Μαριάννα Μόσχου, Ελένη Σκουτέλη: Η δίδυμη ψυχή της ΕΛΕΠΑΠ

Η ξενάγηση στους χώρους της ΕΛΕΠΑΠ στο Παγκράτι από την πρόεδρο Μαριάννα Μόσχου απέδειξε ότι η ανιδιοτέλεια παθιάζει τους Έλληνες. Περισσότερα από χίλια βρέφη, παιδιά και ενήλικες με νοητικές και κινητικές δυσκολίες δέχονται τη φροντίδα εντυπωσιακού αριθμού αφοσιωμένων, ακάματων εθελοντών. Σε έξι παραρτήματα στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, τα Χανιά, το Βόλο και το Αγρίνιο.

Καθημερινός αγώνας, πρωτοποριακό έργο (πανελλαδικά σίγουρα, αν όχι σε πολύ μεγαλύτερη εμβέλεια), άριστοι επιστήμονες. Ανάμεσα σε όλα αυτά, αποκαλύφθηκαν οι πιο ανθρώπινες ιστορίες.

Ανθρώπινη ιστορία νούμερο ένα: Το τμήμα φυσικοθεραπείας, εργοθεραπείας

Η υπεύθυνη του τμήματος φυσικοθεραπείας Ευγενία Σταυροπούλου περιγράφει με τον πιο ζωντανό τρόπο τον καθημερινό της αγώνα. Και καταρχήν το μικρό μουσείο οργάνων της ΕΛΕΠΑΠ από τότε που ιδρύθηκε (το 1937) με την πολιομυελίτιδα. Πολλές φορές η παράληση εντοπιζόταν στα άκρα και τότε ας πούμε χρησιμοποιούσαν τη χειροκίνητη τροχαλία.

Υποδέχονται τον απίθανο αριθμό των 260 παιδιών την εβδομάδα. Στην Αθήνα το θεραπευτικό δυναμικό του συγκεκριμένου τμήματος αριθμεί 18 φυσικοθεραπευτές, 10 εργοθεραπευτές, 7 λογοθεραπευτές και μία μουσικοθεραπεύτρια. Πανελλαδικά μετράει 264 εργαζόμενους. «Παρεμβαίνουμε από τριών μηνών, που είναι τα βρέφη μας, μέχρι 16 ετών», εξηγεί η Ευγενία.

Και έτσι αναφέρεται και στην ιστορία της σπουδαίας νεογνολόγου, διευθύντριας στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Νεογνών στο «Αγία Σοφία» Ελένη Μπούζα. Με δική της χορηγία υλοποιείται στην ΕΛΕΠΑΠ το πρόγραμμα Go Baby Greece (ξεκίνησε στην Αμερική και εξαπλώθηκε).

Φυσικοθεραπευτές προσαρμόζουν παιδικά ηλεκτρονικά αυτοκίνητα του εμπορίου στις ανάγκες των παιδιών της ΕΛΕΠΑΠ. Εφαρμόζουν κάθε φορά διαφορετικούς ειδικούς μοχλούς. Ήρθαν εκπαιδευτές από το Τελ Αβίβ και εκπαίδευσαν το προσωπικό.

Έτσι ώστε «ακόμη και ένα δάχτυλο να διαθέτει το παιδί, έχει τη δυνατότητα να το μεταχειρίζεται και να χαίρεται. Να πηγαίνει βόλτα στην πλατεία, να παίζει. Αποτελεί και αυτό μια βοηθεια για μετακίνηση. Η φυσικοθεραπεία και η μετακίνηση κάθε παιδιού συμβάλλει στην αντίληψη, στο άνοιγμα του μυαλού του, στη συμμετοχή στη ζωή. Στόχος της αποκατάστασης είναι η συμμετοχή. Να βγάλουμε τα παιδιά ισότιμα και ισοδύναμα στον έξω κόσμο. Η διαφορετικότητα είναι μέσα στη ζωή», υπογραμμίζει η διευθύντρια του τμήματος Ευγενία Σταυροπούλου με τα σοφά της λόγια.

