Αληθινός στυλίστας. Ο σπουδαίος αρχιτέκτονας και ερευνητής βιβλίου Κωνσταντίνος Στάικος απεβίωσε αιφνιδίως στην οικία του στην Αθήνα σε ηλικία ογδόντα ετών.

Στους εσωτερικούς χώρους που δημιουργούσε ο Κωνσταντίνος Στάικος δέσποζαν οι δρύινες, χειροποίητες βιβλιοθήκες και τα συλλεκτικά βιβλία.

Τα περισσότερα μεγαλοαστικά σπίτια της Αθήνας που επιμελήθηκε στη μακρά καριέρα του, επενδύθηκαν με τη χαρακτηριστική δική του πινελιά.

Την αρχοντιά, την κομψότητα του διανοούμενου αλλά και κοσμοπολίτη μελετητή των ανθρωπιστικών σπουδών. Αρετές που αποτυπώνονταν στο περιβάλλον.

Όπως η εκκλησία θεωρείται οίκος του Θεού, οι Βιβλιοθήκες για τον Κωνσταντίνο Στάικο αποτέλεσαν  οίκους των βιβλίων. Σαν μια φανταστική, παγκόσμια βιβλιοθήκη όπου φυλάσσεται ολόκληρη η ιστορία της ανθρώπινης σκέψης.

Γιος του αρχιτέκτονα και πολεοδόμου Σπύρου Στάικου, ο Κωνσταντίνος Στάικος γεννήθηκε στις Αθήνα 25 Μαρτίου 1943.

Σπούδασε για δύο χρόνια σκηνογραφία στη Σχολή Καλών Τεχνών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. 

Ο Κωνσταντίνος Στάικος ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Παρίσι, στις διακοσμητικές τέχνες, στην περίφημη École Nationale Superieur des arts Decoratifs.

Εν συνεχεία, από τη δεκαετία του 1960 άρχισε να εργάζεται σε αρχιτεκτονικά διακοσμητικά γραφεία τα οποία είχαν αναλάβει την αποκατάσταση και ανάπλαση ιστορικών, μνημειακών κτισμάτων.

Ειδικεύτηκε στον σχεδιασμό και την επίβλεψη βιβλιοθηκών.

Από την Πάτμο στο Φανάρι

Ο Κωνσταντίνος Στάικος καθιερώθηκε ως ο κορυφαίος ειδικός παγκοσμίως όταν ανέλαβε τις εργασίες σε δύο μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς:

Η Βιβλιοθήκη της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Πάτμο, που διήρκεσε δέκα χρόνια και ολοκληρώθηκε το 1989.

Και η Βιβλιοθήκη του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Φανάρι, που ολοκληρώθηκε το 1993.

Κατά τη δεκαετή ενασχόλησή του με τη Μονή του Αγίου Ιωάννου στην Πάτμο, τον απασχόλησε η ιστορία του θεσμού της βιβλιοθήκης διαχρονικά και σε πολλούς πολιτισμούς.

Έτσι οδηγήθηκε στη σύνταξη του εξελικτικού χρονικού της Βιβλιοθήκης.

Τόσο από βιβλιοθηκονομική όσο και από αρχιτεκτονική σκοπιά.

Με αφετηρία το 4000 π.Χ., η πεντάτομη Ιστορία της Βιβλιοθήκης στον Δυτικό Πολιτισμό (2000-2013), κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Άτων, που είχε συστήσει ο ίδιος.

Πρόκειται για απαράμιλλη σε βάθος και είδος μελέτη.

Από τις εκδόσεις Άτων κυκλοφόρησαν και άλλες εκδόσεις με θέμα την ιστορία του βιβλίου και των βιβλιοθηκών στον δυτικό πολιτισμό, όπως:

Η Πνευματική Πορεία του Γένους (τέσσερις τόμοι, 2017-2022), Το Μουσείο και η Βιβλιοθήκη των Πτολεμαίων στην Αλεξάνδρεια (2020), Ο Έρασμος. Ένας απόστολος της ελληνικής διανόησης από τον Βορρά (2020), Τα Ελληνικά Αρχέτυπα & Ελληνικά Συγγράμματα σε Ετερόγλωσσα Αρχέτυπα (2019), Η Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών στον Δυτικό Πολιτισμό. Από τη Μινωική Εποχή στον Μιχαήλ Άγγελο (2016), Η Ιστορία της Βιβλιοθήκης στον Δυτικό Πολιτισμό (πέντε τόμοι, 2002-2012, που του ανέθεσαν εκδοτικοί οίκοι στην Ευρώπη και στην Αμερική), Η Βιβλιοθήκη του Πλάτωνα και της Ακαδημίας (2012), Αριστοτέλους Βιβλιοθήκη (2015).

