένα από τα ωραιότερα νεοκλασικά κτήρια της Αθήνας και από τα λίγα που έχουν διασωθεί από την λαίλαπα της κατεδάφισης περασμένων ετών, το Μέγαρο Σερπιέρη, που ανήκει στην Τράπεζα Πειραιώς  αποκαθίσταται και συντηρείται ώστε να αποδοθεί στην παλιά του αίγλη.

Μνημειώδους αρχιτεκτονικής και υψηλής αισθητικής, χαρακτηριστικό δείγμα του νεοκλασικισμού όπως εξελίχθηκε στην Αθήνα στα τέλη του 19^ου αιώνα το κτήριο βρίσκεται επί της Πανεπιστημίου και Εδουάρδου Λω και υπήρξε κατοικία του ιταλού επιχειρηματία Τζοβάνι Μπατίστα Σερπιέρι, ο οποίος δραστηριοποιήθηκε στο Λαύριο και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας  (Σέριφο, Σίφνος, Εύβοια κ.ά. )με την μεταλλευτική αλλά και το φωταέριο. Στο σπίτι αυτό ο Σερπιέρης έζησε ως τον θάνατό του, το 1897 ενώ 32 χρόνια αργότερα, ύστερα από την απόκτησή του από την Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος  μετατράπηκε σε τραπεζικό κατάστημα. Τότε προστέθηκε τρίτος όροφος στο κτήριο και έτσι λειτούργησε ως το 2013, όταν μετά το κλείσιμο της Αγροτικής περιήλθε στην Τράπεζα Πειραιώς.

Ευρεία είναι η αποκατάσταση στην οποία προχωρεί τώρα η τελευταία, σύμφωνα με τις μελέτες, που κατατέθηκαν στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων με στόχο την αντιμετώπιση των φθορών, που έχει υποστεί το μνημείο από τον χρόνο και την χρήση αλλά και την ανακαίνιση και τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεών του. Παράλληλα προβλέπεται η επίλυση λειτουργικών ζητημάτων του κτηρίου, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί από την τράπεζα. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, με σεβασμό στην αντιμετώπισή του, καθώς πρόκειται για χαρακτηρισμένο  -πολλαπλώς μάλιστα- ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

Οι δημιουργοί του κτηρίου

Αρχιτέκτονας  του κτηρίου ήταν ο Αναστάσιος Θεοφιλάς, στρατιωτικός μηχανικός, που είχε σπουδάσει στη Γαλλία, ωστόσο το δυτικό τμήμα του φέρεται να σχεδιάστηκε από τον γάλλο αρχιτέκτονα Λουί Μαρί Ξαβιέ Ζιράρ, κάτι που αποτυπώνεται στην μορφολογία του κτηρίου. Συνυπάρχουν δηλαδή, δύο αρχιτεκτονικοί ρυθμοί, ο νεοκλασικισμός με τα αναγεννησιακά στοιχεία. Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός, ότι το κτήριο σχεδιάστηκε εξ αρχής για περισσότερες από μία χρήσεις. Ως κατοικία, επαγγελματική στέγη και μέσο κοινωνικής προβολής. Ο Σερπιέρης άλλωστε, εκτός από ιδιοκτήτης των ορυχείων του Λαυρίου ήταν και αντιπρόσωπος της γαλλικής τράπεζας Roux, η οποία στεγαζόταν στο ισόγειο του κτηρίου.  Οι είσοδοι ήταν διαφορετικοί πάντως για το κατάστημα της τράπεζας  στο ισόγειο και την κατοικία στον πρώτο και τον δεύτερο όροφο με την πρόσβαση στους δεύτερους από εξωτερική μαρμάρινη σκάλα.

Λιτότητα στην διακόσμηση, γεωμετρική ευκρίνεια, ισορροπία και στιβαρότητα χαρακτηρίζουν σύμφωνα με τις μελέτες το κτήριο. Ενδιαφέροντα στοιχεία του είναι τα ολόσωμα μαρμάρινα σκαλοπάτια της ανόδου στον όροφο, οι μαρμάρινοι κίονες, που ορίζουν του στεγασμένο χώρο της, οι κόγχες στον τοίχο του διαδρόμου του ισογείου εκατέρωθεν των δύο εισόδων αλλά και ο ζωγραφικός διάκοσμος που υπάρχει σε όλους τους χώρους του ορόφου,

Ειδικά αυτές οι οροφογραφίες περιλαμβάνουν διακοσμήσεις με κεντρική ροζέτα, που περιβάλλεται από ανθεμωτές γιρλάντες ενώ παρόμοια σχήματα με ελικοειδείς μίσχους και άνθη διαμορφώνονται στα περιθώρια.

