Μυστικό δωμάτιο με έργα του Μιχαήλ Άγγελου – Κρυβόταν για να μην τον εκτελέσουν

Ένα μυστικό δωμάτιο σε φλωρεντινό παρεκκλήσι του 16ου αιώνα, όπου ο Μιχαήλ Άγγελος κρυβόταν αλλά και ζωγράφιζε επί μήνες, ανοίγει για πρώτη φορά τώρα, στο κοινό.

Ήταν στα 1530, όταν ο Πάπας Κλήμης Ζ΄, μέλος της πανίσχυρης οικογένειας των Μεδίκων είχε καταδικάσει σε θάνατο τον μεγάλο καλλιτέχνη, ο οποίος για να αποφύγει την σύλληψη κρύφτηκε σ΄ έναν μικρό χώρο, που βρίσκεται κάτω από το μαυσωλείο της Βασιλικής του Σαν Λορέντζο στη Φλωρεντία.

Στο διάστημα αυτό όμως, δεν σταμάτησε να ζωγραφίζει τους τοίχους της κρυψώνας του, η οποία όταν αποκαλύφθηκε το 1975 άφησε άφωνους τους ειδικούς. Γιατί είναι δεκάδες τα σχέδια, που υπάρχουν στον περιορισμένο αυτό χώρο, φτιαγμένα με κάρβουνο και κιμωλία και θυμίζοντας προηγούμενα έργα του Μιχαήλ Άγγελου. Οι περισσότεροι μελετητές έτσι, συμφωνούν, ότι τα σκίτσα του θαλάμου φαίνεται να είναι έργα του Μιχαήλ Άγγελου.

Όπως δήλωσε μάλιστα η διευθύντρια των Μουσείων Μπαρτζέλο, όπου ανήκει σήμερα ο χώρος, Πάολα ντ΄ Αγκοστίνο «ο Μικελάντζελο ζωγράφισε εικόνες από το παρελθόν σαν να έκανε ένα ταξίδι αναμνήσεων ή σαν ένα άλμπουμ με τα έργα του».

Οι συνθήκες ήταν κρίσιμες εξάλλου, και ο ίδιος δεν γνώριζε αν θα ξαναβγεί ποτέ στον κόσμο ή αν θα τον συλλάμβαναν για να εκτελέσουν την ποινή του. Ανάμεσα στα σχέδια αυτά μάλιστα, είναι και ένα με την Λήδα και τον κύκνο, πίνακα που είχε ζωγραφίσει την ίδια χρονιά αλλά σήμερα θεωρείται χαμένος.

Η κρύπτη

Κρυμμένα κάτω από δύο στρώματα γύψου βρέθηκαν τα εκπληκτικά σχέδια στο Stanza Segreta (Μυστικό Δωμάτιο), όπως λέγεται σήμερα.  Η αποκάλυψή τους οφείλεται στον Πάολο Νταλ Ποτζέτο, τότε διευθυντή του Μουσείου των Παρεκκλησιών των Μεδίκων, που ανέθεσε στον συντηρητή Σαμπίνο Τζιοβανόνι να προσπαθήσει να καθαρίσει τους τοίχους ενός στενού θαλάμου κάτω το μαυσωλείο της εκκλησίας. Το μαυσωλείο μάλιστα, είχε σχεδιαστεί από τον ίδιο τον Μιχαήλ Άγγελο, το 1520.

Ο θάλαμος –διάδρομος μάλλον – με μήκος περί τα 10 μέτρα, πλάτος περί τα 3 και ύψος μικρότερο από 2,5 χρησίμευε για την αποθήκευση άνθρακα, αλλά είχε σφραγιστεί είκοσι χρόνια πριν. Ήταν προσβάσιμος εξάλλου,  μόνο από μια στενή σκάλα, που βρισκόταν κάτω από μία καταπακτή, η οποία με τη σειρά της ήταν κρυμμένη κάτω από μια ντουλάπα ανάμεσα σε ένα σωρό αχρησιμοποίητα έπιπλα και αντικείμενα διακόσμησης.

Στόχος ήταν, να δημιουργηθεί ένα ακόμη σημείο εισόδου και εξόδου των επισκεπτών του μουσείου. Αλλά αυτό που βρήκε ο Τζιοβανόνι άλλαξε τα πάντα. Μόλις αφαίρεσε τα  στρώματα γύψου, που κάλυπταν τους τοίχους, τα σχέδια αναδύθηκαν εντυπωσιακά. Εκτελεσμένα με τη σιγουριά και την ευκολία ενός δεξιοτέχνη σχεδιαστή.

«Τη στιγμή που μπαίνεις σε αυτό το δωμάτιο απλώς μένεις άφωνος», όπως είπε στους New York Times η Πάολα ντ΄ Αγκοστίνο,  προσθέτοντας, ότι καθώς τα μάτια προσαρμόζονται στο χαμηλό φωτισμό «αρχίζεις να βλέπεις όλα τα διαφορετικά σχέδια και όλα τα διαφορετικά στρώματα που υπάρχουν».

Οι Μέδικοι

Αλλά γιατί ο Μιχαήλ Άγγελος είχε εγκλωβιστεί σε αυτόν τον υπόγειο χώρο, με ένα μόνο παράθυρο και ελάχιστο φως, καθώς βρισκόταν χαμηλότερα από το δρόμο;

Εκείνη την εποχή, οι βασικοί προστάτες του δημιουργού,  η οικογένεια των Μεδίκων, είχαν μόλις επιστρέψει από την εξορία, στην οποία είχαν οδηγηθεί το 1527 ύστερα από λαϊκή εξέγερση. Επειδή όμως, ο Μιχαήλ Άγγελος είχε εργαστεί για λογαριασμό της δημοκρατικής κυβέρνησης, επιβλέποντας τις οχυρώσεις της πόλης, ο Πάπας τον είχε καταδικάσει σε θάνατο.

Η απόκρυψή του λοιπόν, κάτω από τη βασιλική ήταν ένας τρόπος για τον ίδιο να χαθεί από το προσκήνιο, περιμένοντας να περάσει η μεγάλη κρίση.  Πράγματι, δύο μήνες αργότερα οι Μέδικοι κατέληξαν να τον συγχωρήσουν, αίροντας τη θανατική ποινή και επιτρέποντάς του να συνεχίσει να εργάζεται για τους τάφους της οικογένειας στη βασιλική.

Για την επίσκεψη πάντως σήμερα  αυτού του χώρου απαιτούνται συγκεκριμένες προδιαγραφές, όπως δηλώνει ο Μάσιμο Οσάμα γενικός διευθυντής των μουσείων της Ιταλίας. «Πρόκειται για έναν συναρπαστικό χώρο αλλά εξαιρετικά ευαίσθητο και η ανάγκη προστασίας των σχεδίων είναι μεγάλη», λέει.

Μόνο 100 εισιτήρια έτσι, είναι διαθέσιμα κάθε εβδομάδα, με διάρκεια επίσκεψης μόνον 15 λεπτών και με κενό ανάμεσά τους 45 λεπτά για να περιορίζεται η έκθεση των έργων στο φως.

Διαβάστε επίσης

Πορφύρα: Μία ελληνική λέξη μόλις διαβάστηκε σε απανθρακωμένο πάπυρο από την έκρηξη του Βεζούβιου

Μπάρμπαρα Γουόλτερς: Μια μεγάλη δημοσιογράφος του 20ού αιώνα και μια δημοπρασία

ΣτΕ: Απορρίφθηκε το αίτημα των αρχαιολόγων για το κτίριο της Ερμού