Μετρό Θεσσαλονίκης: Η μελέτη που «ξεκλείδωσε» τον σταθμό Βενιζέλος

Πρωτοποριακές αλλά και ήδη δοκιμασμένες μέθοδοι και σε κάθε περίπτωση οι απολύτως κατάλληλες, πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για την απόσπαση και την μετακίνηση των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλος της Θεσσαλονίκης από τη θέση τους αλλά και για την επανατοποθέτησή τους.

Διαδικασία, η οποία κρίθηκε απαραίτητη από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, που την ενέκρινε ομόφωνα τις πρωινές ώρες της Πέμπτης, προκειμένου να ολοκληρωθεί η κατασκευή του σταθμού, αφού όμως πρώτα θα έχει εξασφαλισθεί η διατήρηση των αρχαιοτήτων.

Συγκεκριμένα, αυτού του εξαιρετικού συνόλου, που έχει ανακαλυφθεί στην καρδιά της σύγχρονης πόλης στην Εγνατία οδό, χρονολογούμενο από τον 4ο ως τον 9ο αιώνα: Ένα τμήμα της διασταύρωσης των ρωμαϊκών οδών Decumanus Maximus και Cardo με τα παρακείμενα κατάλοιπα καταστημάτων και άλλων υποδομών εκείνης της εποχής.

Την μελέτη αυτού του μεγάλου και οπωσδήποτε δύσκολου έργου έχει εκπονήσει ωστόσο ο αρχιτέκτονας μηχανικός Δημήτρης Κορρές, ως συντονιστής ομάδας μηχανικών συναφών ειδικοτήτων, ένας επιστήμονες πρωτοπόρος διεθνώς και με μεγάλη εμπειρία σε μετακινήσεις αρχαιοτήτων και κτηριακών συγκροτημάτων για την διάσωσή τους. Όπως το εκκλησάκι των Αγίων Σαράντα στην Κηφισιά, που μεταφέρθηκε ολόσωμο, όταν διαπλατύνθηκε ο δρόμος _ το πρώτο έργο αυτού του είδους στην Ελλάδα_ ο βυζαντινός ναός της Παναγίας Τορνικίου στα Γρεβενά για να σωθεί από τα νερά φράγματος στον Αλιάκμονα, ο ναός των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στο αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος των Σπάτων και πολλά ακόμη.

Άλλωστε ο ίδιος έχει συνεργαστεί με την Αττικό Μετρό για την απόσπαση, στον άξονα της Εγνατίας, περί των 1.400 τόνων αρχαιολογικών ευρημάτων από τις ανασκαφές. Και όσο για τα αρχαία του σταθμού Βενιζέλος η μέθοδος που θα χρησιμοποιηθεί, μεριμνά κατά τον ίδιον, για την ασφάλεια των εργαζομένων εξασφαλίζοντας την προστασία των αρχαιοτήτων, ακόμα και στην περίπτωση ανθρώπινου λάθους.

Ο σταθμός Βενιζέλος

Να σημειωθεί ότι ο σταθμός Βενιζέλος, που βρίσκεται στην διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου αποτελείται από ένα ορθογώνιο περίγραμμα κατασκευασμένο από διαφραγματικά τοιχία, με εσωτερικές διαστάσεις μήκους 76,60 μέτρων και πλάτους 19,75. Καλύπτεται εξάλλου με πλάκα οροφής, πάχους 1,20 μέτρων στην οποία βρίσκονται τα τρία ανοίγματα – φρεάτια που θα χρησιμοποιηθούν για την έξοδο των αρχαίων.

Αντικείμενο της μελέτης, που εγκρίθηκε από το ΚΑΣ είναι ο σχεδιασμός της μεθόδου απόσπασης των αρχαιοτήτων από το σημείο όπου βρίσκονται, δηλαδή σε βάθος 4,20 μέτρων, στη συνέχεια η μετακίνησή τους εντός του σταθμού έως τα σημεία των φρεατίων, που υπάρχουν, προκειμένου να περάσουν μέσα από το άνοιγμά τους, να φορτωθούν σε κατάλληλα οχήματα και να μεταφερθούν από τον χώρο του σταθμού έως τον χώρο αποθήκευσης στο Καλοχώρι, όπου θα γίνει η εκφόρτωση και η προσωρινή αποθήκευση τους.

Ανάρτηση και ολίσθηση

Σύμφωνα με την μελέτη του κ. Κορρέ για την μεταφορά των αρχαιοτήτων, των οποίων οι διαστάσεις και το βάρος δεν επιτρέπουν την ανάρτηση, θα εγκατασταθεί σύστημα ολίσθησης κατά μήκος του σταθμού, με τέσσερις τροχιές. Ακολουθώντας μία λεπτομερέστατη διαδικασία τα αρχαία θα τοποθετηθούν σε ένα είδος βαγονιών, τα οποία κυλίσουν ως τα φρεάτια από όπου θα παραλειφθούν με γερανό για να ανέλθουν στην επιφάνεια του εδάφους.

