Λάρι Γκαγκόζιαν: Ο άνθρωπος που έμαθε τέχνη στους ρώσους ολιγάρχες

Κάποτε πουλούσε αφίσες στους δρόμους του Λος Άντζελες αλλά σήμερα το Μπέβερλι Χιλς φιλοξενεί μία από τις μεγαλύτερες γκαλερί του, όπου τα έργα τέχνης πωλούνται χιλιάδες δολάρια.  Δεν έχει σπουδάσει τέχνη αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να έχει γίνει σήμερα ο σημαντικότερος και πιο διορατικός έμπορος στον κόσμο. Παρ΄ότι ξεκίνησε την καριέρα του από την εποχή του Ρίγκαν ακόμη, και παρ΄ ότι έχουν περάσει από τις γκαλερί του οι μεγαλύτεροι σύγχρονοι καλλιτέχνες δεν παύει να ανανεώνεται διαρκώς, έχοντας χτίσει ένα brand που καλύπτει όλο τον κόσμο. Ο Λάρι Γκαγκόζιαν στα 76 του χρόνια σήμερα διαθέτει δεκαεννέα γκαλερί, εκπροσωπώντας σχεδόν εκατό καλλιτέχνες, και έχοντας φίλους και πελάτες σε Δύση και Ανατολή. Με κάποιους από τους τελευταίους πάντως, ρώσους ολιγάρχες δηλαδή, όπως ο Αμπράμοβιτς και ο Μιχαήλ Φρίντμαν _ συλλέκτες και οι δύο_ να βρίσκονται εδώ και ένα μήνα στο στόχαστρο των κυρώσεων της Δύσης, λόγω της σύνδεσής τους με τον Πούτιν. Ακόμη και οι φιλικές σχέσεις του εξάλλου, με τον διευθυντή του Ερμιτάζ, τον Μιχαήλ Πιοτρόφσκι, ο οποίος διατηρεί πολυετή φιλία με τον ρώσο πρόεδρο έχουν συζητηθεί, καθώς μοιράζονται μάλιστα και κοινή αρμενική καταγωγή.

Για τα τελευταία γεγονότα με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ο Γκαγκόζιαν δεν έχει τοποθετηθεί επίσημα, άλλωστε ο ίδιος μιλάει πρώτα απ΄όλα τη γλώσσα των επιχειρήσεων, έχοντας χτίσει μια αυτοκρατορία στο χώρο της τέχνης με ονόματα, όπως ο Πικάσο, ο Σάι Τουόμπλι, ο Γουόρχολ και ο Βίλεμ ντε Κούνινγκ, ο Ρίτσαρντ Σέρα και ο Ανσέλμ Κίφερ, ο Ντέμιεν Χιρστ, και ο Τζεφ Κουνς.

Η αυτοπεποίθηση, η δύναμη και η καινοτομία είναι τα προσόντα που τον χαρακτηρίζουν, πολύτιμα για έναν άνθρωπο, που δημιουργήθηκε μόνος του από το μηδέν. Η εποχή όμως, στα τέλη της δεκαετίας του ΄70, όταν άνοιξε την πρώτη του γκαλερί ήταν ιδανική, καθώς συνέβαιναν αλλαγές στο εμπόριο της τέχνης αλλά και γιατί απίστευτος πλούτος συσσωρευόταν στην παγκόσμια ελίτ. Ο Γκαγκόζιαν λοιπόν ήταν εκεί, διοχετεύοντας τη σύγχρονη τέχνη σ΄όλους αυτούς και στη συνέχεια όμως, κάνοντας κι ο ίδιος αλλαγές στο επάγγελμά του.

Παλιά και νέα τζάκια

Γεγονός είναι, ότι πριν από αυτόν το εμπόριο τέχνης είχε σε μεγάλο βαθμό ένα άρωμα παλαιάς εποχής, με μυημένους ανθρώπους που προέρχονταν από τα παλιά τζάκια. Εκείνος τα άλλαξε όλα. Βλέποντας τον μεγάλο επιχειρηματικό ορίζοντα, που ανοιγόταν μπροστά του, άδραξε την ευκαιρία, συμβουλεύοντας και πουλώντας βεβαίως, τέχνη στους νέους μεγιστάνες, που έγιναν και συλλέκτες. Κι όταν η δυτική αγορά κορέσθηκε σε ένα βαθμό, στράφηκε και προς τους ρώσους συλλέκτες, έτσι ώστε σήμερα  να τον χαρακτηρίζουν επικριτικά ως «τον επίσημο έμπορο τέχνης της ρωσικής ολιγαρχίας».

