Υπουργείο Πολιτισμού Vs. Αρχαιολόγοι: Ούτε πόλεμος, ούτε βεντέτα. Απλώς εφαρμογή των νόμων

Βράδυ 18 Ιουλίου και ο πεζόδρομος της Ερμού δίπλα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κεραμεικού και φυσικά στο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας αντιλαλεί από τη ζωντανή μουσική, που παίζουν νεανικά συγκροτήματα. Στο κήπο του κτιρίου όπου στεγάζεται ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων η εκδήλωση έχει συγκεντρώσει κάποιο κόσμο, που παρακολουθεί τη συναυλία.

Πρώτα όμως έχει ακούσει τις ομιλίες διαφόρων συμμετεχόντων στην εκδήλωση, σύμφωνα με τις οποίες το ναυάγιο των μεταναστών στην Πύλο ήταν ένα «έγκλημα». «Δικαιοσύνη για το έγκλημα στην Πύλο» ήταν και ο τίτλος της εν λόγω εκδήλωσης από οργανώσεις του ακρο-αριστερού χώρου, στις οποίες ο ΣΕΑ παραχώρησε τον κήπο του νεοκλασικού, καθώς και τη φύλαξή του!

Και αυτές μεν οι οργανώσεις -αδιάφορο να καταγραφούν οι ονομασίες τους, αφού γνωρίζονται μόνον μεταξύ τους- τη δουλειά τους έκαναν, αλλά για τον σύλλογο, τα ερωτήματα είναι πολλά. Όσο κι αν καταβάλλεται λοιπόν από τη μεριά του, τις τελευταίες ημέρες, προσπάθεια αλλοίωσης της πραγματικότητας, με παρελκυστικές τακτικές, διαμαρτυρίες, εξώδικα κλπ, η ουσία δεν αλλάζει.

Το κτίριο επί της Ερμού 136 έχει παραχωρηθεί στον ΣΕΑ μόνον για την στέγαση των γραφείων του. Ανήκει στο υπουργείο Πολιτισμού, είναι περιουσία δηλαδή του ελληνικού κράτους, το οποίο ευαρεστούμενο παραχώρησε το 1982 τη χρήση του στο Σύλλογο  Ελλήνων Αρχαιολόγων για τη στέγαση των γραφείων του. Αυτό και τίποτε άλλο.

Όλα τα άλλα επομένως, η διοργάνωση εκδηλώσεων κάθε είδους, όπως ομιλίες, παρουσιάσεις, συναυλίες, μπαζάρ ή και η παραχώρησή του σε τρίτους -σύνηθες επίσης, αλλά με ποιο δικαίωμα άραγε; – εξ ορισμού κρίνοντας, συνιστούν παραβίαση της απόφασης παραχώρησής του από το ΥΠΠΟ. Αυτό ακριβώς, που δηλώνει σήμερα η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η οποία ως γνωστόν με απόφασή της ανακάλεσε την παραχώρηση του κτιρίου «για λόγους δημοσίου συμφέροντος», ζητώντας από τον ΣΕΑ να το παραδώσει τον Οκτώβριο.

Όπως αναφέρεται εξάλλου,  στην ίδια απόφαση ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων δεν λογίζεται ως συνδικαλιστικό σωματείο αλλά ως ένωση προσώπων – σωματείο του Αστικού Κώδικα και άρα η παραχώρηση ακινήτου για στέγαση γραφείων δεν είναι υποχρέωση του ΥΠΠΟ, αλλά αποτελεί «ευχέρεια» του υπουργείου.

Οι παραβιάσεις

«Κόντρα», «αντιπαράθεση», «πόλεμος», «βεντέτα», «εκδίκηση» της  υπουργού Πολιτισμού στους αρχαιολόγους (να σημειωθεί ωστόσο, ότι δεν ανήκουν όλοι οι έλληνες αρχαιολόγοι στον ΣΕΑ) είναι οι χαρακτηρισμοί που επιλέχθηκαν δημοσίως για το θέμα, ύστερα από την αντίδραση του συλλόγου, τις αλλεπάλληλες ανακοινώσεις διαμαρτυρίας και εκκλήσεις του προς ομοφωνούντες για συμπαράσταση.