Για τα αρχαία ωστόσο που δεν είναι δυνατόν να αποσπασθούν και να μετακινηθούν ως έχουν, λόγω όγκου θα απαιτηθούν τομές, οι οποίες πάντως θα γίνουν σε σημεία που δεν θα επηρεάζουν σημαντικά αρχαιολογικά στοιχεία, όπως ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά μέλη ή κατασκευές, ή άλλα χαρακτηριστικά σημεία αρχαιολογικής αξίας. Η μελέτη υπόσχεται έτσι, ότι μετά την επανατοποθέτησή τους και την επιμελή αρμολόγησης, οι τομές θα είναι πολύ δύσκολα διακριτές.

Τα αρχαία που θα μετακινηθούν

Συγκεκριμένα οι αρχαιότητες που θα μετακινηθούν προσωρινά είναι: Οι πεσσοί του τετράπυλου, που αποκαλύφθηκαν στο δυτικό τμήμα του σταθμού, η μαρμαρόστρωτη και λιθόστρωτη οδός (DECUMANUS MAXIMUS) με τα εκατέρωθεν κράσπεδά της και η κάθετη οδός (Cardo) επίσης με τα εκατέρωθεν κράσπεδα. Ακόμη, οι λιθοδομές από την τοιχοποιία των βόρειων και νότιων καταστημάτων, ο καμαροσκεπής αποχετευτικός αγωγός στο δυτικό τμήμα του σταθμού, ο στυλοβάτης του DECUMANUS που διατρέχει το μεγαλύτερο μήκος του σταθμού καθώς και οι στυλοβάτες του Cardo. Ο πλακοσκεπής αποχετευτικός αγωγός που διατρέχει το μεγαλύτερο μήκος του σταθμού, η ορθογώνια πλατεία με τη δυτική στοά της, το δάπεδό της με τις μαρμάρινες πλάκες και το πρόπυλο, οι κεραμικοί ανοικτοί και κλειστοί αγωγοί στις στοές του DECUMANUS και Cardo, τμήματα των μαρμάρινων δαπέδων, ακόμη και τα κατάλοιπα διαταραγμένων πλινθοδομών και διάφορες άλλες κατασκευές.

Η επανατοποθέτηση

Αντίστροφη πορεία κατά κάποιο τρόπο πορεία θα ακολουθηθεί για την επανατοποθέτηση των αρχαίων. Κατ΄αρχάς ο φέρων οργανισμός του σταθμού θα έχει ολοκληρωθεί και στο επίπεδο της επανατοποθέτησης θα έχει κατασκευαστεί πλάκα δαπέδου από οπλισμένο σκυρόδεμα. (Στην πλάκα οροφής ωστόσο θα παραμένουν τα δύο ανοίγματα στις θέσεις των φρεατίων). Συγκεκριμένα θα επανατοποθετηθούν πρώτα τα τοιχία και οι κατασκευές, ακολούθως τα τμήματα των δαπέδων, τα φρεάτια και τα λιθόστρωτα οδών.

Στη συνεδρίαση κατέθεσαν στελέχη της Αττικό Μετρό ενώ υπέρ της απόσπασης ήταν και οι παρεμβάσεις που έγιναν από τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης κ. Κωνσταντίνο Ζέρβα, καθώς και από τον περιφερειάρχη Απόστολο Τζιτζικώστα, οι οποίοι διαβεβαιώνουν ότι με την συγκεκριμένη μέθοδο, το έργο θα ολοκληρωθεί εντός του χρονοδιαγράμματος, έως τον Απρίλιο του 2023. Ημερομηνία την οποία έχει ορίσει και ο πρωθυπουργός επανειλημμένως.

Αντίθετες απόψεις

Αντίθετη ήταν, και είναι, ωστόσο η γνώμη του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων όπως και διαφόρων φορέων, που έκαναν παράσταση διατυπώνοντας την άποψη, ότι τα αρχαία πρέπει να παραμείνουν στη θέση τους ενώ παράλληλα θα κατασκευάζεται ο σταθμός. Κάτι όμως, που έχει κριθεί ανέφικτο και για το οποίο άλλωστε δεν υπάρχει εγκεκριμένη μελέτη.

Κι επειδή το θέμα έχει πολιτικοποιηθεί ακραία, με τον ίδιο τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης να διατείνεται ότι γίνεται καταστροφή αρχαιοτήτων, υπάρχει η απορία _τουλάχιστον_ γιατί σε όλο το διάστημα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ δεν κατέστη δυνατή η εξεύρεση μιας λύσης, σύμφωνα με την δική τους οπτική, ώστε να μην υπάρξει αυτή η τεράστια καθυστέρηση και η ταλαιπωρία του κοινού.

Να προστεθεί εξάλλου, ότι αποσπάσεις και μετακινήσεις αρχαιοτήτων έγιναν ήδη και για τα σημαντικότατα ευρήματα του
σταθμού του μετρό της Αγίας Σοφίας, όπου βρέθηκε η συνέχεια του Decumanus Maximus, χωρίς όμως να υπάρξει η παραμικρή ένσταση. Κάτι, το οποίο αποσιωπάται επιμελώς.

Οι διαφωνούντες πάντως έχουν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο και θα εκδικάσει την προσφυγή στις 6 Νοεμβρίου. Ως τότε όμως, με διαβεβαίωση της υπουργού Πολιτισμού κυρίας Λίνας Μενδώνη και του προέδρου της Αττικό Μετρό κ. Νίκου Ταχιάου, το έργο της απόσπασης δεν θα αρχίσει.

Δείτε ολόκληρη πλήρη μελέτη

Ακολουθήστε το mononews.gr στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση