Ίσως σε όσα γράφει ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης στο θαυμαστό του βιβλίο Στον ίδιο δρόμο (Πατάκης, 2024, 2η έκδοση), αρμόζει η γνωστή ρήση του Τόμας Πέιν. «Η διαχρονική συνήθεια να μη θεωρεί κανείς κάτι ως λανθασμένο, αποδίδει σε αυτό την επιδερμική επίφαση ότι είναι σωστό και ξεσηκώνει εκ προοιμίου μία ισχυρή κραυγή υπεράσπισης του εθίμου. Αλλά σύντομα η αναταραχή υποχωρεί. Με το χρόνο αλλάζουν περισσότερες συνειδήσεις από όσες με τη λογική».

Ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης θα μείνει στην ιστορία για την εξάρθρωση της 17Ν. «Ήταν μια δημοκρατική, δικονομική επιτυχία του κράτους δικαίου», σημειώνει. Το όλο βιβλίο αποτελεί παραβολή της μετεμφυλιακής Ελλάδας έτσι όπως χτίστηκε από τα μέσα προς τα έξω, με τη περιπέτεια ενός από τους πρωταγωνιστές της σε μία εξαιρετικά λυρική, ζωντανή αφήγηση.

1

Τα ελληνικά ιδεώδη

Πυκνώνει ο μύθος του μέσου Έλληνα που όπως αντιστοίχως ο ιδεαλιστής Λίνκολν, αναδεικνύεται με τον ιδρώτα του τίμιου μόχθου του στα υψηλότερα κλιμάκια της πολιτικής ζωής.

Εδώ επωάζουν τα ελληνικά ιδεώδη, στην καρδιά της αγροτιάς, όπως αντίστοιχα υπάρχει ο αξιακός άξονας του αμερικανικού ονείρου. Αυτά ενσωματώνει ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης με την ιστορία του που ξεκινάει από το Νησί, ένα αγροτικό προσφυγοχώρι στο νομό της Ημαθίας.

Ο Τσαγανός

«Το κύριο χαρακτηριστικό του πατέρα μου ήταν η αφοσίωση στη δουλειά, την οποία θεωρούσε το πρώτιστο καθήκον ενός οικογενειάρχη», εξηγεί ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. Στο χωριό κανείς δεν γνώριζε τον πατέρα του με το επώνυμό του αλλά όλοι τον αποκαλούσαν χαρακτηριστικά «Τσαγανό».

Ο συνεχής κόπος

Θυμάται να τον ξυπνάει ο πατέρας του Κυριακή ξημερώματα μαζί με τα αδέλφια του για να διορθώσουν το φράχτη του σπιτιού τους. «Στην πραγματικότητα είχε κάνει ο ίδιος τη ζημιά, μέσα στη νύχτα, ίσα ίσα για να μας βάλει στο πνεύμα της αδιάκοπης έγνοιας, ώστε να μη θεωρούμε τίποτε δεδομένο και να καταλάβουμε ότι μόνο με συνεχή κόπο και ιδρώτα φτιάχνεται και συντηρείται το βιος του ανθρώπου», επισημαίνει.

Αγνές εικόνες βιωματικής ηθικής αποτελούν τον πρώτο άξονα του βιβλίου μέχρι τα φοιτητικά του χρόνια στη Νομική Αθήνας. Ο δεύτερος άξονας αφορά την ανάδειξη του ικανού νέου σε προβεβλημένο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ.

Η θητεία του ως υφυπουργού Εμπορίου έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Μανδύας

Ο τρίτος και τελευταίος άξονας αφορά τις αξίες της Δημοκρατίας και την καταπάτηση της βίας. Και εν προκειμένω έρχεται να δικαιώσει τη διάσημη ρήση του Πέιν. Διότι η εξάρθρωση της 17Ν, προϋπέθετε την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης: «Είχαμε να κάνουμε με φονιάδες που κρύβονταν πίσω από τον μανδύα κάποιων δήθεν πολιτικών κινήτρων», υπογραμμίζει ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης.

«Μετά το σφυροκόπημα από την πλευρά μου, με τη μορφή ξεκάθαρων δημόσιων δηλώσεων κατά των δολοφόνων ξανά και ξανά, η κοινή γνώμη άρχισε να μετατοπίζεται». Το 2001 εμφανίστηκαν ως πρώτοι μάρτυρες ορισμένοι μετανοημένοι τρομοκράτες.

