Lynda Benglis, η πρωτοπόρα καλλιτέχνης με την ελληνική καταγωγή στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης  

Τολμηρή έως προκλητική, ανήσυχη, καινοτόμος και πολύπλευρη, ιέρεια των αμερικανίδων φεμινιστριών, μία από τις σημαντικότερες καλλιτέχνιδες σήμερα.

Είναι η Lynda Benglis,  που το έργο της, περισσότερες από 30 δημιουργίες της για την ακρίβεια, θα εκτεθούν, από τις 22 Νοεμβρίου, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, στην πρώτη μονογραφική έκθεσή της στην Ελλάδα, ένα είδος μίνι ρετροσπεκτίβας, που οργανώνεται από τον Οργανισμό Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ.

Με τίτλο «In the Realm of the Senses» και με επιμέλεια του συγγραφέα, κριτικού και ιστορικού τέχνης δρ. David Anfam, η έκθεση καλύπτει χρονικό διάστημα 50 ετών, από το 1969 δηλαδή, όταν η Lynda Benglis άρχισε να διαμορφώνει την δική της εικαστική γλώσσα στην Νέα Υόρκη ως πρόδρομος του μεταμοντερνισμού. Ένα από αυτά τα πρώτα έργα μάλιστα, το «Baby Contraband» (1969), στο ύφος του Τζάκσον Πόλλοκ και εμβληματικό, πλέον, παρουσιάζεται στην έκθεση της Αθήνας.

Γενικότερα, άλλωστε, τα έργα έχουν επιλεγεί έτσι, ώστε να καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της εικονογραφίας της, αλλά κυρίως των πολλών διαφορετικών και συχνά απρόσμενων και μη συμβατικών υλικών, που χρησιμοποιεί για τη δημιουργία τους: Από κερί μελισσών, φτερά, λάτεξ και αφρό πολυουρεθάνης, ως το βαμβάκι, τον γύψο, τα κεραμικά και το γυαλί και ως τον χρυσό, τον χαλκό, το συρματόπλεγμα και τα αεροποιημένα μέταλλα.

Πρόκειται για μία διαρκή δημιουργική περιέργεια και δίψα για τη χρήση νέων υλικών, που η 78 ετών σήμερα Benglis διατηρεί άσβεστη και με μοναδική ζωντάνια και γονιμότητα στον 21ο αιώνα.

Εκείνο που δεν είναι ωστόσο πολύ γνωστό είναι η ελληνική καταγωγή της Benglis, από Έλληνα πατέρα, που είχε επιχείρηση οικοδομικών υλικών στην Λουιζιάνα και μητέρα από το Μισισιπή, κόρη ιεροκήρυκα. Η Ελλάδα, έτσι, εμφανίζεται συχνά στο έργο της, που διαποτίζεται από το μεσογειακό σκηνικό, την ελαφρότητα και έναν επιβλητικό αισθησιασμό, όπως στο «Fanfarinade» (1979) με τις έμμεσες ελληνικές αναφορές. Άλλωστε, αγαπημένος προορισμός της είναι η Ελλάδα και ειδικά το Καστελόριζο.

Γεννημένη το 1941 στο Λέικ Τσαρλς της Λουιζιάνα, η Benglis παρακολούθησε μαθήματα στο Πανεπιστήμιο McNeese της πατρίδας της, καθώς και στο Newcomb College στη Νέα Ορλεάνη, όπου σπούδασε κεραμική και ζωγραφική. Το 1964 μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, όπου ήρθε σε επαφή με πολλούς από τους σημαντικούς καλλιτέχνες της εποχής, όπως ο Andy Warhol, βέβαια, ο Donald Judd, ο Sol LeWitt, η Eva Hesse και ο Barnett Newman. Συνέχισε, όμως, να σπουδάζει ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών του Μπρούκλιν, όπου γνώρισε και τον πρώτο σύζυγό της, τον ζωγράφο Γκόρντον Χαρτ, που ήταν μία μάλλον συμβατική σχέση, όπως παραδέχθηκε η ίδια αργότερα.

