Κυνήγι αρχαιοκαπήλων: Έργα με ελληνικές αναφορές στα χέρια δήθεν πληροφοριοδότη

Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να αποσπάσει κανείς την προσοχή από την εγκληματική του δραστηριότητα από το να κουνά το δάκτυλο σε άλλους!

Αυτή τη βασική αρχή μεταξύ απατεώνων ακολούθησε επί χρόνια ο Λιβανέζος έμπορος αρχαιοτήτων και συλλέκτης Τζορτζ Λότφι, ο οποίος έκανε πραγματικά τη Νέα Υόρκη άνω κάτω, λειτουργώντας ως δήθεν πληροφοριοδότης της Αστυνομίας για κλεμμένες αρχαιότητες ενώ στην πραγματικότητα πρώτος αυτός ασκούσε παράνομο εμπόριο.

Η υπόθεση άρχισε να ξετυλίγεται από το 2016, όταν ο Λότφι παραδέχθηκε, ότι ήταν ο πρώτος ιδιοκτήτης ενός μαρμάρινου κεφαλιού ταύρου, αξίας 12 εκατομμυρίων δολαρίων, που είχε πωληθεί στον δισεκατομμυριούχο συλλέκτη αρχαιοτήτων Μάικλ Στάινχαρντ.

Θυμίζουμε, ότι ο Στάινχαρντ είχε κατηγορηθεί στα τέλη του 2021 για αγορά και κατοχή παράνομων αρχαιοτήτων και προκειμένου να μη διωχθεί, αναγκάστηκε να επιστρέψει 180 κλεμμένα αρχαία στις χώρες τους, μεταξύ των οποίων και 47 στην Ελλάδα.

Όσο για τον προαναφερόμενο ταύρο, που βρισκόταν επίσης μεταξύ αυτών, τον είχε δανείσει για έκθεση (!) στο Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης, από όπου όμως το ηλικίας 2.300 ετών γλυπτό κατασχέθηκε και επαναπατρίσθηκε στο Λίβανο. Ένα κουβάρι πραγματικά, που δείχνει τα συγκοινωνούντα δοχεία του παγκόσμιου δικτύου της αρχαιοκαπηλίας.

Το ένταλμα σύλληψης σε βαθμό κακουργήματος εναντίον του Λότφι, που εκδόθηκε προ ημερών από υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας και τους βοηθούς εισαγγελείς της Νέας Υόρκης Τέιλορ Χόλαντ και τον ελληνικής καταγωγής Μάθιου Μπογκντάνος περιγράφει όλη την εγκληματική δράση του σε 36 σελίδες.

Ο Λότφι παρείχε πληροφορίες στους ερευνητές για χρόνια, καθώς αναζητούσαν λεηλατημένες αρχαιότητες ενώ τους είχε παραδώσει ακόμη και ένα «χειροποίητο» διάγραμμα, που εξηγούσε πώς λειτουργούν τα διεθνή δίκτυα λαθρεμπορίου.

Ήταν μία τέτοια πληροφορία μάλιστα από τον ίδιο, το 2018, που οδήγησε στην κατάσχεση της αιγυπτιακής επιχρυσωμένης σαρκοφάγου του Νεντζεμάνκ από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ένα αρχαίο που τελικά επαναπατρίστηκε στην Αίγυπτο τον επόμενο χρόνο.

Οι κατασχέσεις

Σύμφωνα με τους ερευνητές ο ρόλος του Λότφι ως πληροφοριοδότη, του έδωσε μια υπεραυξημένη αίσθηση σιγουριάς, κάνοντάς τον να πιστέψει, ότι η δική του παράνομη δραστηριότητα δεν θα αποκαλυφθεί ποτέ. Τώρα ο Λότφι, ο οποίος είναι 81 ετών, κατηγορείται για εγκληματική κατοχή κλεμμένης περιουσίας.

Του κατασχέθηκαν συνολικά 24 αρχαία έργα, συμπεριλαμβανομένων 23 ψηφιδωτών από τη Συρία και τον Λίβανο και ένα γλυπτό από λαξευμένο ασβεστόλιθο, βάρους άνω των 690.000 κιλών που αναφέρεται ως «Πέτρα της Παλμύρας».

Όσον αφορά την αξία των μεμονωμένων αντικειμένων κυμαίνεται από 20.000 έως 2,5 εκατομμύρια δολάρια, όπως αναφέρθηκε σε ένορκη κατάθεση.

Να σημειωθεί εξάλλου, ότι στα τρία ψηφιδωτά, των οποίων οι φωτογραφίες δόθηκαν στη δημοσιότητα υπάρχουν επιγραφές στην ελληνική γλώσσα, που ήταν η λεγόμενη «Ελληνιστική Κοινή» , δηλαδή η γλώσσα που μιλιόταν σε όλες τις περιοχές της Μεσογείου ως και τον 5ο μ.Χ. αιώνα.

