Εκφραστικά βλέμματα… Ο Κωνσταντίνος και η Νάσια Ευρυπίδη επιχορηγούν τη σημαντική έκθεση για την ψυχική νόσο του ζωγράφου Μιχάλη Μαδένη, Οι εξόριστοι στην Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος (ΕΒΕ). Στα μάτια τους και σε κάθε χαρακιά του προσώπου τους ο ζωγράφος αποτυπώνει με ενάργεια την ένταση και τον ανείπωτο πόνο. Κάθε πινελιά θαρρείς ακουμπάει στον καμβά με τρυφερότητα και σεβασμό για να σχηματίσει εύγλωττα τις τραγικές μορφές των τροφίμων στο ψυχιατρικό νοσοκομείο. Μοιάζουν με σκιές της ύπαρξής τους. Πρόκειται για την απροσδιοριστία της ανθρώπινης ψυχής που ονομάζεται ποίηση. Αυτή προσπαθεί εντούτοις να συλλάβει ο Μιχάλης Μαδένης.

Η Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος και ο πρόεδρός της, συγγραφέας και λογοτεχνικός κριτικός Σταύρος Ζουμπουλάκης έχουν ενσκύψει και παλιότερα στο δράμα της ψυχικής νόσου. Με τη φωτογραφική έκθεση του ποιητή Κώστα Ζαφειρόπουλου Τα πετεινά, το 2018. Στην έκθεση Οι εξόριστοι, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης έχει επιμεληθεί τον σχετικό, αναλυτικό κατάλογο.

Το νήμα της ζωής, Λάδι σε μουσαμά, έργο από τη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης

Μορφές εξαγνισμένες

Αποτελεί επίσημη προσπάθεια από πλευράς ΕΒΕ να ενσωματωθούν στην κοινωνία, άνθρωποι περιθωριοποιημένοι και αδίκως στιγματισμένοι. Αν έχουν αποξενωθεί από την κοινωνία, η τέχνη τους αγκαλιάζει: Η Τέχνη δεν γνωρίζει ηθική.

Η ψυχική νόσος σημάδεψε το ευρύτερο περιβάλλον του Μιχάλη Μοδένη. Από παιδί αφουγκράστηκε τον ευάλωτο, μυστηριώδη ψυχισμό αυτού του κόσμου. Οι απόκοσμες φιγούρες του μοιάζουν εν τέλει ιερές, θαρρείς και το τραύμα που έχουν υπομείνει να τις έχει αγιοποιήσει.

Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι ο Μοδένης λειτουργεί εν προκειμένω όμοια με τους αγιογράφους. Τα εξαγνισμένα αυτά πρόσωπα περιβάλλονται από σκοτεινό φόντο.

Οι ζωγράφοι προσπαθούν να αποτυπώσουν σε άσπρο πανί πρόσωπα ή πράγματα όπως παρουσιάζονται στην πραγματικότητα ή στη φαντασία τους. Οι αγιογράφοι αντίθετα πάνω σε μαύρο πανί τραβάνε έξω στο φως πρόσωπα ιερά, που βρίσκονται κρυμμένα στο σκοτάδι.

Πολλές λοιπόν εικόνες αναδύονται από τα βάθη των παιδικών του αναμνήσεων. Τα βιώματα εμπλουτίστηκαν περαιτέρω από τις ωμές φωτογραφικές εικόνες του λευκώματος Γιώργος Κατσάγγελος, Σιωπή – Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, που του είχε κάποτε υποδείξει ο δάσκαλός του Παναγιώτης Τέτσης. Το αποτέλεσμα της έκθεσης Οι τρόφιμοι αποτελεί επιμειξία των δύο εντυπώσεων.