Η επιτυχία ήρθε γρήγορα με την ίδια να αναδεικνύεται ως μέλος μιας γενιάς καλλιτεχνών, που αναζητούσαν νέες προσεγγίσεις στην γλυπτική και τη ζωγραφική, μετά τον Αφηρημένο Εξπρεσιονισμό, τον Μινιμαλισμό και την Ποπ Αρτ και το περιοδικό Life να την παρουσιάζει, το 1970, ως την διάδοχο του Pollock!

Το βέβαιο, όμως, είναι ότι κατόρθωσε να καθιερωθεί στον ανδροκρατούμενο χώρο της τέχνης στην Αμερική και να γίνει διάσημη, όχι μόνον για την ριζοσπαστική επανεξέταση της γλυπτικής και της ζωγραφικής, μέσω των πρώτων έργων της, όταν χρησιμοποιούσε κερί και υγρό λάτεξ, αλλά και για τα έργα της, που ασχολούνται με τον φεμινισμό και τη χρήση της εικόνας του εαυτού της.

Διασημότερο από αυτά και ακραία προκλητικό, ασφαλώς, ήταν το έργο της «Centrefold», που εμφανίστηκε στο περιοδικό Artforum το 1974, ως μια παρωδία της αρσενικής κυριαρχίας και, από την άλλη, σάτιρα των γυναικών ηθοποιών του Χόλιγουντ, των απεικονίσεων γυναικείων γυμνών στην τέχνη, ακόμη και της αμερικανικής παράδοσης του «pin-up girl».

Επρόκειτο για μια σειρά από φωτογραφίες, που σχεδιάστηκαν ως προσκλήσεις και διαφημίσεις, στις οποίες εμφανίζεται η ίδια γυμνή, φορώντας μόνον γυαλιά ηλίου και κρατώντας έναν γιγάντιο δονητή. Εικόνες που, όπως ήταν αναμενόμενο, προκάλεσαν αντιδράσεις και διαμάχες εντός και εκτός των ΗΠΑ, ενώ και το γενικότερο έργο της αμφισβητήθηκε έντονα.

Ως «εκμεταλλευτικό» και «βίαιο» χαρακτήρισαν το  συγκεκριμένο έργο συνεργάτες του Artforum, ενώ πολλοί συνδρομητές διέκοψαν την συνδρομή τους. Από την άλλη, ωστόσο, η Benglis επιβεβαίωσε τη θέση της ως ίνδαλμα για το αμερικανικό φεμινιστικό κίνημα. Για την ίδια, πάντως, η καταχώρηση στο περιοδικό είχε κοστίσει 3.000 δολάρια.

Πέρα απ΄αυτά, όμως, το ενδιαφέρον της Benglis στρέφεται και σε περιβαλλοντικά ζητήματα, όπως με το μνημειώδες γλυπτό της «Το κύμα κόσμου» (1983-1984) από χάλκινα σιντριβάνια, το οποίο ανέθεσε η Παγκόσμια Έκθεση της Λουιζιάνα στη Νέα Ορλεάνη. Σε κάθε περίπτωση, το έργο της υπογραμμίζει τη διαρκή επιθυμία της να αμφισβητήσει τις παραδόσεις της γλυπτικής και της ζωγραφικής και να διερευνήσει το φυσικό διάλογο μεταξύ δημιουργίας και θεατή.

Έργα της υπάρχουν σήμερα στην Τέιτ Γκάλερι του Λονδίνου, στο  Μουσείο Τεχνών του Ντάλλας, στα Μουσεία Σύγχρονης Τέχνης του Σικάγο και του Λος Αντζελες, στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, στο Γκούγκενχάιμ  της Νέας Υόρκης και στην Εθνική Πινακοθήκη της Βικτόρια στη Μελβούρνη.

Info

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης: Νεοφύτου Δούκα 4

Lynda Benglis, «In the Realm of the Senses»

Διάρκεια:22 Νοεμβρίου 2019 – 15 Μαρτίου 2020