Κλοπές και παραιτήσεις στελεχών, πλήγμα στο κύρος του Βρετανικού Μουσείου

Πώς θα είναι η επόμενη μέρα για το Βρετανικό Μουσείο; Με όλες τις ενδείξεις να μιλούν για την σοβαρότερη κρίση του εδώ και δεκαετίες, με τις κατηγορίες, τις απολύσεις, τις παραιτήσεις και κυρίως τις αποκαλύψεις να έχουν αμαυρώσει την εικόνα του διεθνώς, μόνον μουντή μπορεί να είναι, καθώς το κύρος του έχει τρωθεί διεθνώς. Οι απομακρύνσεις των υψηλόβαθμων διοικητικών στελεχών του πέφτουν βροχή, οι πληροφορίες που φέρνουν στο φως σοβαρά προβλήματα, τα οποία, όπως εύστοχα παρατηρήθηκε, κρύβονταν κάτω από το χαλί και τα προφανέστατα, ακατάλληλα άτομα σε ηγετικές θέσεις δημιούργησαν τις τελευταίες μέρες ένα πραγματικό εφιάλτη.

Με τον επιμελητή Ελληνικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων Πίτερ Χιγκς να κατηγορείται για κλοπή πολλών εκατομμυρίων, με τον αριθμό των απολεσθέντων αντικειμένων να μην έχει ακόμη προσδιορισθεί με ακρίβεια, αν και θεωρείται ότι μπορεί να αγγίζει τις 2000, με τον διευθυντή του μουσείου Χάρτβιχ Φίσερ να επισπεύδει, μόλις χθες, την παραίτησή του, για να τον ακολουθήσει σε διάστημα λίγων ωρών ο αναπληρωτής διευθυντής Τζόναθαν Ουίλιαμς, εν τέλει μόνον ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου Τζορτζ Όσμπορν φαίνεται να διασώζεται. Επί του παρόντος τουλάχιστον.

Όλα αυτά έρχονται τη χειρότερη δυνατή στιγμή, αφού το μουσείο ετοιμάζεται να δρομολογήσει το masterplan, που αφορά την πλήρη ανακαίνιση του κτιρίου του και την εξ ολοκλήρου επανέκθεση των συλλογών του. Ένα έργο, που κρίνεται απαραίτητο για το Βρετανικό Μουσείο αλλά αφορά και την Ελλάδα, καθώς, όπως θυμούνται όλοι, η πτέρυγα με τα Γλυπτά του Παρθενώνα αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα τα τελευταία χρόνια, λόγω διαρροών από τη στέγη.

Ακυρώσεις χορηγιών

Πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια λίρες αναμένεται να κοστίσει αυτό το έργο, το οποίο όμως, δεν έχει αρχίσει καν ακόμη ενώ η ολοκλήρωσή του αναμένεται μετά το 2050. Η δημοσίευσή του άλλωστε έχει καθυστερήσει πολλές φορές, με τις ανακοινώσεις να μεταθέτουν κάθε τόσο το χρόνο, ενώ οι περιορισμοί του covid-19, τα οικονομικά προβλήματα της Βρετανίας και η δυσκολία ανεύρεσης υψηλών δωρητών φαίνεται, ότι έχουν παίξει πολύ σοβαρό ρόλο σ΄αυτό.

Σημαντικό πρόβλημα έτσι, αποτελεί η χορηγία της BP, καθώς η μακροχρόνια συμφωνία του μουσείου με την εταιρεία ενέργειας έληξε νωρίτερα φέτος και δεν έχει ανανεωθεί, υπό το βάρος των πιέσεων της βρετανικής κοινής γνώμης για την μόλυνση του περιβάλλοντος. Εξακολουθούν εξάλλου, να εγείρονται ερωτήματα σχετικά με το εάν το BP Lecture Theatre, που άνοιξε το 2000, πρέπει να διατηρήσει αυτή την ονομασία.

Για άλλους λόγους, συγκεκριμένα εξ αιτίας του σκανδάλου των οπιοειδών, έχει λήξει η χορηγική συμφωνία με την εταιρία Sackler –την ανακοίνωση μάλιστα είχε κάνει ο ίδιος ο πρόεδρος του μουσείου- ενώ οι κυρώσεις της Ευρώπης στην Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία έχουν ματαιώσει και τις ρωσικές δωρεές, οι οποίες ήταν εξαιρετικά μεγάλες. ΄Ετσι τώρα, όπως γράφει ο βρετανικός Τύπος απομένει μόνον η χρηματοδότηση από το κράτος.

Το όραμα του Φίσερ

Γερμανός πολίτης, που είχε διατελέσει προηγουμένως διευθυντής των Κρατικών Συλλογών Τέχνης της Δρέσδης ο Χάρτβιχ Φίσερ είχε αναλάβει την διεύθυνση του Βρετανικού Μουσείου τον Απρίλιο του 2016, μετά την αποχώρηση του Νιλ ΜακΓκρέγκορ. Το κύριο καθήκον του ήταν να αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο masterplan για το κτίριο και την ανακαίνισή του.

Ένα χρόνο μετά την άφιξή του σε μια συνέντευξή στην εφημερίδα «The Art», όπου εξέθετε το όραμά του παραδεχόταν, ότι για τους επισκέπτες του μουσείου «δεν είναι εύκολο να αποκτήσουν μια ολοκληρωμένη κατανόηση» των αρχαίων πολιτισμών. Και ως παράδειγμα έφερνε την αρχαία Αίγυπτο επισημαίνοντας, ότι τα μεν αιγυπτιακά γλυπτά βρίσκονται στο ισόγειο ενώ οι μούμιες στο επάνω επίπεδο.