Το παιδί της νεογνολόγου δωρήτριας Ελένης Μπούζα, ο Ανδρέας Γεωργακόπουλος χάθηκε τραγικά και άδικα στο άνθος της ηλικίας του (24 ετών κόπηκε το νήμα της ζωής) στο τροχαίο μαζί με το γιο του ιδιοκτήτη των Jumbo Απόστολου Βακάκη: Τον αδικοχαμένο Γιώργο Βακάκη που οδηγούσε τη μοιραία πόρσε.

Μέσα στον ανείπωτο πόνο της, η δωρεά αποτελεί ίσως απόπειρα να κρατηθεί γερά από τη ζωή: Με την προσφορά καλύτερης προοπτικής ζωής σε άλλα παιδιά. Τραγική ειρωνεία ότι σε αυτό εκπαιδεύτηκε ως νεογνολόγος γιατρός.

«Εμείς αγωνιζόμαστε να τα σώσουμε στην εντατική, εσείς τους δίνετε ζωή», επαναλαμβάνει η νεογνολόγος στους εργαζόμενους της ΕΛΕΠΑΠ.

«Ο,τι μπόρεσε τα έδωσε στο πρόγραμμα έτσι ώστε η ψυχή του παιδιού της να ζει μέσα από το πρόγραμμα», επισημαίνει η Ευγενία Σταυροπούλου.

Στο 2ο εργαστήριο Go Baby Go Greece το 2019 στο κέντρο της ΕΛΕΠΑΠ στο Παγκράτι, εμφανώς συγκινημένη είχε ευχαριστήσει τα παιδιά και τους γονείς τους για το κουράγιο και τη δύναμη που της δίνουν τα χαρούμενα πρόσωπά τους…

Το πρόγραμμα Go BaBy Go Greece αφιερώνεται στη μνήμη του παιδιού της, Ανδρέα Γεωργακόπουλου.

Όσο για τη διευθύντρια, δεν μπορεί να βάλει τελεία στα λόγια εκτίμησης που εκφράζει για τη Μαριάννα Μόσχου. Όσο και αν η πρόεδρος δεν το θέλει, εκείνη επιμένει ότι «η δύναμη της ΕΛΕΠΑΠ είναι στο πρόσωπο της κυρίας Μόσχου. Χωρίς αυτήν δεν θα μπορούσαμε να λειτουργήσουμε τόσα χρόνια και ειδικά σε δύσκολες συνθήκες. Έχει κάνει τα πάντα για την ασφάλειά μας. Μιλάμε για πολλή δουλειά και τρέξιμο. Πουθενά, ούτε σε νοσοκομείο τέτοια παροχή ασφάλειας στο προσωπικό δεν υπάρχει».

Και προς επίρρωσιν της ενθουσιώδους περιγραφής της, φέρνει ως παράδειγμα τη δική της κόρη, «που είναι γιατρός και ξέρω. Είναι με μία μάσκα στο χειρουργείο όλη μέρα. Και εμείς εδώ έχουμε τη δυνατότητα να αλλάζουμε τρεις και τέσσερις».

Η πρόεδρος επιμένει ότι «είναι πάρε δώσε. Για να γίνει η δουλειά σωστά πρέπει να έχει τα σωστά δεδομένα. Δεν με ενδιαφέρει να χτίσω τοίχους αλλά να παραμείνουν ασφαλείς γιατί ενδιαφέρονται για τα παιδιά».

Δεν σταμάτησαν ούτε λεπτό να εργάζονται κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δεν είχαν μέχρι στιγμής κανένα κρούσμα, καμία απώλεια. Τα παιδιά παρακολούθησαν τα προγράμματα ανελλιπώς.

