Κολώνα και ναός Αφαίας: Δράσεις σωτηρίας για τα εμβληματικά μνημεία της Αίγινας

Μόνον μία κολώνα σώζεται σήμερα από τον λαμπρό ναό, που ήταν αφιερωμένος στον θεό Απόλλωνα, είναι αρκετή όμως, για να σηματοδοτεί μία ονομασία και μία περιοχή. Είναι η Κολώνα της Αίγινας, ένα από τα αρχαιολογικά τοπόσημα του νησιού, που ως μνημείο όμως, αντιμετωπίζει προβλήματα ως προς την αντοχή και την ευστάθειά του.

Όπως προβλήματα εντοπίζονται και σε έναν άλλο κίονα, του ναού της Αφαίας αυτή τη φορά, του σπουδαίου μνημείου, του οποίου ο γλυπτός διάκοσμος, τα αετώματα συγκεκριμένα αφαιρέθηκαν το 1811 από «φιλάρχαιους» αρχαιοκάπηλους και βρίσκονται σήμερα στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου.

Και στις δύο περιπτώσεις ωστόσο, μελέτες, που εγκρίθηκαν από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο στοχεύουν στην αποκατάσταση των βλαβών ώστε να εξασφαλισθεί η διάρκεια των μνημείων στο χρόνο. Ο μεν κίονας της Κολώνας, χωρίς να κινδυνεύει άμεσα με κατάρρευση παρουσιάζει δομικά προβλήματα, που απαιτούν τον έλεγχο της στατικής του επάρκειας για την εξασφάλισή του σε μελλοντικές σεισμικές καταπονήσεις.

Όσον αφορά εξάλλου, τον μικρό κίονα από τον σηκό του ναού της Αφαίας, οι κίνδυνοι που μπορεί να προέλθουν από σεισμούς είναι πολύ μεγαλύτεροι, καθώς ενδέχεται η ταλάντωσή του να οδηγήσει στην ανατροπή και την πτώση του.

Η ακρόπολη

Η ακρόπολη του νησιού ήταν κατά την Προϊστορική εποχή ο λόφος της Κολώνας, που κατοικήθηκε ως τη Βυζαντινή εποχή. Ο δωρικός ναός του Απόλλωνα δεν ήταν ο μόνος άλλωστε, καθώς υπήρχαν επίσης,  ναός της Θεσμοφόρου Δήμητρας, της Άρτεμης, του Διονύσου και της Εκάτης, ενδεχομένως και του Ποσειδώνα. Επίσης η πόλη διέθετε στάδιο και θέατρο, βουλευτήριο και άλλα δημόσια κτίρια ή ταφικά μνημεία όπως το Αιάκειο.

Η πόλη όμως, καταστράφηκε πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ιστορίας της από πολέμους και πειρατικές επιδρομές ενώ τα διάφορα κτίρια, μετά την επικράτηση του χριστιανισμού είτε στέγασαν άλλες δραστηριότητες  είτε το υλικό τους χρησιμοποιήθηκε για νεώτερες οικοδομές.

Απώλεια της μάζας του –όπως και της κρηπίδας- καθώς και ρηγματώσεις είναι τα βασικά προβλήματα του κίονα, που έχει απομείνει  ενώ πρόβλημα συνιστά και η λοξή αποκοπή της κορυφής του, καθώς το ψηλότερο τμήμα της διατρέχει κίνδυνο απρόβλεπτης ολικής αποκοπής – κατάρρευσης. Όλες οι ενέργειες λοιπόν, αποσκοπούν στην άρση αυτών των προβλημάτων, με την χρήση, αναγκαστικά και νέου υλικού.

Οι Αιγινήτες

Απώλεια της δομικής του μάζας παρουσιάζει και ο κιονίσκος του σηκού του ναού της Αφαίας, πολύ σοβαρή είναι μια μεγάλη οριζόντια ρηγμάτωση -σχεδόν διαμπερής – ενώ προβλήματα έχουν προκύψει και από παλαιότερες αποκαταστάσεις, όπως η διόγκωση οξειδωμένων οπλισμών. Η αποκατάσταση επομένως της στατικής του ισορροπίας είναι επιτακτική και αυτή θα επιχειρηθεί με βάση τη μελέτη.

Δωρικός και ο ναός της Αφαίας, κατασκευασμένος από τοπικό πωρόλιθο (μόνο τα αετώματα ήταν από παριανό μάρμαρο) διασώζει σήμερα τους 24 από τους 32 κίονές του. Η θεότητα στην οποία ήταν αφιερωμένος ήταν κατά τον Παυσανία  η κρητική θεά Βριτόμαρτις – Δίκτυννα, κόρη του Δία και της Κάρμης, αργότερα όμως ταυτίσθηκε με την Αθηνά, έτσι ναός πήρε το όνομα της Αφαίας Αθηνάς.

Εντυπωσιακά ήταν εξάλλου, τα αετώματά του με θέματα από τον Τρωικό Πόλεμο, στον οποίο είχαν πάρει μέρος οι Αιγινήτες και είχαν διακριθεί.

Διαβάστε επίσης:

Το δέλεαρ του χρήματος και η ηθική μέσα στους αιώνες – Έκθεση στη Βιβλιοθήκη του J.P. Morgan

Ένα αρχαιολογικό πάρκο για την Κω – Με μνημεία και περιπάτους επισκεπτών

Η Αθηνά της Βαρβακείου και γιατί το ΚΑΣ απέρριψε δύο φορές τον δανεισμό της σε ξένο μουσείο