Στην ίδια λογική υπήρξε καίρια η μετάθεση του πάλαι ποτέ προϊσταμένου Διαρρηκτών Ληστειών Στέλιου Σύρου στην περίοπτη διοίκηση της Αντιτρομοκρατικής. Όπως είχε δηλώσει τότε εκείνος, «ξέρω καλά το πεζοδρόμιο, ασχολούμαι δώδεκα χρόνια τώρα με φονιάδες, με ληστές, με νταβατζήδες, με κλέφτες, με εκβιαστές. Αυτά είναι το ψωμί μου, αλλά από τρομοκρατία δεν κατέχω». Ανέλαβε το Μάιο του 2000. Μία εβδομάδα αργότερα δολοφονήθηκε ο βρετανός ακόλουθος Στίβεν Σόντερς.

Βάρβαρη δικαιοσύνη

O δρόμος του διασταυρώθηκε αρκετές φορές με τη 17Ν. Πολύ πριν τη ρητή εντολή από τον πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη να θέσει την εξάρθρωσή της ως προτεραιότητά του στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης.

Κάποια Χριστούγεννα δεν ακολούθησε την παρέα του στα φοιτητικά γλέντια αλλά γύρισε στο Νησί. Καβάλησε ένα όχημα τύπου Unimong για να μεταφέρει ζαχαρότευτλα. Στο ραδιόφωνο πληροφορήθηκε για τη δολοφονία του σταθμάρχη της CIA Ρίτσαρντ Γουέλς από τη 17Ν και παραλίγο να χάσει τον έλεγχο στον παγωμένο δρόμο.

Λίγο παρακάτω συνάντησε μία ντεραπαρισμένη πλατφόρμα. Σταμάτησε για να βοηθήσει και συνάντησε δύο μεθυσμένους άνδρες. Τον ξυλοκόπησαν άγρια και τον άφησαν να σακατεμένο στο δρόμο. Τον ανακάλυψαν αργότερα οι θηριώδεις συντοπίτες του και εκδίκηση.

«Και στις δύο περιπτώσεις είχε εφαρμοστεί τάχα για να επανορθώσει το κακό, μια δικαιοσύνη βάρβαρη και απάνθρωπη», σημειώνει ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης.

Μετά τις εκλογές του 1989 υπήρξε ο νεότερος βουλευτής (και με μακριά μαλλιά) της Βουλής. Αντικρύζοντάς τον για πρώτη φορά ο Παύλος Μπακογιάννης πήρε πρωτοβουλία και τον χαιρέτησε με το μικρό του όνομα. Ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης αισθάνθηκε δέος. Δύο εβδομάδες αργότερα ο αείμνηστος πολιτικός δολοφονήθηκε από τη 17Ν.

Κατακερματισμός

Από τη θητεία του ως υπουργός Δημόσιας Τάξης, ο Μιιχάλης Χρυσοχοΐδης δεν ξέχασε ποτέ το σώμα της Βιργινίας Κωνσταντίνου (δολοφονήθηκε τυχαία από βόμβα της οργάνωσης Επαναστατικοί Πυρήνες), γεμάτο θραύσματα γυαλιών που το είχαν διαλύσει.

Την ίδια ανεξίτηλη ανάμνηση αναφέρει και στη δεύτερη θητεία του στο μετονομασμένο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ όσο ζω

«Βγήκα από το γραφείο μου τρέμοντας ολόκληρος γιατί ήμουν σίγουρος ότι κάτι φρικτό είχε συμβεί {… } Με έπνιξε ο πυκνός καπνός { … } άρχισα να φωνάζω τα ονόματα συνεργάτων που ήξερα ότι βρίσκονταν ακόμη στο γραφείο. Ένας δεν ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά μου, ο Γιώργος Βασιλάκης. {…} ‘

Ηταν εφιαλτική η σκηνή που αντίκρισα {…} Ο ίδιος κειτόταν στο πάτωμα με το σώμα του διαμελισμένο. Η βόμβα είχε εκραγεί στα χέρια του. Δεν υπάρχουν λόγια να περιγράψω την εικόνα του νεκρού υπασπιστή μου, που δεν αναγνωριζόταν, μια εικόνα που δεν θα ξεχάσω ποτέ όσο ζω {… }

Ένας άλλος άνθρωπος είχε σκοτωθεί στη θέση μου…».

Με την αυτοβιογραφία του ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης δεν παραδίδει τα όπλα. Το Ταξίδι  του συνεχίζεται, πεπεισμένος ότι τα θαύματα πραγματοποιούνται από τις ίδιες τις κοινωνίες, με συλλογικό αγώνα. Σε αυτόν παραμένει ταγμένος.

Διαβάστε επίσης:

Βαρδής και Μαριάννα Βαρδινογιάννη: Ιερή δέηση στην Αγία Άννα

Νινέττα Βαφειά, Τέιλορ Σουίφτ, Ιλεάνα Τούντα: Μόδα και Τέχνη

Χλόη Ακριθάκη: «Μια ζωή με sex και drugs και rock’n΄roll»