Μέσω Γιουγκοσλαβίας τα… οστά του Φιλίππου της Μακεδονίας

Ποια σχέση μπορεί να έχει ένα ανθρώπινο οστό από το Βελιγράδι με τον Φίλιππο της Μακεδονίας; Και πώς θα μπορούσε να συσχετισθεί το εν λόγω οστό με τους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας, που έφερε στο φως ο Μανόλης Ανδρόνικος;

Τα ερωτήματα μπορεί να δίνουν την εντύπωση κάποιου «αστείου», ωστόσο μία συζήτηση, που μόλις επανέκαμψε σχετικά με τον τάφο του Φιλίππου Β΄ απαιτεί διευκρινήσεις.

Αφορμή αποτελεί άρθρο, δημοσιευμένο στο επιστηµονικό περιοδικό «Journal of Archaeological Science: Reports» με την υπογραφή του έλληνα ομ. καθηγητή Παλαιοανθρωπολογίας  Αντώνη Μπαρτσιώκα και των καθηγητών επίσης, Χουάν Λουίς Αρσουάγκα και Νίκολας Μπράντµεϊρ, οι οποίοι παραθέτουν, μεταξύ άλλων, ότι ο Φίλιππος Β΄ δεν ήταν θαμμένος στον Τάφο ΙΙ της Βεργίνας, όπως είναι γενικώς παραδεκτό, αλλά στον Τάφο Ι. Οδηγώντας έτσι, και σε μια σειρά άλλων υποθέσεων σχετικά με τις λοιπές ταφές, που έχουν αποκαλυφθεί.

Δεν πρόκειται ωστόσο, για νέα θεωρία, αφού για πρώτη φορά διατυπώθηκε από τον κ. Μπαρτσιώκα το 2015 για να απαντηθεί όμως, άμεσα και διεξοδικά από το υπουργείο Πολιτισμού και την τότε προϊσταμένη –επίτιμη σήμερα – της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, κυρία Αγγελική Κοτταρίδη, νεαρότατη συνεργάτιδα του Μανόλη Ανδρόνικου στην διάσημη ανασκαφή του 1977.

«Όλα όσα αναφέρονται σ’ αυτό το άρθρο είναι ανυπόστατα» δηλώνει εξάλλου, και σήμερα στο mononews, η κυρία Κοτταρίδη. Συμπληρώνοντας  κατηγορηματικά: «Τα οστά του Φιλίππου δεν τα έχει δει ποτέ, ούτε τα έχει μελετήσει ο κ. Μπαρτσιώκας».

«Εξωφρενικές θεωρίες»

«Το συνοστεομένο πόδι του Φιλίππου, στο οποίο διατηρήθηκε (μετά από 2,300 χρόνια) η οπή στο γόνατο που δημιούργησε το δόρυ που τον πλήγωσε, αποτελεί από μόνο του το σπουδαιότερο επιστημονικό εύρημα στη Βεργίνα», σημείωνε ο κ. Μπαρτσιώκας στην ανταπάντησή του, το 2015.  Ενώ και στο πρόσφατο άρθρο επανέρχεται αναφέροντας, ότι στον ανδρικό σκελετό του Τάφου Ι βρέθηκε σύντηξη γονάτων, κάτι που συμφωνεί με τα ιστορικά στοιχεία σχετικά με τη χωλότητα του βασιλιά Φιλίππου Β’.

Όμως «Αυτό το ‘‘συνοστεομένο’’ οστό, δεν είναι καν ελληνικό!», λέει η κυρία Κοτταρίδη. Παραπέμποντας στον ομ. καθηγητή Ανθρωπολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Νικόλαο Ξηροτύρη, τον οποίο είχε καλέσει ο ίδιος ο Ανδρόνικος για να μελετήσει τα οστά των τριών βασιλικών τάφων της Βεργίνας, κάτι που έπραξε.

«Το συγκεκριμένο ‘‘συνοστεωμένο οστό’’ προέρχεται από την πρώην Γιουγκοσλαβία», όπως είπε στην τηλεφωνική μας επικοινωνία ο κ. Ξηροτύρης, απορρίπτοντας ως εξωφρενικές τις θεωρίες, που διατυπώνονται. «Πρόκειται για ένα εντελώς ιδιαίτερο εύρημα, μία πρωτοφανής συνοστέωση μηριαίου με κνήμη, που εμπόδιζε σε μεγάλο βαθμό την κινητικότητα του ανθρώπου. Όσο για την οπή στο γόνατο, είναι απλώς μία δευτερογενής αλλοίωση», προσθέτει.

