Μια «επίσκεψη» στο Νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο – Δείτε πώς θα γίνει

Με νέα όψη και είσοδο απ΄ευθείας από την οδό Πατησίων, με ανοιχτή πρόσβαση που συνδιαλέγεται με το αστικό περιβάλλον επιτρέποντας στον περαστικό, ακόμη και τη θέαση σε κάποιους εκθεσιακούς χώρους ως μία διαρκή πρόσκληση για την επίσκεψή τους και ταυτόχρονα με την διατήρηση του επιβλητικού και ταυτόχρονα κομψού, νεοκλασικού κτιρίου και του κήπου του, το Νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, που παρουσιάσθηκε χθες, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη φιλοδοξεί να βρεθεί στην πρώτη γραμμή του παγκόσμιου μουσειακού χάρτη.

Απλότητα στο σχεδιασμό, χαμηλοί τόνοι τόσο προς την πλευρά της πόλης όσο και προς το υπάρχον ιστορικό κτίριο, προφανής η μέριμνα για την άμεση και απρόσκοπτη επικοινωνία του κοινού με το χώρο, σεβασμός στην υπάρχουσα αισθητική, διατήρηση και αύξηση του πράσινου του κήπου είναι οι πρώτες εντυπώσεις.

Με μεγάλη αρχιτεκτονική επιτυχία το γεγονός, ότι ενώ πρόκειται για υπόγεια επέκταση, το φως καταφέρνει να εισέρχεται – ως ένα σημείο φυσικά- στους νέους χώρους. Άλλωστε ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός χρειάζεται φως.

Όπως είπαν οι αρχιτέκτονες Ντέιβιντ Τσίπερφλιντ  και οι συνεργάτες του, καθώς και ο Σταύρος  Γυφτόπουλος  του γραφείου Αλέξανδρου Τομπάζη πηγή έμπνευσης υπήρξε ο αρχικός σχεδιασμός του Λούντβιχ Λάνγκε.

Μια ρομαντική ιδέα, που ήταν επηρεασμένη από τον φιλελληνισμό της εποχής για ένα αστικό τοπίο με μεγάλους ανοικτούς χώρους μέσα στον αστικό ιστό.  Έτσι και τώρα ο σχεδιασμός ακολουθεί την υπάρχουσα τοπογραφία με το επιβλητικό, νεοκλασικό κτίριο μπροστά σε μια πράσινη πλατεία.

Με μια κίνηση

Βασική αρχή είναι ο σεβασμός στην ιστορική αξία του κτιρίου, έτσι η νέα επέκταση δεν φιλοδοξεί να ανταγωνιστεί την αρχιτεκτονική του 19^ου αιώνα, αλλά να δημιουργήσει ένα αρμονικό σύνολο χώρων,  που θα ισορροπεί μεταξύ του παλιού και του νέου.

Για να επιτευχθεί αυτό ο «κήπος» επεκτείνεται ως το δρόμο δημιουργώντας ένα νέο υπόβαθρο ενώ προστίθενται δύο επίπεδα υπόσκαφων εκθεσιακών χώρων. Με μία κίνηση έτσι, δημιουργείται επιπλέον χώρος 20.000 τ.μ. αλλά και ένα πάρκο με πλούσια βλάστηση στην οροφή τους, το οποίο θα είναι προσβάσιμο σε όλους.

Μία λιτή αρχιτεκτονική καθαρών όγκων με διαγώνιες οπτικές φυγές και τοίχους κατασκευασμένους από συμπιεσμένο χώμα θα δημιουργούν μια αντίθεση με τους ιστορικούς χώρους. Ενώ μαζί με ένα παιχνίδι ακρίβειας φωτός και σκιάς, θα δημιουργείται και μία δραματική αίσθηση στο υπόσκαφο τμήμα, ένα ευαίσθητο υπόβαθρο για τα αντικείμενα και τα γλυπτά της συλλογής, που θα εκτεθούν σε αυτόν.

Η επέκταση εκτός από τους εκθεσιακούς χώρους θα στεγάσει τις βασικές δημόσιες λειτουργίες του μουσείου, δηλαδή το εκδοτήριο εισιτηρίων, το πωλητήριο, εστιατόριο, αμφιθέατρο, καθώς και νέους χώρους για μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις, που θα οργανώνονται συμμετρικά.