Αναντίρρητα αξιοσημείωτο. «Όπως έλεγε η Καρέλα, ο Θεός της ΕΛΕΠΑΠ», σχολιάζει δωρικά η πρόεδρος για την προκάτοχό της (και νυν επίτιμο πρόεδρο).

Παρόμοια εγκώμια για τη Μαριάννα Μόσχου ακούστηκαν από όλα τα τμήματα της ΕΛΕΠΑΠ κατά τη διάρκεια της δίωρης αυτής ξενάγησης. Απολαμβάνει βαθιά αναγνώριση για το σπουδαίο έργο της. Φαίνεται πάντως πως έχει την ικανότητα να βγάζει τον καλύτερο εαυτό τους.

Ανθρώπινη ιστορία νούμερο δύο: Θεία Λένα, Γιώργος Γιουρούκος

«Εγώ είμαι τριάντα χρόνια εθελόντρια, η πληρωμή μου έρχεται από αλλού και μεγαλόψυχα», παρατηρεί η παιδονευρολόγος, Β’ αντιπρόεδρος ΕΛΕΠΑΠ Ελένη Σκουτέλη. Πρόκειται για την Επιστημονική Υπεύθυνη σε δύο νευραλγικά Κέντρα της ΕΛΕΠΑΠ: Το Κέντρο Βρεφών «Μαριέττα Ξάνθου» και το Μεικτό Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας «Θεία Λένα». Πάνω από τριάντα χρόνια ολόψυχου εθελοντισμού και ανεκτίμητου έργου πλάι στη Μαριάννα Μόσχου.

Η πρόεδρος παραδέχεται ότι πέρα από τις δεξιότητες που «ενδεχομένως» κατέχει στα οικονομικά και τη διαχείρηση (από τα δικά της 30 χρόνια ως ανώτατο στέλεχος της Citibank), δεν θα τα κατάφερνε χωρίς την Ελένη. «Έτσι μπορώ να είμαι σίγουρη ότι τα πράγματα γίνονται σωστά».

Το Κέντρο Βρεφών προνοεί για την εξαιρετικά κρίσημη πρώιμη παρέμβαση. Βρέφη σημαίνει από μηδέν έως ενός έτους αλλά η ΕΛΕΠΑΠ έχει επεκτείνει τη φροντίδα μέχρι τα δύο.

«Απευθύνεται σε παιδιά που έχουν εγκεφαλική βλάβη που προκλήθηκε πριν τη γέννηση ή κατά τη διάρκεια της γέννησης ή από την προωρότητα ή έκαναν νοσηλεία ως πρόωρα μωρά μέσα σε μονάδες (έχοντας εγκεφαλική βλάβη), τα οποία όμως πάνε να δημιουργήσουν εγκεφαλικές βλάβες μεγαλώνοντας. Με την πρώιμη παρέμβαση προλαβαίνεις την αρνητική εξέλιξη του νευρικού συστήματος», εξηγεί η Ελένη Σκουτέλη.

Και συμπληρώνει: «Μια προσταγή -αν θέλετε- της νευροπλαστικότητας: Όσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα. Έχει προδιαγραφές βελτίωσης που δεν απολαμβάνει το ενήλικο σύστημα και αυτό ειναι ο ναός, που πιάνουμε τη βλάβη πριν εκφραστεί κλινικά και τη μινιμάρουμε. Την εξομαλύνουμε όσο μπορούμε».

Όσον αφορά τα αποτελέσματα μέχρι τα δύο «πάνε πάρα πολύ καλά. Και μετά ήρθαμε και κάναμε και τη Θεία Λένα γιατί ορισμένα παιδάκια συνεχίζουν να έχουν ανάγκη υποστήριξης.

Το Μικτό Κέντρο Διημέρευσης Ημερήσιας Φροντίδας – Παιδικός Σταθμός «Θεία Λένα» σύμφωνα με την επίσημη ονομασία του, συνιστά τον ειδικό παιδικό σταθμό για τα παιδάκια από δύο ως τεσσάρων ετών, μετά την πρώιμη παρέμβαση.