Βλέποντας προσεκτικά τα στοιχεία ωστόσο, και όχι κάτω από κάποιο μικροκομματικό πρίσμα διαπιστώνει κανείς, ότι δεν ισχύει τίποτε από όλα αυτά. Γιατί η ενέργεια του υπουργείου Πολιτισμού συνιστά απλώς μία απόφαση του κράτους να επέμβει σε παραβιάσεις, που γίνονται μπροστά στα μάτια του.

Από κομματικές εκδηλώσεις (με σαφή αντιπολιτευτικό χαρακτήρα) έως παιδικά πάρτι, από συνελεύσεις διαφόρων άλλων φορέων έως πωλήσεις ρούχων, το «πρόγραμμα» διάθεσης του κτιρίου περιελάμβανε, ειδικά τα τελευταία δέκα χρόνια μία ευρεία γκάμα παραχωρήσεων. Ένα διαρκώς διευρυνόμενο πεδίο δραστηριοτήτων, όπου ακόμη και ορισμένες αξιόλογες διοργανώσεις, όπως παρουσιάσεις βιβλίων για παράδειγμα, χάνονταν μέσα στο ετερόκλιτο σύνολο.

Δημόσια περιουσία

Ποια η σχέση όλων αυτών με τους σκοπούς ενός επιστημονικού συλλόγου είναι δύσκολο να απαντηθεί. Όπως αναφέρει άλλωστε το υπουργείο Πολιτισμού η εκδήλωση εντός του δημοσίου ακινήτου-μνημείου, δεν συνδεόταν ούτε με τα επιστημονικά, εργασιακά και οικονομικά συμφέροντα των αρχαιολόγων-μελών του Σ.Ε.Α., ούτε με την αρχαιολογία, τις αρχαιότητες, τα μνημεία και την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας.

Σαφέστατο. Γιατί μπορεί υπό μία έννοια να είναι δικαίωμα κάθε συλλόγου να ορίζει τους στόχους του. Εκείνο ωστόσο, που σαφώς δεν δικαιούται, είναι η χρήση δημόσιας περιουσίας,  σαν να είναι ιδιοκτησία του, στο πλαίσιο μιας μορφής «κατάληψης», αδιαφορώντας παντελώς για τις υποχρεώσεις του απέναντι στο νόμο.

Κι εδώ να σημειωθεί, ότι σύμφωνα με την αρχαιολογική νομοθεσία, για κάθε εκδήλωση σε κηρυγμένα μνημεία ή πλησίον αυτών (Κεραμεικός στην προκειμένη περίπτωση) επιβάλλεται συγκεκριμένη άδεια από το ΥΠΠΟ, καθώς επίσης και καταβολή τέλους χρήσης. Εννοείται, ότι τίποτε από αυτά δεν έχει τηρηθεί.  Όσο για την αναφορά στην πρόσκληση- αφίσα της τελευταίας εκδήλωσης περί «συνεισφοράς απαραίτητης» για την παρακολούθησή της, εδώ πια ενδεχομένως να απαιτείται η επέμβαση άλλων υπηρεσιών.

Αν υπάρχει λοιπόν κάτι για το οποίο είναι «υπεύθυνο» το υπουργείο Πολιτισμού αυτό είναι η καθυστέρηση στην εφαρμογή του νόμου. Η «ασυλία» που παρείχε στο Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, παραβλέποντας τις παρατυπίες και εκφράζοντας μεγαθυμία, η οποία όχι μόνον δεν εκτιμήθηκε αλλά εκλήφθηκε ως αδυναμία, Αποτέλεσμα, οι κατ΄ εξακολούθηση παραβιάσεις της χρήσης του κτιρίου, ώσπου αυτές πήραν τη μορφή χιονοστιβάδας.

Εκστρατείες διασυρμού

Σύλλογος στον οποίο είναι μέλη μόνον οι αρχαιολόγοι, που εργάζονται στο υπουργείο Πολιτισμού -είναι δημόσιοι υπάλληλοι δηλαδή-, ο ΣΕΑ δεν περιλαμβάνει τους λοιπούς αρχαιολόγους, που απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα, όπως για παράδειγμα στα μεγάλα έργα ενώ επίσης δεν ανήκουν σ΄ αυτόν όσοι επιστήμονες κάνουν ακαδημαϊκή καριέρα.

