ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
«Όλες οι αρχαιότητες, που έχουν απομακρυνθεί παράνομα από οποιαδήποτε χώρα πρέπει να επιστρέψουν στον γενέθλιο τόπο τους και στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους ως ουσιαστικό μέρος της συλλογικής τους ταυτότητας».
Κατηγορηματική η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη μιλώντας χθες στην Νέα Υόρκη για τις παράνομα εξαχθέντες αρχαιότητες. Η αναφορά έγινε στην ειδική τελετή, που διοργανώθηκε στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης για την παραλαβή της χάλκινης κεφαλής γρύπα που είχε κλαπεί από την Αρχαία Ολυμπία για να καταλήξει μετά από περιπέτειες στο αμερικανικό μουσείο.
Σήμερα εξάλλου, η υπουργός Πολιτισμού πρόκειται να παραλάβει, επίσης στην Νέα Υόρκη έντεκα αρχαία αντικείμενα, που επαναπατρίζονται στην χώρα μας κατόπιν απόφασης της Εισαγγελίας της Νέας Υόρκης.
Ο γρύπας, ο οποίος κοσμούσε έναν χάλκινο τριποδικό λέβητα, που είχε προσφερθεί ως ανάθημα στο ιερό της Ολυμπίας αποτελεί εξαίρετο δείγμα της αρχαίας ελληνικής μεταλλοτεχνίας και χρονολογείται στα 650-625 π.Χ.. Μέχρι πριν από λίγες μάλιστα, κατείχε περίοπτη θέση στην πτέρυγα της Συλλογής των Ελληνικών και των Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων του ΜΕΤ ενώ η επιστροφή του στην Ελλάδα αποτελεί το επιστέγασμα της μακράς και συστηματικής συνεργασίας του υπουργείου Πολιτισμού και του μουσείου.
Πρωτοβουλία του αμερικανικού μουσείου
Όπως σημείωσε η υπουργός Πολιτισμού κατά τον χαιρετισμό της στην τελετή, «ο συγκεκριμένος επαναπατρισμός είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς δεν είναι το αποτέλεσμα αιτήματος διεκδίκησης από τις ελληνικές αρχές. Αντίθετα, το ίδιο το ΜΕΤ, το 2018, ανέλαβε την πρωτοβουλία να διερευνήσει την προέλευση αυτής της κεφαλής γρύπα, η οποία ήταν μέρος της Συλλογής Ελληνικών και Ρωμαϊκών αρχαιοτήτων από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, μετά από ιδιωτική δωρεά».
Η ίδια εξάλλου επισήμανε, ότι η συγκεκριμένη πράξη αποτελεί απόδειξη της δέσμευσης του Μητροπολιτικού Μουσείου για επιστημονική ακεραιότητα, επαγγελματική ηθική και σεβασμό στην πολιτιστική κληρονομιά. «Είναι μία δυναμική προσέγγιση, την οποία είμαστε στην ευχάριστη θέση να βλέπουμε να κερδίζει δυναμική σε κορυφαίους πολιτιστικούς θεσμούς, αναγνωρίζει τη σημασία των ειλικρινών και εποικοδομητικών συνεργασιών μεταξύ των Μουσείων και των Οργανισμών που διαχειρίζονται την πολιτιστική κληρονομιά
Ο διευθυντής του ΜΕΤ Μαξ Χόλεϊν χαρακτήρισε εξάλλου, τον επαναπατρισμό στον χαιρετισμό του ως «μία πάρα πολύ ιδιαίτερη στιγμή για τη συνεργασία του ΜΕΤ και του υπουργείου Πολιτισμού» τονίζοντας ότι «ύστερα από διερεύνηση και εξέταση καταλήξαμε στο συμπέρασμα, ότι η χάλκινη κεφαλή γρύπα δεν έφυγε νόμιμα από τη χώρα προέλευσής του, την Ελλάδα». Ο ίδιος επισήμανε ακόμη, την καλή συνεργασία με το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού, που «βασίζεται στην κοινή πεποίθηση για διεθνή συνεργασία στην προστασία και την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς», όπως είπε.
Τα αποδεικτικά στοιχεία
Από ελληνικής πλευράς η έρευνα από την αρμόδια Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του υπουργείου Πολιτισμού στο Αρχείο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας απέδειξε πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι η κεφαλή του γρύπα στο ΜΕΤ ταυτίζεται με εκείνη που είχε βρεθεί στην Αρχαία Ολυμπία, τον Δεκέμβριο 1914, από τον επιμελητή του Μουσείου Θεμιστοκλή Καραχάλιο. Το αρχαίο είχε εντοπιστεί στην κοίτη του ποταμού Κλαδέου, δίπλα στο αρχαίο Γυμνάσιο της Ολυμπίας, σε χώματα που είχαν παρασυρθεί από το ποτάμι και είχε παραδοθεί από τον επιμελητή στο Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας, όπου έγινε ο καθαρισμός του.
Η πρώτη δημοσίευση της αρχαίας κεφαλής με φωτογραφική τεκμηρίωση έγινε το 1915, στο Αρχαιολογικό Δελτίο, την επίσημη έκδοση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Σύμφωνα με το αρχειακό υλικό που εντόπισε η αρμόδια Διεύθυνση, ο γρύπας κλάπηκε την δεκαετία του 1930 από το Μουσείο, όπου παρέμενε μέχρι τότε ακατάγραφος.
Στην συνέχεια η πρώτη αναφορά για την απώλειά του γίνεται το 1937-1938, στην ετήσια έκθεση των Γερμανών ανασκαφέων της Ολυμπίας. Το 1940 η Αρχαιολογική Υπηρεσία διερεύνησε την υπόθεση της κλοπής, η οποία φαίνεται ότι έγινε το 1936 και προχώρησε στις ενδεδειγμένες ενέργειες κατά των προσώπων που είχαν την ευθύνη της φύλαξης των συλλογών την περίοδο αυτή.
Η αντίστοιχη έρευνα στα αρχεία του ΜΕΤ επιβεβαίωσε το χρόνο κλοπής της κεφαλής, καθώς φαίνεται, ότι αυτή πωλήθηκε το καλοκαίρι του 1936 από έλληνα αρχαιοπώλη στον Αμερικανό αρχαιοπώλη Τζ. Μπρούμερ για να πωληθεί στη συνέχεια, το 1948, στον συλλέκτη Γουόλτερ Μπέικερ και να καταλήξει κατόπιν δωρεάς, το 1971, μαζί με τα υπόλοιπα αντικείμενα της Συλλογής Μπέικερ στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.
Στην τελετή στο Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης παρέστησαν επίσης η Γενική Πρόξενος της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, Ιφιγένεια Καναρά, η πάρεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους Ευθυμία Γκαράνη, η Γενική Διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, Αναστασία Γκαδόλου, ο Πρόεδρος του Δ.Σ. του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου Αθηνών Γεώργιος Τσαπρούνης, η Διευθύντρια Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του ΥΠΠΟ Βάσω Παπαγεωργίου και η Τμηματάρχης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών Έλενα Βλαχογιάννη.
Διαβάστε επίσης
ΔΕΗ: Το παρελθόν συναντά το μέλλον στο 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Αστερίσκοι στην τέχνη – Έκθεση της Μυρτώς Ξανθοπούλου
Αλλαγές στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο – Παραιτήθηκε η διευθύντρια
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ
