«Κλείσε τα μάτια και δες»: Μια έκθεση για τις αισθήσεις στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή

Πειραματισμός, ανορθόδοξα υλικά, ασυνήθιστες τεχνικές. Είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της δουλειάς του Νάκη Παναγιωτίδη, που είναι γνωστός για τις μεγάλου μεγέθους φωτογραφικές απεικονίσεις του βιομηχανικών και θαλασσινών τοπίων, τις εικόνες-κείμενα, τα τρισδιάστατα γλυπτά αντικείμενα και τις εγκαταστάσεις που πραγματεύονται φιλοσοφικά υπαρξιακά ερωτήματα από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Όλα όσα παρουσιάζονται στην αναδρομική έκθεση του καλλιτέχνη «Nakis Panayotidis – Shut your Eyes and See» στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, που εγκαινιάζεται στις 27 Νοεμβρίου.

Τα σχέδια και οι κατασκευές του, εξάλλου, λειτουργούν με αμφιλεγόμενο τρόπο, «αδιαφορώντας» για την τεχνική ως μία στρατηγική επιλογή. Κι αυτό, γιατί για εκείνον η τεχνική αποτελεί εμπόδιο σε οποιοδήποτε όραμα υπερβαίνει καθιερωμένες συμβάσεις και προσδοκίες.

Η έννοια του χρόνου είναι το στοιχείο που απασχολεί τον Παναγιωτίδη στο σύνολο του έργου του, καθώς τον οποίο αντιλαμβάνεται ως ροή και παύση, ως στιγμή και αιωνιότητα. Αντίστοιχα, πεποίθησή του είναι, ότι ένα ολοκληρωμένο έργο τέχνης δεν μπορεί ποτέ να γίνει πλήρως αντιληπτό από μια σταθερή οπτική γωνία.

Η ζωή και ο θάνατος, η ύβρις και η ματαιότητα κυριαρχούν ως θέματα στη δουλειά του, ενώ στόχος του είναι να ανακαλύψει εκ νέου τους ελληνικούς μύθους, για να δείξει ότι μπορεί να αλλάζουν τα ιστορικά δρώμενα, ωστόσο οι υπαρξιακές συγκρούσεις παραμένουν ίδιες.

Η συμβολική δύναμη των υλικών

Ζώντας εδώ και πολλά χρόνια στην Βέρνη της Ελβετίας ο Νάκης Παναγιωτίδης είναι ένας αυτοδίδακτος καλλιτέχνης, καθώς δεν αποφοίτησε από κάποια σχολή καλών τεχνών.

Μεγάλωσε στην Κυψέλη και στα 19 του πήγε στο Τορίνο για να σπουδάσει αρχιτεκτονική κι εκεί γρήγορα ενσωματώθηκε στους κύκλους των νέων καλλιτεχνών ερχόμενος σε επαφή με το κίνημα της Arte Povera.

Στο Τορίνο εξέθεσε επίσης, για πρώτη φορά το 1971 δικά του πειραματικά έργα σε ομαδική έκθεση, που πραγματοποιήθηκε στο κέντρο Piemonte Artistico Culturale.
Από την αρχή αξιοποίησε τις ανατρεπτικές στρατηγικές των επαναστατών καλλιτεχνών της εποχής του με τους οποίους συνυπήρξε στο Τορίνο, στη Ρώμη και αργότερα στη Βέρνη.

Απορρίπτοντας τις παραδοσιακές έννοιες της τέχνης και προκειμένου να υλοποιήσει εικαστικά τις ριζοσπαστικές και επαναστατικές ιδέες του, διαμόρφωσε τις δικές του εννοιολογικές συντεταγμένες ως καλλιτέχνης και αξιοποίησε η συμβολική δύναμη υλικών, που ως τότε δεν είχαν χρησιμοποιηθεί στην τέχνη.

Το σύνολο του έργου του διακρίνεται έτσι, από την ανατροπή και την ειρωνεία ενώ κατά περιόδους προστίθενται και άλλα χαρακτηριστικά όπως οργή, επαναστατικότητα, πρόκληση, ευφορία αλλά και αβεβαιότητα, μελαγχολία και φόβος.

Πολύπλευρη εξέλιξη

Στα χρόνια που ακολούθησαν το έργο του Παναγιωτίδη εξελίχθηκε -και συνεχίζει να εξελίσσεται- πολύπλευρα.

Ενδεικτικά, τη δεκαετία του ’80 πειραματίσθηκε με μία αρχαϊκά ρεαλιστική τεχνική κολάζ, χρησιμοποιώντας υλικά, όπως τσαλακωμένο χαρτί συσκευασίας, αλουμινόχαρτο και πίσσα.

Πρόκειται για μια σύζευξη της Arte Povera, όπου αναβιώνουν προϊστορικές πρωτογενείς καταστάσεις, με την απρόσωπη γλώσσα των μέσων που χρησιμοποιεί η Pop Art. Αργότερα, συνδύασε τη φωτογραφία με νέον, αναζητώντας μια μέθοδο για να δώσει πνοή στην φωτογραφική αντανάκλαση της πραγματικότητας.

Και στην πιο πρόσφατη φάση της δουλειάς του κυριαρχούν οι πίνακες ζωγραφικής, αν και όχι με τη συμβατική έννοια του όρου. Κι αυτό γιατί από το 2017-18 ξεκινά να ασχολείται με την εικόνα-κείμενο, μια διαδικασία επικόλλησης σε μεγάλες επιφάνειες γραπτών μηνυμάτων που δίνουν τροφή για σκέψη.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας εξάλλου, επικεντρώθηκε σε τοπία και εσωτερικούς χώρους, δημιουργώντας εικόνες που κατορθώνουν να είναι εγγενώς φωτεινές, χωρίς εξωτερικό φωτισμό.

Η επιμέλεια της έκθεσης είναι της Fleurette Καραδόντη, πρόεδρου του Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή, και του Matthias Frehner, πρώην διευθυντή του Kunstmuseum της Βέρνης. Η έκθεση είναι υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Ελβετίας στην Ελλάδα.

Info
Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή: Ερατοσθένους 13, Αθήνα. τηλ. 210 7252895
Έκθεση: «Nakis Panayotidis – Shut your Eyes and See»
Διάρκεια: 27 Νοεμβρίου – 2 Μαρτίου 2025

Διαβάστε επίσης:

Κόλιν Ρένφριου: Ο μεγάλος αρχαιολόγος που κατήγγειλε την αρχαιοκαπηλία έφυγε από τη ζωή

Τρώγεται η τέχνη; Σοκολάτες, δημητριακά, λαρδί και μπανάνες προς βρώση και έκθεση 

Νέα έργα στην Ακρόπολη αναδεικνύουν το μυκηναϊκό τείχος