Όσο για τον επισκέπτη που θα μπαίνει στο μουσείο, θα ακολουθεί την πορεία ενός συνεχούς εκθεσιακού χώρου, που θα διατρέχει τα δύο επίπεδα του νέου κτιρίου και θα οδηγεί τελικά στο νεοκλασικό κτίριο.

Ο κήπος

Ανοιχτός, δημόσιος χώρος ο κήπος του μουσείου, ελκυστικός στους Αθηναίους για πολλά χρόνια θα εξακολουθήσει να προσφέρει δροσιά και ησυχία, υπερυψωμένος τώρα σε σχέση με την πολύβουη λεωφόρο. Σύμφωνα με την μελέτη του γραφείου των βέλγων αρχιτεκτόνων τοπίου Wirtz International η διάταξη των νέων χαμηλών όγκων επιτρέπει τη φύτευση εμβληματικών δένδρων στην οροφή τους.

Διαμορφωμένα πλατώματα και μονοπάτια στρωμένα με χαλίκι, εκτάσεις με γρασίδι, συστάδες πεύκων και κουκουναριών, αειθαλείς αριές και μορφοποιημένη θαμνοειδής βλάστηση, που αποτελούν αναφορές στα πάρκα του 19^ου αιώνα, θα προστεθούν και εδώ. Το πάρκο εξάλλου, θα είναι προσβάσιμο από όλες τις κατευθύνσεις, ενώ μια εσωτερική, χαμηλότερη αυλή στην καρδιά του συγκροτήματος ενοποιεί το παλιό και το νέο.

Η παράδοση των ρομαντικών πάρκων του 19^ου αιώνα, που συχνά περιέβαλλαν κτίρια νεοκλασικών μουσείων σε ευρωπαϊκές πόλεις είναι η βάση για το σχεδιασμό του κήπου. Στην περίπτωσή μας μάλιστα γίνεται εκμετάλλευση της φυσικής κλίσης του εδάφους, με τη βοήθεια των δύο κατηφορικών δρόμων και στις δύο πλευρές του. Μεγάλα δέντρα και θάμνοι θα εναλλάσσονται,  όπως επίσης το γκαζόν με τους  ανοιχτούς χώρους αλλά και με τις πυκνοφυτεμένες ζώνες με μεσογειακά και ανθεκτικά στην ξηρασία φυτά.

Καμπυλόγραμμες διαδρομές και ράμπες θα συνδέουν τους ανοιχτούς χώρους σε διαφορετικά επίπεδα, αποκαλύπτοντας προοπτικές και διαγώνιες συνδέσεις. Τελικός στόχος είναι η δημιουργία ενός καταπράσινου καταφυγίου, μιας όασης στην πολυσύχναστη πόλη.

Η βιωσιμότητα

Σημαντική είναι και η μέριμνα βιωσιμότητας, η οποία υποστηρίζεται με δύο τρόπους: Αφ΄ενός το νέο τμήμα του Μουσείου ως αρχιτεκτονική υψηλής μάζας έχει  χαμηλή ενέργεια και είναι ενισχυμένο με πράσινο και δημόσιες υποδομές και αφ΄ετέρου το ιστορικό κτίριο, που αναζωογονείται και αναβαθμίζεται ήπια όσον αφορά τη χρήση ενέργειας, αξιοποιώντας το φυσικό κλίμα όπου είναι δυνατόν.

Ο εκτεταμένος κήπος στο δώμα άλλωστε, ενισχύει το οικοσύστημα της πόλης με τη νέα βλάστηση, τη σκιά και τη φυσική ψύξη στην ευρύτερη περιοχή. Με αυτό τον τρόπο ενισχύεται  το αστικό μικροκλίμα και μειώνονται οι επιδράσεις των αστικών θερμικών νησίδων, κάτι που είναι
επιτακτική ανάγκη στο κέντρο της πόλης.

Άλλα «μυστικά» είναι η χρήση συμπιεσμένου χώματος (πηλός), που έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα του φυσικού ελέγχου της υγρασίας στους εκθεσιακούς χώρους. Επίσης οι πυρήνες της κατασκευής που υποστηρίζουν τη δομή της οροφής δημιουργούν μεγάλα φρεάτια που επιτρέπουν στα ψηλά δέντρα να ριζώσουν και να αναπτυχθούν.