Δεν είναι περίεργο κατόπιν αυτών, που στην  αγορά έχει τη φήμη του «επιθετικού», κάτι που αποδέχεται και ο ίδιος, αλλά με την έννοια της άμεσης αντίδρασης. Δεν είναι λίγοι αυτοί άλλωστε, που μεταξύ αστείου και σοβαρού λένε, ότι έχει πουλήσει πίνακες, προτού καν οι ιδιοκτήτες τους καταλάβουν, ότι ήταν προς πώληση! «Νομίζω, ότι αν δεν είσαι επιθετικός στις επιχειρήσεις, δεν πρόκειται να πας πολύ μακριά», έχει πει όμως ο ίδιος. «Επιθετικός δεν σημαίνει ότι συμπεριφέρεσαι ως τέρας. Σημαίνει, ότι είσαι στραμμένος στο μέλλον και προχωρείς μπροστά».

Η σκληρή δουλειά, ο ανταγωνισμός, το κυνήγι της ευκαιρίας είναι επίσης στοιχεία που τον καθορίζουν «Πρόκειται για μία διαρκή και πολύ εξαντλητική δουλειά» , όπως σημειώνει ο ίδιος για το εμπόριο τέχνης. Ή όπως λένε για εκείνον οι φίλοι του «Έχει όρεξη για χρήματα και επιθυμία για τέχνη εξίσου».

Η πορεία

Ο Λάρι Γκαγκόζιαν γεννήθηκε στο Λος Άντζελες _οι παππούδες του είχαν φθάσει στην Καλιφόρνια από την Αρμενία_  σ΄ένα μεσοαστικό σπίτι, όπου δεν υπήρχαν ιδιαίτεροι πίνακες. Ούτε κι ο ίδιος είχε δείξει κάποια κλίση προς την τέχνη, στο Πανεπιστήμιο του Λος ΄Αντζελες άλλωστε έκανε σπουδές αγγλικής φιλολογίας.  Ωστόσο, όπως έχει πει «Το πρώτο πράγμα, που βλέπω κοιτάζοντας πίσω, όταν ήμουν παιδί, ήταν τότε που πήγαινα κατασκήνωση. Ένα από τα άλλα παιδιά στην κουκέτα -δεν ξέρω αν ήμουν εννιά ή δέκα χρονών – έβγαλε τα ρούχα του από την τσάντα του και καθώς κοίταξα σκέφτηκα, ότι ήταν τόσο όμορφα και ελκυστικά. Δεν είχα τέτοια ρούχα. Άρχισα λοιπόν να βλέπω τα πράγματα αισθητικά. Αυτό δεν με οδήγησε στο να γίνω έμπορος έργων τέχνης, αλλά να έχω σχέση με την εικόνα, είτε πρόκειται για μία ωραία γυναίκα είτε για έναν καλό ζωγράφο».

Οι πρώτες δουλειές του πάντως, ήταν του ποδαριού: Σε δισκοπωλείο, σε βιβλιοπωλείο, σε σούπερ μάρκετ, ώσπου έπιασε δουλειά στο πρακτορείο ταλέντων William Morris, όπου εργάστηκε ως γραμματέας του μεγιστάνα του Χόλιγουντ  Μάικλ Όβιτς. Απολύθηκε όμως, έτσι βρήκε μια θέση σε πάρκινγκ αυτοκινήτων και μετά στις αφίσες. Στην πρώτη του επαφή με το εμπόριο τέχνης ασχολήθηκε με εκτυπώσεις καλλιτεχνών, ώσπου το 1980 άνοιξε την γκαλερί για μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη στο Λος Άντζελες. Τέσσερις δεκαετίες μετά ο Γκαγκόζιαν απασχολεί περισσότερους από τριακόσιους εργαζόμενους στους εκθεσιακούς χώρους του στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη και την Ασία, ενώ πλην των γκαλερί διαθέτει αίθουσες διαδικτυακής προβολής για μεγάλες εκθέσεις τέχνης, έχει δικές του εκδόσεις για καταλόγους, μονογραφίες καλλιτεχνών, καθώς και για το περιοδικό Gagosian Quarterly ενώ βεβαίως προσφέρει στους πελάτες του ολοκληρωμένη ανάλυση αγοράς.