Οι χρήσεις

Το υπόγειο του κτηρίου είχε διάφορες χρήσεις. Στο βορεινό τμήμα του με πρόσβαση από την οδό Πανεπιστημίου  βρίσκονταν οι αποθηκευτικοί χώροι για τα τρόφιμα της οικογένειας. Ένας χώρος που χρησιμοποιούσε το υπηρετικό προσωπικό, έχοντας απ΄ευθείας επικοινωνία με τους διαφόρους προμηθευτές.  Ανεξάρτητο είναι ένα δεύτερο τμήμα, κάτω από την μνημειακή σκάλα της εισόδου, με άγνωστη αρχική χρήση, που όμως αργότερα η Αγροτική Τράπεζα το μετέτρεψε σε θησαυροφυλάκιο. Ενώ το τελευταίο τμήμα του υπογείου, που βρίσκεται στην πίσω πλευρά του κτηρίου προς την οδό Σταδίου πιθανόν να στέγαζε την κάβα.

Όσον αφορά το ισόγειο στο οποίο λειτουργούσε η τράπεζα  οι πελάτες της πιθανόν να έμπαιναν από την πίσω αυλή του κτηρίου ενώ στο εσωτερικό υπήρχαν τρεις μεγάλοι χώροι εκ των οποίων στον ένα βρίσκονταν τα ταμεία.

Αίθουσα χορού και μπιλιάρδου

Ανεβαίνοντας την σκάλα για να φθάσει κανείς στον πρώτο όροφο θα έβλεπε πρώτα τους δύο κίονες από λευκό μάρμαρο πάνω στους οποίους ήταν τοποθετημένα δύο όμοια μπρούτζινα αγάλματα. Ακολουθούσε η ευρύχωρη αίθουσα υποδοχής γύρω από την οποία αναπτύσσονται οι άλλοι χώροι. Επί της οδού Πανεπιστημίου βρισκόταν η  αίθουσα χορού, η οποία χωρίζεται πεσούς και κίονες σε δύο τμήματα ενώ από παλιές φωτογραφίες  προκύπτει, ότι στο δυτικό τμήμα της υπήρχε εσωτερικός εξώστης για την ορχήστρα.

Ενδιαφέρον είχε  και το λεγόμενο «Πομπηιανό Σαλόνι», απόηχος της τάσης που επικράτησε στην αστική Ευρώπη μετά την εντυπωσιακή αποκάλυψη της Πομπηίας. Υπήρχε όμως και το «Μαυριτανικό Σαλόνι», μία «εξωτική» αίθουσα με ισλαμικά – αραβικά στοιχεία διακόσμησης, που αποτελούσε ένδειξη αφθονίας, πλούτου, διεθνούς επιρροής και κοσμοπολίτικης αύρας. Απέναντι από την αίθουσα χορού εξάλλου, ένας μεγάλος χώρος θα πρέπει να ήταν η τραπεζαρία της κατοικίας.

Στον μεσώροφο βρισκόταν το γραφείο του Σερπιέρη με βαριά ξύλινη διακόσμηση, μπαρόκ τεχνοτροπίας ενώ διέθετε μαρμάρινο μπαλκόνι προς την εσωτερική αυλή. Ενδιαφέρον στοιχείο, οι 27 πίνακες με πετρώματα και μεταλλεύματα από το Λαύριο, τοποθετημένοι σε τοίχους του δωματίου. Σον ίδιο όροφο και η αίθουσα του μπιλιάρδου προς την οδό Πανεπιστημίου,  με την πλουσιότερη διακόσμηση σε όλο το κτήριο.  Τα υπνοδωμάτια της οικογένειας βρίσκονταν στον δεύτερο όροφο ενώ ο τρίτος όροφος προστέθηκε μετά το 1929.

 

Διαβάστε επίσης:

Γαβρίλης: Ένα ακόμα νεοκλασικό χάθηκε για τον Πειραιά-Δύο προτάσεις για την αξιοποίηση των διατηρητέων

Σε νεοκλασικό της Αθήνας το άστεγο Θεατρικό Μουσείο

Ο χρόνος σταματά στο 1900