«Και έτσι για να μην πάει ένα παιδί που δεν είναι έτοιμο στον κανονικό παιδικό σταθμό, το κρατάμε εδώ σε προεκπαιδευτικό πρόγραμμα απόλυτα εξειδικευμένο με τεχνικές που έχουν φτιάξει δικοί μας εκπαιδευτές αλλά με παγκόσμια δεδομένα. Και βλέπεις τώρα σε ένα ποσοστό 60%, παιδιά που άρχισαν τη ζωή τους δύσκολα (με εγκεφαλικές βλάβες, με αιμορραγίες, με τρύπες στον εγκέφαλο), να πηγαίνουν σε κανονικό σχολείο. Αυτή είναι η απολαβή μας. Τώρα και για το υπόλοιπο 40% προβλέπονται λύσεις».

Τα βαρύτερα περιστατικά που δεν μπορούν από τη Θεία Λένα να ενταχτούν στα τυπικά προνήπια, εισχωρούν σε άλλα προεκπαιδευτικά πάλι τμήματα. Έτσι κερδίζουν επιπλέον περιθώριο ακόμη δύο ετών «γιατί οι νευρώνες μας αλλάζουν ανά διετία όταν είμαστε μικροί. Μετά τα 18 δεν αλλάζουν. Εμένα δεν αλλάζουν με τίποτα, εμένα λόγω ηλικίας χάνονται», επισημαίνει παιγνιωδώς η γιατρός.

«Θα δείτε απ’ έξω από τον παιδικό σταθμό την επιγραφή Θεία Λένα. Αυτή είναι η Λένα», εξηγεί η Μαριάννα Μόσχου για τον τίτλο του παιδικού σταθμού.

Δημιουργήθηκε με την ευγενική χορηγία του μεγάλου ευεργέτη της ΕΛΕΠΑΠ, τη ναυτιλιακή οικογένεια Γιώργου και Άνθιας Γιουρούκου.

«Ο Γιουρούκος δεν ήρθε εδώ για εμένα». Η πρόεδρος αναφερόταν στα χρόνια που βρισκόταν επικεφαλής των ναυτιλιακών χρηματοδοτήσεων στη Citibank. «Του απαντώ, Γιωργάκη μου η Λένα ήταν αυτή που σε έφερε και της το χρωστάω».

Αλλά η γιατρός ανταπάντησε «Ούτε για εμένα ήρθε: Για τα παιδιά ήρθε». Και η πρόεδρος καταλήγει εμφατικά, «δεν υπάρχει αμφιβολία επ’ αυτού».

Η συγκεκριμένη δωρεά αποτελεί συνέχεια της μεγάλης του χορηγίας το 2014: Την ανέγερση ολόκληρου του Κέντρου Βρεφών «Μαριέττα Ξάνθου».

Όπως δήλωσε το 2019 η Μαριάννα Μόσχου: «Το μεγαλείο της ψυχής και το απόθεμα θέλησης των παιδιών μας, μάς κινητοποιεί όλους, για όλο και ψηλότερα, όλο και καλύτερα… Τιμή και δόξα αξίζει στην οικογένεια Γιώργου Γιουρούκου, χορηγού το 2014 του Κέντρου Βρεφών “Μαριέττα Ξάνθου” και σήμερα χορηγού 2019 του νέου κτιρίου, άλλο ένα κόσμημα για την εξέλιξη και την πρόοδο της ΕΛΕΠΑΠ».

Την ημέρα της ξενάγησης για το mononews στον παιδικό σταθμό Θεία Λένα τα παιδάκια έφτιαχναν τη Σαρακοστή.

Στη δεύτερη αίθουσα, ένα από αυτά προσπαθεί να ανέβει στα δυο του πόδια βαστώντας ένα χαμηλό ράφι. Όταν δεν το πετυχαίνει με την πρώτη, ξαναπροσπαθεί.

