Καταπέλτης εναντίον της Κίνας ο Άι Γουέι Γουέι – Ντοκιμαντέρ για τον κορονοϊό

«Η κινεζική κυβέρνηση προσπάθησε να αποκρύψει την επιδημία στην πιο κρίσιμη χρονικά περίοδο. Έκανε παραπληροφόρηση σχετικά με την μετάδοση του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο, ενώ ακόμη και τώρα προσπαθεί, για πολιτικούς λόγους, να κρατήσει μυστική τη φύση του. Κι όλο αυτό έχει προκαλέσει μια παγκόσμια τραγωδία».

Καλλιτέχνης, ακτιβιστής -αν και ο ίδιος τα δηλώνει με αντίθετη σειρά- ένα από τα σημαντικότερα ονόματα στο χώρο της τέχνης σήμερα, ο Κινέζος εικαστικός, Άι Γουέι Γουέι, που έργα του είδαμε και στην Ελλάδα το 2016 στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, δεν μασάει καθόλου τα λόγια του, όταν αναφέρεται στα πεπραγμένα της κινεζικής κυβέρνησης αναφορικά με τον κορονοϊό.

«Ακόμη και τώρα δεν είναι στ’ αλήθεια γνωστός ούτε ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων, ούτε των βαριά ασθενών», λέει. «Όταν δεν υπάρχουν εκλογές, δεν υπάρχει ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα, ούτε ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, αυτό που λειτουργεί είναι σαν ένα πολύ πρωτόγονο είδος μαφίας».

Μπορεί να πει κανείς ότι λέει κι αυτός ό,τι περίπου έχει υποπτευθεί ο κόσμος όλος, σχετικά με την πανδημία και το ρόλο της Κίνας σ΄αυτήν. Ίσως. Μόνον που αυτός ξέρει καλύτερα τους μηχανισμούς ελέγχου του κινεζικού κράτους, τους οποίους έχει καταγγείλει και μέσα από το έργο του.

Έχοντας διωχθεί και φυλακισθεί, έχοντας κινδυνεύσει η ζωή του, ως το 2015, όταν του επεστράφη το διαβατήριο και έτσι έφυγε από την Κίνα, ξέρει να διαβάζει πίσω από τις γραμμές, τις αναφορές που φτάνουν από την μακρινή πατρίδα του και να ερμηνεύει τις συγκαλυμμένες πληροφορίες.

Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που, αυτή τη στιγμή, ο διεθνούς φήμης εννοιολογικός καλλιτέχνης, στο Κέιμπριτζ όπου βρίσκεται σε αυτοαπομόνωση, ετοιμάζει ένα ντοκιμαντέρ για τον COVID-19.

«Εάν η τέχνη έχει κάποια αξία, αυτή θα πρέπει να είναι ένα είδος αποστολής για την προστασία της ανθρωπότητας», λέει ο ίδιος σε συνέντευξή του στο «Artnet News». «Γιατί οι καλλιτέχνες δεν είναι επιστήμονες, δεν είναι στην πρώτη γραμμή. Η τέχνη έχει σχέση με την ικανότητα των ανθρώπων να αγαπούν, να ονειρεύονται και να συνδέονται πραγματικά μεταξύ τους».

Και σε περιόδους κρίσης όπως αυτή, πρωταρχικό θεωρεί ο ίδιος το καθήκον της «αποκάλυψης» μέσα από την τέχνη, του προβλήματος και των παραμέτρων του. Άλλωστε, όπως επισημαίνει, κανείς δεν ήταν προετοιμασμένος για μια τέτοια κατάσταση, που επέφερε παγκόσμια κρίση: «Μιλάμε για παγκοσμιοποίηση εδώ και δεκαετίες, αλλά αυτή είναι πραγματικά η πιο εντυπωσιακή απόδειξή της. Γιατί είμαστε όλοι επηρεασμένοι από κάποιον τρόπο και
αυτό θα συνεχίσει να επηρεάζει τη ζωή μας για αρκετό καιρό», λέει.