Και τέλος μέσα  στο μουσείο, μια νέα υποδομή ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων θα κάνει το υπάρχον κτίριο πιο αποτελεσματικό, με υβριδικό  αερισμό, που συνδυάζει μηχανικό και φυσικό αερισμό, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Τα μηχανικά συστήματα εξάλλου,  θα αντλούν ενέργεια από ένα εναλλακτικό ηλεκτρικό σύστημα και ανανεώσιμων πηγών, επιτρέποντας μια ανάπτυξη χωρίς ορυκτά καύσιμα.

Το νέο μουσείο

Η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική πρόταση προήλθε, όπως είναι γνωστό μέσα από διεθνή, κλειστό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό με μία από τις βασικές προϋποθέσεις τη συνεργασία με ελληνικά γραφεία και η ανακοίνωσή της έγινε μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο.

Αίτημα πολλών ετών είναι η αναβάθμιση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, το οποίο παρά τις κατά περιόδους τμηματικές ανακαινίσεις των χώρων του ή και προσθήκες δεν παύει να είναι ένα κτίριο άλλης εποχής. Με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό σε σχέση με την φύλαξη και ανάδειξη των πολύτιμων εκθεμάτων του, που το κατατάσσουν ανάμεσα στα σημαντικότερα του κόσμου.

Με την επέκταση οι χώροι του θα ξεπερνούν συνολικά τα 30.000 τ.μ. και έτσι θα δοθεί η δυνατότητα του τριπλασιασμού των εκθεμάτων του, που σήμερα είναι 11.000. Να σημειωθεί ότι το σύνολο των αρχαιοτήτων, που φυλάσσονται στο μουσείο από τις αρχές της Προϊστορίας έως την ύστερη αρχαιότητα είναι περισσότερες από 125.000.

Το όραμα

Προσωπικό όραμα και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη είναι η αναβάθμιση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου,  έργο όπως είπε, που  θα φέρει το μουσείο πιο κοντά στην πόλη, αποτελώντας μια μεγάλη παρέμβαση στον αστικό ιστό και  δημιουργώντας ένα ισχυρό τοπόσημο ενώ ταυτόχρονα θα προσελκύσει περισσότερους επισκέπτες.

«Δεν είμαι αρχιτέκτονας», είπε ο πρωθυπουργός «και δεν θα μπορούσα να φανταστώ αυτό οποίο είδαμε», όπως είπε ο πρωθυπουργός στην ομιλία του «ήξερα  όμως ότι θέλαμε να κάνουμε κάτι που να είναι ταυτόχρονα εντυπωσιακό, να σέβεται το υφιστάμενο περιβάλλον αλλά και τις αρχές τις βιωσιμότητας, χρησιμοποιώντας  μόνον ντόπια υλικά και δίνοντας την ιδέα, ότι πολιτισμός και βιωσιμότητα από εδώ και πέρα θα είναι δύο έννοιες, οι οποίες θα ταυτίζονται».

Ενώ όπως είπε στην ομιλία της η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη η πρόταση των γραφείων David Chipperfield και Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη «εικονοποιεί το όραμα». Προσθέτοντας ότι «Δημιουργεί ένα μοναδικό τοπόσημο στον αστικό ιστό. Είναι βαθιά ανθρωποκεντρική και συμβάλλει ουσιαστικά στην αναγέννηση της ευρύτερης περιοχής του ιστορικού κέντρου της Αθήνας.

Προβάλλει την εθνική διάσταση του Μουσείου, το οποίο συνδέει με το παγκόσμιο πολιτιστικό γίγνεσθαι. Δημιουργούμε ένα Μουσείο εξωστρεφές, ανοιχτό στην πόλη, σε διαρκή διάλογο με την κοινωνία, με δυναμική ματιά προς το μέλλον».

Διαβάστε επίσης:

Αυτό είναι το Νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο – Όραμα που γίνεται πραγματικότητα

«Θα μπορούσατε να ποζάρετε γυμνή;» Η φωτογράφιση της Nelly’s που άφησε εποχή στο Μουσείο Μπενάκη