Το έργο του μεταφράστηκε στα αγγλικά και τα κινέζικα.

Έργα που άφησαν εποχή

Ανάμεσα σε πλήθος καθοριστικών έργων για την ημέτερη αλλά και τη διεθνή πολιτιστικά κληρονομικά συγκαταλέγονται και τα ακόλουθα:

Η μετατροπή του κτίσματος Κωστής Παλαμάς (έργο του Κλεάνθη) σε Εντευκτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η μετατροπή της Ροτόντας του Ιερού Ναού του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος στον Παλατίνο Λόφο στη Ρώμη από καθολικό σε ορθόδοξο ναό.

Η ανάπλαση του Μεγάρου του Δήμου Αθηναίων.

Η ανάπλαση της Ιστορικής Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Λασκαρίδη.

Η βιβλιοθήκη της ΕΣΗΕΑ.

 

Η μεγάλη προσφορά

Το 2010 ο Κωνσταντίνος Στάικος παραχώρησε τη συλλογή βιβλίων του στο Ίδρυμα Ωνάση, με στόχο να διατηρηθεί ως κτήμα εσαεί του Ελληνικού έθνους.

Η Συλλογή του αποτέλεσε τη βάση της Ωνασείου Βιβλιοθήκης για την οποία διαμόρφωσε ειδικούς χώρους στην έδρα του Ιδρύματος.

Έτσι, μετονομάστηκε σε Ελληνική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ωνάση.

Φιλοξενείται στο νεοκλασσικό κτήριο που διατηρεί το Ίδρυμα στην οδό Αμαλίας 56.

Το 2016 σχεδίασε και επιμελήθηκε έκθεση για την αρχιτεκτονική των βιβλιοθηκών στο Μουσείο Μπενάκη.

Τελευταία από τις δράσεις του ήταν η ίδρυση το 2020 της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Κήπος Φιλοβίβλων.

Επίσης, η δημιουργία της ψηφιακής εγκυκλοπαίδειας Περί Βιβλιοθηκών www.allaboutlibraries.gr σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου.

Σκοπός της η καταγραφή και ανάδειξη της ιστορίας των βιβλιοθηκών και των συλλογών τους από την αρχαιότητα ως σήμερα. Αξιοποιώντας και καθιστώντας προσβάσιμο στο κοινό τον όγκο πληροφοριών και εικόνων που είχαν συγκεντρωθεί κατά την έρευνα και σύνταξη της Ιστορίας της Βιβλιοθήκης στον Δυτικό Πολιτισμό.

Η κηδεία του Κωνσταντίνου Στάικου θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη στις 10 στον Ιερό Ναό Αγίων Θεοδώρων του Α’ Νεκροταφείου.

Για τους φίλους του που τον αγαπούσαν ολόψυχα, ήταν ο Κώστας.

Εξού και ο Γιώργος Μπαμπινιώτης σημείωσε:

Μόλις πληροφορήθηκα ότι έφυγε ξαφνικά από την ζωή ο καλός μου φίλος για πολλά χρόνια, ο ιστορικός τού βιβλίου και απαράμιλλος γνώστης των βιβλιοθηκών, ο Κώστας ο Στάικος.

Πρόκειται για μεγάλη πραγματικά απώλεια.

Όσοι τον γνωρίζουν θα το βεβαιώσουν. Συμπορευθήκαμε στο Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού με μεγάλη πολιτιστική δρστηριότητα επί των ημερών μας (επ’ ευκαιρία πληροφορήθηκα ότι αποφασίστηκε τον Φεβρουάριο η κατάργηση τού ΕΙΠ).

Ένας άνθρωπος, λάτρης τού βιβλίου στην διαχρονική του έκταση, με πρωτότυπη ερευνητική εργασία και πλήθος εκπληκτικών έργων στον χώρο αυτόν και στον συναφή χώρο των Βιβλιοθηκών. Τελευταία ίδρυσε την Βιβλιοθήκη των φιλοβίβλων με τεράστια απήχηση, φανερή και στο FB. Βιβλία του μεταφράστηκαν στην Κινεζική, πρόσφατα δε και στα Αραβικά {…}

Γνωστοί και φίλοι είμαστε συγκλονισμένοι.