Λόγω μάλιστα, αυτής ακριβώς της ιδιαιτερότητας, το οστό είχε αποσταλεί στον κ. Ξηροτύρη στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, το 2000 από συνάδελφό του από το Βελιγράδι, προκειμένου να διατυπώσει και εκείνος την επιστημονική του γνώμη.  Να σημειωθεί άλλωστε, ότι ο ίδιος ήταν ο ιδρυτής του Εργαστηρίου Ανθρωπολογίας  στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και υπήρξε διευθυντής του ως την αφυπηρέτησή του, το 2011 ενώ με το έργο του έχει συμβάλει στην ανάπτυξη μιας σύγχρονης, ολιστικής Ανθρωπολογίας στον χώρο των Βαλκανίων.

Το περιεχόμενο των τάφων

Όσον αφορά τα οστά των βασιλικών τάφων, ο κ. Ξηροτύρης τα εξέτασε λίγα χρόνια μετά την μεγάλη ανακάλυψη.  «Ο Ανδρόνικος μου είχε ζητήσει να τα δω -ήμουν τότε στο Πανεπιστήμιο της Φραγκφούρτης», όπως θυμάται. «Φυλάσσονταν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, όπου και τα καθάρισα. Ήταν τυλιγμένα με πορφυρό, χρυσοκέντητο ύφασμα από το οποίο διατηρήθηκε ελάχιστο τμήμα του».

Εδώ να θυμίσουμε, ότι οι δύο τάφοι περιείχαν οστά καύσεων, που μελετήθηκαν και δημοσιεύθηκαν. Ενώ  στον Τάφο Ι, που ήταν συλημένος υπήρχαν μεμονωμένα άκαυστα οστά, τα οποία  προέρχονταν από δευτερογενείς ταφές, που δεν είχαν σχέση με το σύμπλεγμα των βασιλικών τάφων.  Έτσι, εκτός από τον Τάφο ΙΙ, που από τον ίδιο τον Μανόλη Ανδρόνικο αναγνωρίστηκε ως τάφος του Φιλίππου Β΄ (μαζί του και η Μήδα, μία από τις επτά συζύγους του), ο Τάφος ΙΙΙ αποδίδεται στον Αλέξανδρο Δ΄, τον νεαρό γιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης.

Η δημοσιότητα

Αναφορικά εξάλλου με τον συζητούμενο Τάφο Ι, η κυρία Κοτταρίδη, δηλώνει κατηγορηματικά για μία ακόμη φορά, ότι εκεί ήταν θαμμένη μία γυναίκα με ένα έμβρυο ή νεογέννητο βρέφος, κατά πάσα πιθανότητα η Νικησίπολις η Φεραία (και αυτή μία από τις συζύγους του Φιλίππου). Όσο για τα ανδρικά οστά, που είχαν βρεθεί στα αναμοχλευμένα στρώματα, πρόκειται, όπως διευκρινίζει για κάποιον από τους τυμβωρύχους της αρχαιότητας, αφού άλλωστε ο τάφος ήταν συλημένος. Η κυρία Κοτταρίδη ήταν μάλιστα παρούσα στην ανασκαφή ενώ η ίδια είχε αποτυπώσει τον συγκεκριμένο τάφο.

Προς τι, τελικά όλα αυτά; Ασφαλώς και κάθε επιστήμονας έχει το δικαίωμα της άποψής του, η επιμονή όμως με τον Αλέξανδρο και τον Φίλιππο έχει προφανώς την αφετηρία της και στην γοητεία που ασκούν τα συγκεκριμένα πρόσωπα στο ευρύ κοινό. Από την θεωρία της κυρίας Αρβελέρ, ότι στην Βεργίνα είναι θαμμένος ο Αλέξανδρος – μία εντελώς εκτός πραγματικότητας άποψη-  ως την τωρινή, που αυτή τη φορά έχει στόχο τον Φίλιππο ή και άλλες που έχουν υπάρξει στο παρελθόν ή και θα υπάρξουν στο μέλλον, ο στόχος ως προς την επιζητούμενη δημοσιότητα επιτυγχάνεται. Κι αυτό, παρ΄ότι η ιστορία γράφεται με αποδείξεις.

 Διαβάστε επίσης:

Ελληνικές αρχαιότητες επαναπατρίσθηκαν από την Ελβετία

Γραμματόσημο της δεκάρας για 2,5 εκατομμύρια δολάρια – Το πρώτο στον κόσμο

Europa Nostra: Οι Κυκλάδες στη λίστα των πιο απειλούμενων μνημείων