Στο ένα από τα ψηφιδωτά έτσι, διαβάζουμε για μια «τελετή» που λαμβάνει χώρα πράγματι στην εικόνα με τη συνηγορία της Αφροδίτης (ως Αφροδείτη αναγράφεται) και του Έρωτα, σε ένα άλλο ξεχωρίζει η λέξη «καλοί» και ορισμένα γράμματα ενώ στο τρίτο παρελαύνουν ο Ορέστης, ο Πυλάδης, η Ιφιγένεια, οι Σκύθαι κ.ά. Είναι η γνωστή ιστορία της μυθολογίας, που οι δύο πρώτοι πηγαίνουν στην Ταυρίδα για να πάρουν την Ιφιγένεια και να την γυρίσουν στην Ελλάδα.

«Πάλεψα μαζί τους για δέκα χρόνια για να σταματήσω το παράνομο εμπόριο και στράφηκαν εναντίον μου. Δεν είμαι λαθρέμπορος. Είμαι συλλέκτης», δήλωσε ωστόσο ο ίδιος στους New York Times.

Επιστροφές

Η κεφαλή ταύρου, που είχε κάνει τη διαδρομή από τον Λότφι στον Στάιχαρντ και από αυτόν στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης είχε προέλθει από λαθρανασκαφή στον αρχαιολογικό χώρο του Εσμούν στον Λίβανο εν μέσω εμφυλίου πολέμου.

Αλλά δεν είναι η μόνη κλεμμένη λιβανέζικη αρχαιότητα, που είχε στην κατοχή του, όπως λένε οι ερευνητές. Το 2017 ένας μαρμάρινος ανδρικός κορμός, αξίας 10 εκατομμυρίων δολαρίων εμφανίστηκε στην αγορά. Όπως και το κεφάλι του ταύρου, είχε επίσης προέλθει από το Εσμούν πριν να φθάσει στα χέρια του Λότφι.

Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου η Υπηρεσία Παράνομης Διακίνησης Αρχαιοτήτων του Μανχάταν κατέσχεσε το γλυπτό από το διαμέρισμά του στην Πέμπτη Λεωφόρο, αφού έλαβε ένταλμα έρευνας.

Τόσο το κεφάλι του ταύρου όσο και ο κορμός επαναπατρίστηκαν στον Λίβανο ένα μήνα αργότερα. Στη συνέχεια, το 2018, μια τρίτη αρχαιότητα από το Εσμούν ανακτήθηκε από λιβανέζους τελωνειακούς υπαλλήλους από ένα κοντέινερ, που είχε στείλει ο Λότφι από τη Νέα Υόρκη στην Τρίπολη. Ο ίδιος πάντως είπε στον ειδικό πράκτορα της Εσωτερικής Ασφάλειας Ρόμπερτ Μάνσιν, ότι τα είχε αγοράσει στη δεκαετία του 1980 από έναν λιβανέζο έμπορο ονόματι Φαρίντ Ζιάντ.

Κατά τη «συνεργασία» του με τον Μάνσιν εξάλλου, ο Λότφι, είχε δείξει, όχι μόνο τη βαθιά του γνώση για το παράνομο εμπόριο αρχαιοτήτων από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, αλλά και την «οξεία επίγνωσή του» για τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των λεηλατημένων θησαυρών. Ο Μάνσιν επίσης, έμαθε από τον Λότφι, ότι οι εκατοντάδες αρχαιότητες της συλλογής του ήταν διάσπαρτες σε διαμερίσματα στη Νέα Υόρκη, το Παρίσι, την Τρίπολη και το Ντουμπάι, καθώς και σε αρκετές αποθηκευτικές μονάδες στο Νιου Τζέρσεϊ.

Τα πειστήρια που καίνε

Μεταξύ του 2008 και 2011 ο Λότφι πάντως διακινούσε και λιβυκές αρχαιότητες. Συγκεκριμένα μάλιστα, τα ταφικά αγάλματα χωρίς πόδια, που προέρχονται από την περιοχή της Κυρηναϊκής, στις ακτές της ανατολικής Λιβύης.

Επιπλέον, για να διευκολύνει την πώληση αυτών των λεηλατημένων λιβυκών αρχαιοτήτων φέρεται να δημιούργησε μία ψεύτικη καταχώρηση χρησιμοποιώντας το Μητρώο Απώλειας Τέχνης (Art Loss Register), την μεγαλύτερη βάση δεδομένων για κλεμμένα έργα. «Γνωρίζω, με βάση την εμπειρία μου σε προηγούμενες έρευνες, ότι οι έμποροι αρχαιοτήτων χρησιμοποιούν συχνά το ALR για να αυξήσουν την αξία των λεηλατημένων αγαθών τους», όπως δήλωσε μάλιστα ο Μάνσιν.

Τα πειστήρια του εγκλήματος συμπληρώνονται όμως και από φωτογραφίες ενός από τα εμπορευματοκιβώτια του Λότφι, που απεικονίζουν αντικείμενα επικαλυμμένα με χώμα σε ένα περιβάλλον με ερείπια γύρω τους, απόδειξη ότι είχαν λεηλατηθεί.

Μια άλλη φωτογραφία τέλος, δείχνει μωσαϊκά να βρίσκονται πάνω σε φύλλα υφάσματος μια τεχνική που χρησιμοποιούνται για την ανύψωση των ψηφιδωτών από το έδαφος.

Διαβάστε επίσης:

Τζορτζ και Αμάλ Κλούνεϊ: Πόλεμος εναντίον της αρχαιοκαπηλίας, της διαφθοράς και της τρομοκρατίας