Η εποικοδομητική κριτική του και ο ουσιαστικός λόγος του στο παρελθόν, σε μείζονα θέματα προστασίας των αρχαιοτήτων είχαν εκτιμηθεί ιδιαίτερα –για παράδειγμα η υπόθεση της μεταφοράς του σταθμού Κεραμεικός του μετρό- εδώ και χρόνια όμως, έχει μετατραπεί σε σύλλογο «αντιρρησιών», με κομματικά και όχι επιστημονικά κίνητρα. Και αυτά με συντονισμένες κινήσεις για το διασυρμό της χώρας, ει δυνατόν.

Στις τελευταίες ενέργειές του εντάσσονται η εκστρατεία για την ανάπλαση στο Ελληνικό και τα αρχαία που τελικώς δεν υπήρχαν, η καθυστέρηση ετών στο μετρό της Θεσσαλονίκης για τις αρχαιότητες, που δήθεν καταστρέφονται και ασφαλώς το «τσιμέντωμα» της Ακρόπολης, το οποίο παρ΄όλα αυτά εγκρίθηκε μετ΄ επαίνων από την UNESCO αλλά κυρίως από τους χιλιάδες επισκέπτες της.

Η μετατροπή των πέντε μεγάλων μουσείων της χώρας σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου αποτελεί  εξάλλου, το επίκαιρο  κόκκινο πανί για το σύλλογο, που οργανώνει απεργίες και διαμαρτυρίες. Άλλωστε έχει στο «ενεργητικό» του –για όσους θυμούνται- και την προσφυγή στη δικαιοσύνη εναντίον του  Μουσείου Ακρόπολης, επειδή λειτούργησε εξ αρχής ορίσθηκε ως ΝΠΔΔ,  διαψεύδοντας όλες τις προσδοκίες περί της αποτυχίας του…

Το μέλλον του κτιρίου

Οι παλαιότεροι θυμούνται, ότι αμέσως μετά την νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 1981, αρχαιολόγοι της εποχής είχαν προσφύγει στη υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη, ζητώντας ένα κτίριο για τα γραφεία τους κι εκείνη πράγματι ικανοποίησε το αίτημά τους.  Κηρυγμένο μάλιστα ως νεότερο μνημείο είναι το μόνο, που διασώθηκε από τις απαλλοτριώσεις για την Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων της Αθήνας στις αρχές του 2000. Μερικά χρόνια αργότερα εξάλλου, το 1996 ο Σταύρος Μπένος πρόσθεσε και το όμορο κτίριο επί της Ερμού 134 ώστε να συναποτελούν μία ενότητα, πάντα για τους ίδιους σκοπούς.

Σήμερα το κτίριο βρίσκεται σε άσχημη κατάσταση, με σκαλωσιές και πατάρι προστασίας για τους περαστικούς, λόγω πτώσης υλικών. Γκράφιτι εξάλλου καταλαμβάνουν όλο τον ισόγειο χώρο με αποτέλεσμα μια συνολική εικόνα εγκατάλειψης. Χρήζει αποκατάστασης, αυτό είναι σαφές, κι είναι το πρώτο που καλείται να κάνει το υπουργείο Πολιτισμού, όταν το κτίριο εκκενωθεί.

Το δεύτερο είναι σίγουρα η απόδοσή του σε πολιτιστικές δραστηριότητες υψηλού επιπέδου, στις οποίες θα μπορούν να συμμετέχουν όλοι, ανεξαρτήτως …κομματικών πεποιθήσεων,

Σύμφωνα πάντως με την απόφαση του ΥΠΠΟ, αν ο ΣΕΑ θελήσει να χρησιμοποιήσει κάποιο άλλο ακίνητο του υπουργείου, θα πρέπει να υποβάλλει το σχετικό αίτημα ως τις 15 Σεπτεμβρίου.

Διαβάστε επίσης:

Τα μυστικά των κάστρων: Χαμένος πίνακας 2 εκατομμυρίων λιρών

Η Ελισάβετ με το στέμμα και τα κόργκι της – Μεγαλειώδες άγαλμα της βασίλισσας

Σε γυάλινο κέλυφος στο Λαύριο ο υπερυπολογιστής «Δαίδαλος» – Η μελέτη για το χώρο υποδοχής