Οι νέες ιδέες

Μία από τις καινοτομίες που τον καθιέρωσαν ήταν οι μεγάλοι χώροι, που του επέτρεψαν να παρουσιάζει φιλόδοξες, μουσειακού τύπου εκθέσεις, είτε πολλών καλλιτεχνών μαζί, είτε αναδεικνύοντας τις παραγνωρισμένες πλευρές ενός μεγάλου νεκρού καλλιτέχνη. Για το σκοπό αυτό δανείζεται τα περισσότερα έργα από μουσεία ή συλλέκτες και τα παρουσιάζει μαζί με άλλα, τα οποία πωλούνται.  Ο ίδιος σημειώνει ως τη μεγαλύτερη αλλαγή από τότε που ξεκίνησε, την  άμεση μετάδοση εικόνων μέσω του Διαδικτύου. «Δημιουργούσε δυναμική, ταχύτητα, περισσότερες συναλλαγές», λέει. Χωρίς να παραλείπει όμως, και τα προβλήματα, που μπορεί να προκαλέσει, γιατί «μερικές φορές δίνει στα πράγματα λιγότερο χρόνο ζωής, καθώς επέρχεται κορεσμός της εικόνας ή του καλλιτέχνη, που έτσι εξαντλείται πιο γρήγορα».

 

Του λείπουν επομένως οι μέρες, που ο κόσμος της τέχνης ήταν λιγότερο γραφειοκρατικός, με περισσότερα περιθώρια για επιχειρηματικό αυτοσχεδιασμό. «Συνεργαζόμουν επί 30 χρόνια με τον Σάι Τουόμπλι, με τον οποίο χρειαζόταν απλώς να δώσουμε τα χέρια», όπως λέει. «Υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες που εξακολουθούν να λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο, αλλά τώρα τα χρήματα έχουν γίνει περισσότερα. Μερικές φορές νιώθεις, ότι βουλιάζεις μέσα στα συμβόλαια».

Το σπίτι

Στο σπίτι του, αξίας 36,5 εκατομμυρίων δολαρίων, όταν αγοράσθηκε πριν από έντεκα χρόνια, με κλασική πρόσοψη αλλά με εντελώς μοντέρνους χώρους εσωτερικά φιλοξενούνται έργα τέχνης που κόβουν την ανάσα. Ένα πορτρέτο του Πικάσο, που απεικόνισε την πρώτη σύζυγό του Όλγα το 1921, ένα τεράστιο έργο του Τουόμπλι, ένας Μοντριάν, ακόμη Γουόρχολ, Λίχτενσταϊν, Ρίχτερ, ένα γλυπτό του Τζεφ Κουνς. Όλα εμβληματικά και αναγνωρίσιμα, τίποτε πριν τον 20ό αιώνα.

Όπως αναγνωρίσιμο είναι και το πρόσωπο που απεικονίζεται σε αναγεννησιακή πόζα, σε ένα πορτρέτο του Τζον Κάριν. Είναι η ηθοποιός Τζένιφερ Λόρενς, σύζυγος ενός εμπόρου τέχνης επίσης, του Κουκ Μαρόνι.

Και το μέλλον; Ένας άνθρωπος τόσο οργανωμένος όσο ο Λάρι Γκαγκόζιαν το σκέφτεται και αυτό. Την δυνατότητα να υπάρχει η γκαλερί και μετά από τον ίδιο, όχι μόνον δεν την αποκλείει αλλά και τη σχεδιάζει.

Διαβάστε επίσης

Γκαλερί εκατομμυρίων τα γιοτ των μεγιστάνων και οι κίνδυνοι των κορν φλέικς

Από πού πάνε για την Επανάσταση; Τα κοντογούνια της Γιάννας, το κρυφό σχολειό και η εμμονή με τους Ρώσους

Ιδού ο ηγέτης των γκαλερί Λάρι Γκαγκόζιαν