Μνήμες Νόμπελ στο σπίτι του ποιητή Γιώργου Σεφέρη

Απρίλιος του 1957 μια χρυσή λίρα τοποθετείται στα θεμέλια της οικίας, που ξεκινά να κτίζεται πίσω από το Καλλιμάρμαρο και η σφαγή ενός μαύρου κόκορα, θυσία-εξαγνισμός για το στέριωμα του οικοδομήματος, ακολουθεί.

Οκτώβριος του 2023 και 60 χρόνια συμπληρώνονται από την ημέρα που η ανακοίνωση της Σουηδικής Ακαδημίας γεμίζει χαρά την Ελλάδα ολόκληρη και πρωτίστως φυσικά τον Γιώργο Σεφέρη, που με την αγαπημένη του σύντροφο Μαρώ και μερικούς φίλους υποδέχονται το νέο συγκεντρωμένοι σ΄αυτό το σπίτι.

Ο Σεφέρης έζησε εδώ από το 1962 ως το θάνατό του, τον Σεπτέμβρη του 1971 για να αφήσει μόνη της τη Μαρώ, που απεβίωσε τον Μάρτιο του 2000. Δεν ήταν πολλά τα χρόνια του σ΄αυτό το σπίτι, ήταν όμως σημαντικά.

Η αναγγελία του Νόμπελ

Στις 24 Οκτωβρίου του 1963 καθισμένοι στην αυλή του σπιτιού ο ίδιος και η Μαρώ, με τον Γιώργο Σαββίδη και άλλους φίλους περιμένουν την ανακοίνωση της Σουηδικής Ακαδημίας για το βραβείο Νόμπελ. Ήταν η τέταρτη, σχεδόν συνεχόμενη χρονιά, που προτεινόταν από μέλη της Ακαδημίας ή σπουδαίες προσωπικότητες των Γραμμάτων – το 1961 είχε προταθεί από τον Έλιοτ – και αυτή τη φορά ήταν η τυχερή.

Η αυλή είχε γεμίσει από φωνές χαράς και ενθουσιασμού για την επιτυχία του Σεφέρη και της Ελλάδας και στη γενική ευωχία που επικράτησε, συνέβαλε και η σαμπάνια, που πρόσφερε η προνοούσα Μαρώ. Όπως αναφέρουν οι περιγραφές, μόνον ο ίδιος όμως δεν ήπιε, εξ αιτίας του έλκους που τον ταλαιπωρούσε. Γρήγορα άρχισε να συγκεντρώνεται και κόσμος, με πρώτο τον Ηλία Βενέζη και πολλούς δημοσιογράφους ενώ μία ομάδα από παιδάκια εμφανίστηκαν στην οδό Άγρας τραγουδώντας στα σουηδικά!

Ο Γιώργος Σεφέρης «Επελέγη δια το υπέροχον λυρικόν ύφος του, που είναι εμπνευσμένο από εν βαθύ αίσθημα δια το ελληνικόν πολιτιστικόν ιδεώδες», όπως ανακοινώθηκε από τη Σουηδική Ακαδημία. Με τον ίδιο να δηλώνει πως «Η Σουηδική Ακαδημία ηθέλησε να εκδηλώση την αλληγγεύην της προς την σημερινή και ζωντανή Ελλάδα του πνεύματος».

Το σπίτι

Με ύφος νησιώτικο, αν και στο κέντρο της Αθήνας, κατάλευκο και με γαλάζια παράθυρα, το σπίτι άρχισε να κτίζεται το 1957 για να ολοκληρωθεί το ’60. Αρχιτέκτονας ήταν ο Παναγιώτης Μανουηλίδης, ο οποίος δημιούργησε έναν κύβο σε δύο επίπεδα – με τον όροφο σε προβολή – εσωτερική αυλή με κήπο και υπόγειο. Το ισόγειο μάλιστα λειτουργούσε ως ανεξάρτητο τμήμα. Ασανσέρ οδηγεί κατ΄ευθείαν από τον όροφο στο υπόγειο.

Έχοντας ζήσει για πολλά χρόνια στο εξωτερικό ο Γιώργος Σεφέρης επιθυμούσε διακαώς ένα δικό του σπίτι, όπου θα έμεναν με την Μαρώ κι αυτό αποτυπώνεται ξεκάθαρα στην μεταξύ τους αλληλογραφία, όταν εκείνος βρισκόταν στο Λονδίνο. Όπως προκύπτει από την μελέτη «Μαρώ και Γιώργος Σεφέρης, Αλληλογραφία Β΄ (1944-1959)», εκδόσεις Ίκαρος σε επιμέλεια της Μαρίας Στασινοπούλου, η αγορά του οικοπέδου έγινε το 1956 με χρήματα και των δύο –η Μαρώ μάλιστα είχε ήδη πουλήσει μία έκταση στην περιοχή του Συμμαχικού Στρατιωτικού Νεκροταφείου στην Πικροδάφνη του Φαλήρου.

Το οικόπεδο το είχε βρει η Μαρώ, η οποία αναζητούσε ένα σημείο στην πόλη με σχετική ησυχία, όπως επιθυμούσε ο Σεφέρης. Και όπως σημειώνει η κυρία Στασινοπούλου στο βιβλίο της, η Μαρώ επέβλεπε τις εργασίες για το σπίτι ενώ όμως, η αλληλογραφία με τον Σεφέρη ήταν συνεχής. Εκείνη του μετέφερε κάθε εξέλιξη και στη συνέχεια την συζητούσαν, προκειμένου να πάρουν αποφάσεις. Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα, ότι συζήτηση μεταξύ τους γινόταν, ακόμη και για τις μικρές λεπτομέρειες, όπως τα πόμολα του σπιτιού.

 Οι επισκέπτες

Από το σπίτι της οδού Άγρας είχε περάσει όλη η διανόηση, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, που ασχολήθηκαν με τον Σεφέρη. Ο ΄Εζρα Πάουντ, ο Ηλίας Βενέζης, ο Σαββίδης, ο Μαρωνίτης, ο Λορεντζάτος, ο Έντμουντ Κήλυ, οι πάντες.

Μετά τον θάνατο της Μαρώς το 2000, το σπίτι άνοιξε και πάλι στον κόσμο, χάρις στην Άννα Λόντου, μια δυναμική, φιλόξενη και γενναιόδωρη γυναίκα, που με τις επιλογές της στη διαχείριση του έργου του Σεφέρη, συνέβαλε στην διάδοσή του και στις νεώτερες γενιές.

Η ίδια μετά τον θάνατο της μητέρας της προχώρησε μάλιστα και σε μία ανακαίνιση του σπιτιού, ώστε να έχει «έναν μουσειακό χαρακτήρα και μια ιστορική αξία», όπως είχε πει σε συνέντευξή της.

 

Διαβάστε επίσης

Άννα Λόντου: Απεβίωσε η προγονή του Σεφέρη

Το σπίτι του Σεφέρη στην οδό Άγρας