Μπροστά στην έκδηλη ανησυχία του θεατή η ειδική παιδαγωγός εξηγεί ότι «αυτό αποτελεί μέρος της αποκατάστασής του». Το παιδάκι αυτό προετοιμάζεται κάποια στιγμή να πάει σε κανονικό σχολείο.

Περαιτέρω πληροφορίες για την Πρώιμη Παρέμβαση

Η Πρώιμη Παρέμβαση χωρίζεται σε τμήματα-βαθμίδες όπου εντάσσονται τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία, το γνωστικό τους δυναμικό και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Στο πλαίσιο της Πρώιμης Εκπαιδευτικής και Θεραπευτικής Παρέμβασης λειτουργούν το Τμήμα Ημερήσιας Φροντίδας και το Προνήπιο – Νηπιαγωγείο.

Καταρτώνται εξατομικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα. Προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες ικανότητες, στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντα του κάθε παιδιού.

Παράλληλα γίνονται ομαδικά εκπαιδευτικά προγράμματα, πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκδρομές και συμμετοχή των παιδιών σε εθνικές και θρησκευτικές εορτές.

Μέσα στην ΕΛΕΠΑΠ λειτουργεί και η Πρότυπη Παιδική Χαρά, «Μίνως Κυριακού», Παίζουμε Όλοι Μαζί.

Πρόκειται για χώρο που παρέχει ίσες ευκαιρίες και ποικίλες εμπειρίες παιχνιδιού. Για παράδειγμα, ένα παιδί με αναπηρικό αμαξίδιο έχει τις ίδιες ευκαιρίες να κάνει κούνια, τραμπάλα, γύρω-γύρω όλοι και τσουλήθρα όπως και ένα περιπατητικό παιδί.

Στο πλαίσιο της Πρώιμης Παρέμβασης λειτουργεί και το Τμήμα Ημερήσιας Φροντίδας (ΤΗΦ): Θεραπευτικό πρόγραμμα για παιδιά νηπιακής ηλικίας με πολλαπλές αναπηρίες λόγω νευροαναπτυξιακών διαταραχών.

Το «ΤΗΦ» περιλαμβάνει παροχές φροντίδας (υγιεινή, σίτιση, ασφάλεια, ιατρική εποπτεία) και δραστηριότητες κινητοποίησης του αναπτυξιακού δυναμικού των παιδιών στο φιλόξενο, ευχάριστο περιβάλλον του ειδικά διαμορφωμένου χώρου.

Προβλέπεται επίσης και η απαραίτητη ανάπαυση των παιδιών στο χώρο. Έτσι αποδεσμεύονται οι γονείς από τις απαιτήσεις της αποκλειστικής φροντίδας του παιδιού με ειδικές ανάγκες κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Ανθρώπινη ιστορία νούμερο τρία: Χρισταλένα Καττάμη, αποκατάσταση ενηλίκων

Στη φροντίδα της ΕΛΕΠΑΠ εμπίπτει «ένα φάσμα όπως το ουράνιο τόξο, από την αρχή της ζωής ως το τέλος της», επισημαίνει η Λένα Σκουτέλη. Για όλα τα επίπεδα αναπηρίας. Για τις εγγενείς ανάγκες και τις επίκτητες.

Το 2018 μαζί με την πρόεδρο Μαριάννα Μόσχου είχαν ταξιδέψει ως στην Αμερική όπου είχαν μιλήσει με διάφορους σημαντικούς φιλέλληνες ευεργέτες. Η ΕΛΕΠΑΠ αγαπιέται ιδιαίτερα από τον Ελληνισμό της Αμερικής. Υπάρχει και η σχετική ιστοσελίδα International Friends of ELEPAP.

Ανάμεσά τους βρέθηκε και ο Αντώνης Λαζανάς ως τότε τουλάχιστον Διευθυντής Ερευνας για την ανάλυση επενδύσεων στον Bloomberg, που μεγάλωσε παιδί με ειδικές ανάγκες.

