Μια συνοικία – ένα μουσείο. Ο Θεόφιλος, το Θέατρο Σκιών, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στην Πλάκα

Σ΄αυτήν την παλιά συνοικία της Αθήνας, το Βρυσάκι της Πλάκας κρύβεται ένα κομμάτι της νεότερης ιστορίας της. Και σ΄αυτήν εγκαινιάζεται σε λίγες μέρες, ως το τέλος του χρόνου, το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, που ύστερα από πολλά χρόνια προσπαθειών, αλλά και με πολλές δυσκολίες για ένα τόσο σύνθετο έργο, παραδίδεται πλέον στο κοινό.

Όπως είπε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, κατά την αυτοψία που πραγματοποίησε σήμερα στο χώρο εδώ βρίσκονται μια μοναδική διώροφη οικία της οθωνικής περιόδου, το αρχοντικό Χωματιανού-Λογοθέτη – όπου φιλοξενήθηκε ο Έλγιν, οποίος σύμφωνα με μαρτυρίες στην αυλή του σπιτιού συσκεύασε τα Γλυπτά για να τα μεταφέρει στο Λονδίνο. Εδώ επίσης βρίσκονται και τα κατάλοιπα του παλαιοχριστιανικού ναού του Αγίου Θωμά, αλλά και ένα τμήμα του υστερορρωμαϊκού τείχους της αρχαίας Αθήνας. Και ακόμη εδώ, το εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου, που έψελνε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, η οικία Δραγούμη και  η πλατεία Κλάδου, συνδεμένη με τη μορφή του Αγίου Νικολάου Πλανά.

Το ΜΝΕΠ αναπτύσσεται στο οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Άρεως, Αδριανού, Βρυσακίου και Κλάδου και συγκροτείται από 18 κτήρια και τον περιβάλλοντα χώρο τους. Η αρχή της ιστορίας του πάει πίσω, στις αρχές του 1999, όταν το υπουργείο Πολιτισμού ανέλαβε την πρωτοβουλία, να διασώσει και να αναδείξει αυτό το μικρό, εναπομείναν τμήμα της συνοικίας Βρυσάκι, ανατολικά της Στοάς του Αττάλου, που επιβίωσε της κατεδάφισης, αλλά επί δεκαετίες είχε εγκαταλειφθεί στη φθορά του χρόνου.

Ιστορική γειτονιά

«Εδώ φιλοξενείται, πλέον, ένα από τα παλαιότερα μουσεία της πατρίδας μας», όπως λέει η κυρία Μενδώνη. «Το αναγεννημένο Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, που με μία νέα, σύγχρονη και πρωτότυπη επιστημονική και αισθητική προσέγγιση παντρεύει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, το φυσικό και αστικό περιβάλλον και τις σύγχρονες τεχνολογίες και αναζωογονεί μια ιστορική γειτονιά της Αθήνας, μετατρέποντάς τη σε πολυχώρο ανάδειξης και προβολής της νεότερης υλικής και άυλης πολιτιστικής ιστορίας και κληρονομιάς της Ελλάδας».

 

Στο μουσείο ο νεότερος ελληνικός πολιτισμός προβάλλεται σφαιρικά, μέσα από μια ερμηνευτική προσέγγιση της υλικής και της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα αντικείμενα της λαϊκής τέχνης γίνονται η αφορμή και το μέσον για να αναδειχθούν ο τρόπος ζωής, οι αντιλήψεις και τα αισθητικά πρότυπα, η τεχνογνωσία και η τέχνη των ανθρώπων του πρόσφατου παρελθόντος, αυτά που καθόρισαν την ταυτότητα του παρόντος και προοικονομούν, ως ένα βαθμό, το μέλλον.

Εκτός της μόνιμης έκθεσης εξάλλου, το ΜΝΕΠ διαθέτει χώρο εκπαιδευτικών προγραμμάτων, χώρους περιοδικών εκθέσεων και εκδηλώσεων, υπαίθριο θέατρο, καφετέρια και πωλητήριο.

 

Η υλοποίηση του έργου

Αρχικά πραγματοποιήθηκε η  αποκατάσταση των 18 κτηρίων, έργο που ολοκληρώθηκε το 2021, με χρηματοδότηση από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αττικής-ΕΣΠΑ 2007-2013, συνολικό προϋπολογισμό 6.300.000 ευρώ και φορέα υλοποίησης τη Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού.

 

Η έκθεση των μονίμων συλλογών του Μουσείου, που περιλαμβάνουν αντικείμενα από τα μέσα του 18ου αι. έως τη δεκαετία του 1970, διαδραστικές ψηφιακές εφαρμογές, πολυμέσα και ποικίλο εποπτικό υλικό, εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αττικής-ΕΣΠΑ 2014-2020, με συνολικό προϋπολογισμό 8.166.000 ευρώ, ενώ οι ψηφιακές εφαρμογές στο ΕΠΑΝΕΚ-ΕΣΠΑ 2014-2020 με συνολικό προϋπολογισμό 2.183.000 ευρώ. Φορέας υλοποίησης στα δύο τελευταία έργα ήταν το ΜΝΕΠ.

Η αποκατάσταση της «Ταβέρνας Πλάτων», που θα χρησιμοποιηθεί ως χώρος εστίασης του Μουσείου, έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ο συνολικός προϋπολογισμός, συμπεριλαμβανομένου του κόστους των απαλλοτριώσεων και των μελετών, καθώς και των εθνικών πόρων που διετέθησαν σε εύρος 20ετίας, ξεπερνά τα 30.000.000 ευρώ.

 

Στην αυτοψία την υπουργό Πολιτισμού συνόδευαν η Διευθύντρια του ΜΝΕΠ, Έλενα Μελίδη, οι αρμόδιες τμηματάρχες και οι επιμελήτριες των Συλλογών και άλλα υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΠΟ.

Διαβάστε επίσης

Άγριες φράουλες προς 325.000 χιλιάδες ευρώ η μία – Η αγορά ενός «εθνικού θησαυρού»

Κολώνα και ναός Αφαίας: Δράσεις σωτηρίας για τα εμβληματικά μνημεία της Αίγινας

Το δέλεαρ του χρήματος και η ηθική μέσα στους αιώνες – Έκθεση στη Βιβλιοθήκη του J.P. Morgan