Αναμέτρηση με την «τρέλα»

Η αναμέτρηση του ανθρώπου με την τρέλα στον Μεσαίωνα τον έφερε αντιμέτωπο με τις μυστικές και ανεξιχνίαστες δυνάμεις του κόσμου και της φύσης. Τη συνέδεσε με τις έννοιες της Πτώσης, της Κρίσης, της Μεταμόρφωσης και άλλα μυστήρια της Γνώσης. Αντίθετα, στη σύγχρονη εποχή η τρέλα απομονώνεται στο αυστηρά οριοθετημένο πλαίσιο της διανοητικής πάθησης με τον κλειστό μονόλογο της ψυχιατρικής γλώσσας.

Σύμφωνα με το φιλόσοφο Μισέλ Φουκό, φιμώνεται έτσι και καταδικάζεται στη σιωπή από την επιστήμη που την υπεραναλύει τόσο πολύ ώστε στο τέλος να την ξεχνάει. Το 2008, ο καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ Γιώργος Κατσάγγελος είχε τιτλοφορήσει την έκθεσή του Σιωπή. Παρουσίαζε 115 πορτρέτα ασθενών από το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, με τους οποίους στο παρελθόν είχε συγκατοικήσει σε ξενώνες για τους σκοπούς μιας άλλης έρευνας.

Ένας άριστος

Ο Μιχάλης Μαδένης γεννήθηκε στην Κομοτηνή το 1960. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ της Αθήνας (1985-1990), εξασφαλίζοντας υποτροφία για κάθε έτος σπουδών από το ΙΚΥ. Από το εργαστήριο του Παναγιώτη Τέτση, αποφοίτησε με άριστα. Συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελεύθερη Ακαδημία Τεχνών της Χάγης (De Vrije Akademie voor Beeldende Kunste). Τον πρώτο χρόνο σπούδασε με Βασιλική Υποτροφία της Ολλανδικής Κυβέρνησης, όπου και αρίστευσε. Τα επόμενα δύο χρόνια με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ).

Το Μάιο του 1992 πραγματοποιείται η πρώτη του ατομική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές. Από το 2006 έως το 2017 εργάστηκε ως αποσπασμένος στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου αναλαμβάνοντας το παιδικό εργαστήριο και τη διενέργεια των εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Έργα του συμπεριλαμβάνονται στην Εθνική Πινακοθήκη, τη Βουλή των Ελλήνων, την Τράπεζα της Ελλάδος, το Μουσείο Βορρέ, το Μουσείο Φρυσίρα, το Ιστορικό Αρχείο – Μουσείο Ύδρας, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή και άλλες δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Οι εξόριστοι

Οι συλλέκτες

Ο Κωνσταντίνος και η Νάσια Ευρυπίδη (με καταγωγή από την Κύπρο) ίδρυσαν την γκαλερί Ευρυπίδη το 2015 στο κτήριο που στέγαζε παλιότερα το Σπίτι της Κύπρου στο Κολωνάκι (γωνία Σκουφά και Ηρακλείτου). Την αναμόρφωση του χώρου (εκτείνεται σε περισσότερα από 600 τετραγωνικά μέτρα και σε τρία επίπεδα), ανέλαβε ο γνωστός αρχιτέκτονας Δημήτρης Ρίζος.

Ο Κωνσταντίνος και η Νάσια Ευρυπίδη διαθέτουν εκτενή συλλογή έργων τέχνης. Η κόρη τους, Ειρήνη Ευρυπίδου, έγινε ζωγράφος. Στην γκαλερί τους φιλοδοξούν να αναδείξουν τη σύγχρονη γλώσσα της τέχνης.

Πληροφορίες

Έκθεση: Μιχάλης Μαδένης

Οι εξόριστοι

Επιμέλεια: Ν. Π. Παΐσιος

Διάρκεια έκθεσης: 31/01/2022 – 31/03/2022

Ωράριο λειτουργίας: Καθημερινά, 09.30 – 20.00

Αίθουσα Πολλαπλών Προβολών

2ος όροφος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, ΚΠΙΣΝ

Είσοδος ελεύθερη

Χορηγοί: Κωνσταντίνος και Νάσια Ευριπίδη

Διαβάστε επίσης Στο ατελιέ της Στέλλας Καπεζάνου λίγο πριν τα εγκαίνια νέας έκθεσης