Παρ΄ότι, όμως, αναγνωρίζει ότι η πανδημία μπορεί να μας φέρει πιο κοντά, καθώς δεν κάνει διακρίσεις μεταξύ χωρών ή κοινωνικών τάξεων, δεν παραλείπει να διατυπώσει ανησυχία ότι, σε αστυνομοκρατούμενες περιοχές, κάποιοι θα μπορούσε να επωφεληθούν από αυτήν, χρησιμοποιώντας τον φόβο ως δικαιολογία, προκειμένου να λάβουν κατασταλτικά μέτρα.

«Η Κίνα έλεγξε με επιτυχία το πρόβλημά της, γιατί με τη στρατιωτική και την αυταρχική της κοινωνία, μπορεί να κάνει οτιδήποτε για να αποτρέψει τέτοιου είδους ασθένειες, αφού ουσιαστικά δεν υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα ή ελευθερία του λόγου. Έτσι, όλα μπορούν να γίνουν εν κρυπτώ. Και είναι άδικο που, αντίθετα, ο κόσμος των δημοκρατικών κοινωνιών δυσκολεύτηκε να πείσει για το πρόβλημα που παρουσιάστηκε και για τον τρόπο αντιμετώπισής του», όπως λέει.

Χωρίς, ωστόσο, και η Δύση να ξεφεύγει από το στόχαστρό του, αφού πιστεύει ότι οι δυτικές κοινωνίες όχι μόνον δεν καταλαβαίνουν την Κίνα, αλλά και δεν θέλουν να την καταλάβουν: «Η Δύση συνεργάζεται με την Κίνα λόγω του μεγέθους της αγοράς και της εργατικής νομοθεσίας της, που δεν λαμβάνει υπ΄όψιν την προστασία των εργαζομένων ή του περιβάλλοντος. Κι αυτό η Κίνα το γνωρίζει πολύ καλά, γι΄αυτό έχει τέτοια αλαζονική και αδιαφανή συμπεριφορά».

Γιος διάσημου ποιητή, ο 62χρονος σήμερα καλλιτέχνης ζει μονίμως πλέον στο Βερολίνο και έχει κάνει εκθέσεις στα μεγαλύτερα μουσεία και γκαλερί του κόσμου, όπως στην Tate Modern του Λονδίνου ή σε διεθνείς διοργανώσεις όπως η Μπιενάλε της Βενετίας.

Επίσης, έχει κάνει εγκαταστάσεις σε ιδιαίτερους χώρους, όπως στο Αλκατράζ, με πορτρέτα μεγάλων πολιτικών εξόριστων ή στο Βερολίνο και συγκεκριμένα στο Σάουσπιλχαουζ, που «ντύθηκε» με χιλιάδες σωσίβια, που είχαν
περισυλλεχθεί από τις ακτές της Λέσβου, την οποία είχε επισκεφθεί και ο ίδιος, όπως και την Ειδομένη ή ακόμη στη Νέα Υόρκη, τοποθετώντας 300 έργα του σε διάφορα σημεία της πόλης, ως διαμαρτυρία για το κλείσιμο των συνόρων με το Μεξικό.

Τα σοβαρά προβλήματά του με τις κινεζικές αρχές εντοπίζονται λίγο πριν το 2008, περίοδο που συνεργάστηκε ως αρχιτέκτονας στον σχεδιασμό του σταδίου του Πεκίνου για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Καταγγέλλοντας δημόσια, έργω και λόγω, την διαφθορά και τον αυταρχισμό του κράτους, έγινε γρήγορα κόκκινο πανί για τις αρχές.

Έτσι, όταν το 2008 δημιούργησε ένα καταγγελτικό έργο για τους θανάτους χιλιάδων μαθητών, που σκοτώθηκαν, όταν σχολεία που χτίστηκαν από την κινεζική κυβέρνηση κατέρρευσαν στον σεισμό του Σιτσουάν, όχι μόνο συνελήφθη, αλλά υπέστη και ξυλοδαρμό.

Αυτή ήταν και η αρχή των δεινών του, αλλά η δημοσιοποίηση των ενεργειών εναντίον του και η διεθνής κατακραυγή ήταν αυτά που φαίνεται ότι, εν τέλει, τον έσωσαν.

Όπως λέει άλλωστε ο ίδιος, «νομίζω ότι η τέχνη είναι ένας πολύ επικίνδυνος κόσμος. Η φύση της τέχνης είναι να κάνεις βήματα αβεβαιότητας στο άγνωστο, χωρίς ποτέ να είσαι ικανοποιημένος».