Σκοπός τους να «στρατολογήσουν ονειρευτές», όπως το είχε τότε διατυπώσει η γιατρός με τον γνώριμο ποιητικό οραματισμό της προσφοράς της.

Εκεί ξεκίνησε και η συνεργασία τους με τον διακεκριμένο καθηγητή νευροφυσιολογίας και αποκατάστασης εγκεφαλικών βλαβών Γιεχούντα Μπεν Γισέι (Yehuda Ben Yishay).

Ιδρυτής και διευθυντής (μεταξύ πολλών άλλων) του κέντρου ολιστικής ημερήσιας νευροψυχολογικής θεραπείας στο περίφημο πανεπιστήμιο της Νεάς Υόρκης NYU όπου λειτουργεί το Rusk Brain Injury Rehabilitation Program. Η ειδίκευσή του εστιάζει στην νευροψυχολογική θεραπεία στους ενήλικες.

Μαζί με τον συγκεκριμένο γιατρό είχε εκπαιδευτεί στη Νέα Υόρκη και η διδάκτωρ νευροψυχολογίας Χρισταλένα Καττάμη, άριστη μαθήτριά του. Διευθύνει τώρα το Τμήμα Νευροψυχολογικής Αποκατάστασης Ενηλίκων.

Ο Μπεν Γισέι βοήθησε στο στήσιμό του και πάντα το παρακολουθεί. Πρόκειται για το μοναδικό στην Ελλάδα όπου εφαρμόζεται αυτή η ολιστική νευροψυχολογική προσέγγιση.

Τις περισσότερες φορές οι εγκεφαλικές βλάβες προκαλούνται από ατυχήματα. Η συνήθης πολιτική στην Ελλάδα ύστερα από την επιτυχημένη εγχείρηση, οι γιατροί να στέλνουν τον ασθενή σπίτι του. Συνήθως τον ενημερώνουν ότι “σε δύο μήνες θα μπορέσετε να γυρίστε στη δουλειά σας”.

Αλλά πολλές φορές το χειρουργικό κομμάτι αποτελεί μόνο ένα επίπεδο στον δισεπίλυτο γρίφο της αποκατάστασής του.

Αυτή η προσέγγιση αγνοεί τις μακροχρόνιες επιπτώσεις που επιμένουν ύστερα από εγκεφαλική βλάβη. «Έχουμε συναντήσει ασθενείς μετά από τριάντα χρόνια σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να βρουν τι έχει συμβεί στη ζωή τους, γιατί δεν μπορούν να λειτουργήσουν, γιατί παραμένουν απομονωμένοι από το κοινωνικό τους περιβάλλον», περιγράφει η Χρισταλένα Καττάμη.

Έχει τύχει να απολυθούν και από τη δουλειά τους. «Τις περισσότερες φορές οι βλάβες είναι στο πρόσθιo και πίσω εγκέφαλο με αποτέλεσμα το άτομο να μην μπορεί να ενεργοποιηθεί, να βάλει στόχους, να ξεκινάει κάτι και να το αφήνει στη μέση, να κάθεται στον καναπέ χωρίς λόγο, να μη θέλει να κάνει τίποτα. Όμως υπάρχουν πράγματα που τον διεγείρουν: Μπορεί να αρχίσει να κάνει αστειάκια χωρίς λόγο ή να τσακώνεται στα εστιατόρια επειδή δεν του άλλαξαν το τραπεζομάντηλο. Οι οικείοι του δεν το καταλάβουν».

Τέτοια περιστατικά έρχονται στην ΕΛΕΠΑΠ αφού τελειώσει με κάποια μορφή ψυχοθεραπείας που δεν εκρίζωσε το πρόβλημα. Πολλές φορές ούτε εκείνοι συνδέουν το ατύχημα στον εγκέφαλο με την ετεροχρονισμένη τους συμπεριφορά.