Το σημαντικότερο όμως γι΄αυτόν ήταν, όπως ανέφερε, ότι ορισμένες γεωγραφικές περιοχές, ιδιαίτερα η Ωκεανία, η Αυστραλία και η Λατινική Αμερική, «απουσιάζουν εν μέρει ή σχεδόν πλήρως» από την έκθεση. Σαφώς δηλαδή, στο πνεύμα ενός αρχαιολογικού δικαιωματισμού ο πρώην -πλέον – διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου είχε σκοπό, μέσα από ένα μακροπρόθεσμο έργο, να οργανώσει τις νέες εκθέσεις, παρουσιάζοντας μία περισσότερο παγκόσμια, παρά μια ευρωπαϊκή και μεσογειακή άποψη του πολιτισμού.

Οι αλλαγές που δεν ήρθαν

Όπως είχε πει στην ίδια συνέντευξη, πολλά θα άλλαζαν κατά τη διάρκεια της θητείας του στη διεύθυνση του μουσείου, αλλά περισσότερο από επτά χρόνια μετά, το masterplan δεν έχει ακόμη δημοσιευτεί. Μάλιστα ούτε στην ονομασία του έργου ως «Rosetta masterplan» ευστόχησε, καθώς προκάλεσε αμέσως τις διαμαρτυρίες από το αιγυπτιακό κράτος για την παράνομη όπως θεωρείται, κατοχή της περίφημης «Στήλη της Ροζέτας» από το Βρετανικό Μουσείο. Συγκεκριμένα από το 1802. Η ονομασία έτσι εγκαταλείφθηκε αλλά και η γενικότερη πρόοδος του έργου αποδείχθηκε πιο αργή από ό,τι αναμενόταν, ώσπου τα πρόλαβε όλα το σκάνδαλο της κλοπής.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι η ανακοίνωση της αποχώρησης του Φίσερ έγινε αμέσως μετά την κλειστή συνεδρίαση των διαχειριστών του μουσείου, στις 29 Ιουνίου, όταν πραγματοποιήθηκε η τακτική ετήσια αξιολόγηση των στόχων και της αμοιβής του διευθυντή. Αντ΄αυτού όμως, η εμπιστευτική συζήτηση αφορούσε την κλοπή στο μουσείο, με αποτέλεσμα ο ίδιος να δηλώσει την αποχώρησή του, έξι εβδομάδες αργότερα. Και πολύ νωρίτερα ασφαλώς από το 2924, όπως είχε αρχικά ανακοινωθεί. Ήδη πάντως οι διαδικασίες για την πλήρωση της θέσης έχουν δρομολογηθεί.

Εκ των υστέρων και όπως αναφέρεται στο «The Art Newspaper», ως κύριο, μακροπρόθεσμο επίτευγμα του Φίσερ είναι πιθανό να θεωρηθεί η δημιουργία νέων εγκαταστάσεων του Βρετανικού Μουσείου σε αντικατάσταση αυτών στο Blythe House του δυτικού Λονδίνου. Χτισμένο με κρατικά χρήματα και με κόστος 50 εκατομμυρίων λιρών, το κτίριο βρίσκεται 40 μίλια μακριά στο Shinfield και θα ονομάζεται Αρχαιολογική και Ερευνητική Συλλογή του Βρετανικού Μουσείου (BM_ARC). Η έναρξή του θα γίνει στα τέλη του επόμενου έτους.

Τα Γλυπτά του Παρθενώνα

Υπάρχουν ερωτηματικά σχετικά με την αξιοπιστία του μουσείου, έχει δηλώσει στο μεταξύ από την Αθήνα η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Προσθέτοντας, ότι το πρόσφατο γεγονός «ενισχύει το πάγιο και δίκαιο αίτημα της χώρας μας για επανένωση των Μαρμάρων του Παρθενώνα στο Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα».

Ο συσχετισμός δεν έχει μείνει άλλωστε ασχολίαστος από τον διεθνή Τύπο, όπου αναφέρεται και μία μεγάλη διάσταση απόψεων μεταξύ Φίσερ και Όσμπορν. Η ιδέα της παρουσίασης των Γλυπτών τόσο στο Λονδίνο όσο και στην Αθήνα, την οποία είχε διατυπώσει ο Όσμπορν, μπορεί στην ουσία να ήταν ένα πυροτέχνημα πολιτικάντικης νοοτροπίας, με στόχο την παραπλάνηση της Ελλάδας, ταυτόχρονα όμως ήταν και εντελώς αντίθετη με τη λογική του Φίσερ.

Περισσότερο παραδοσιακός και λιγότερο πολιτικός ο Φίσερ δεν ήθελε ούτε να ακούσει τέτοιες ιδέες, συμμεριζόμενος και το όραμα του προκατόχου του ΜακΓκρέγκορ για μια συλλογή, που θα διατηρηθεί αδιάσπαστη στο διηνεκές. ΄Ετσι τώρα, καλά πληροφορημένα άτομα στο Λονδίνο πιστεύουν, ότι η κλοπή, όσο σοβαρό περιστατικό κι αν είναι, μπορεί να μην ευθύνεται μόνον αυτή για την παραίτησή του. Και ότι η διαφορά οράματος, μεταξύ του Όσμπορν και Φίσερ, κυρίως για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα, φαίνεται ότι έπαιξε επίσης ρόλο.

Διαβάστε επίσης

Βρετανικό Μουσείο: Παραιτήθηκε ο διευθυντής Χάρτβιχ Φίσερ

Βρετανικό Μουσείο: Τα κλεμμένα στο φως, μεταξύ τους και αρχαίο ελληνικό νόμισμα

«Είναι χάος εδώ κάτω»: Ομολογία-σοκ για το Βρετανικό Μουσείο από τον ύποπτο των κλοπών