Στην ΕΛΕΠΑΠ ακολουθούν πρόγραμμα που διαρκεί κατά μέσο όρο έναν χρόνο. Επισκέπτονται εντατικά τους ειδικούς τέσσερις φορές την εβδομάδα, πέντε ώρες τη μέρα.

Το τμήμα αναλαμβάνει όλα τα στάδια της αποκατάστασής τους. Πολύ συχνά χειρίζεται περιπτώσεις γιατρών, χειρουργών. Ένας γναθοχειρούργος εργάζεται τώρα ως επίκουρος καθηγητής.

«Αυτή τη στιγμή έχουμε έναν καθηγητή σε πολύ μεγάλο ιδιωτικό σχολείο. Δεν θα μπορέσει ίσως να επιστρέψει στην τάξη (όπου υπάρχουν πολλά διασπαστικά ερεθίσματα). Aλλά θα μπορεί να εργαστεί ως συντονιστής των μαθηματικών».

Και άλλη μία καταπληκτική περίπτωση: Ο Μαξιμίλιαν, ένα παιδί από ένα μικρό χωριό στα Ιωάννινα, «δεν υπήρχε βιβλίο που να μην είχε απορροφήσει με την πρώτη ανάγνωση. Τραυματίστηκε όμως από μία τρίαινα που πέρασε στον εγκέφαλό του. Εμείς τον συναντήσαμε δέκα χρόνια μετά το ατύχημά του, στα 24 του χρόνια. Σήμερα είναι 28».

Όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα ο Μαξ (έχει μητέρα Γερμανίδα) επέμενε ότι ήθελε να προσπαθήσει να τα καταφέρει μόνος του. Τρία χρόνια αργότερα, ξαναπήρα αληθινά τη ζωή στα χέρια του.

Έγινε μέντορας ευαισθητοποίησης για τη διαφορετικότητα και τις εγκεφαλικές βλάβες για παιδιά σε σχολείο (ένα πρόγραμμα που έτρεχε η ΕΛΕΠΑΠ). Ύστερα «διάβασε ένα βιβλίο και κατάφερε να το θυμάται στην ολότητά του». Και το πιο σημαντικό, βρήκε μια δουλειά στον Τειρεσία αρχικά με μερική απασχόληση. Δύο χρόνια αργότερα η σύμβαση έγινε αορίστου χρόνου πλήρης απασχόληση. Με τις αξιολογήσεις που πραγματοποιούνται κατά καιρούς, περιγράφεται ελαφρώς πιο παραγωγικός από τους συναδέλφους του. Ζει πλέον μόνιμα στην Αθήνα. Έχει επιστρέψει στη λειτουργική ζωή.

Έτσι ενισχύονται οι δύο πολοί της ζωή: Η Λένα Σκουτέλη έχει τα μικρά, η Χρισταλένα τους μεγάλους…

Στην ΕΛΕΠΑΠ λειτουργούν αρκετά ακόμη πρωτοποριακά τμήματα (Κέντρο Ανάλυσης Βάδισης και Κίνησης) τα οποία δέχονται επισκέψεις από ειδικούς φημισμένους διεθνώς.

Ωστόσο, αυτό απαιτεί την προσοχή σε διαφορετικό αφιέρωμα.

Περισσότερα από ογδόντα χρόνια, η ΕΛΕΠΑΠ έχει προσφέρει υπηρεσίες αποκατάστασης σε περισσότερα από 100.000 παιδιά με κινητική αναπηρία και νευροαναπτυξιακά προβλήματα. Ετησίως παρέχει σε πανελλαδική βάση, περισσότερες από 220.000 θεραπείες αποκατάστασης.

Εκτός από τις οικονομικές υιοθεσίες, μπορεί να στηρίξει κανείς το έργο της και πιο απλά με μία αγορά από το e shop Artemeis.gr.

Η ΕΛΕΠΑΠ και οι άνθρωποί της λίγοτερα δηλώνουν, περισσότερα πράττουν. Τα μέγιστα…