Στο υπόγειο της πλατείας Κολωνακίου, η Γκαλερί Ζουμπουλάκη παρουσιάζει τα νέα ζωγραφικά έργα της Ιωάννας Ράλλη (τέμπερα σε χαρτί) στην έκθεση με τίτλο Κοσμομορφία.

Μεγάλα τετράγωνα και παραλληλόγραμμα με εκρηκτικούς χρωματικούς μαιάνδρους και σύνθετα μοτίβα ιδιαίτερης λεπτότητας, όπου η δημιουργός αποτυπώνει ψηφίδες του δικού της κόσμου. Προσπαθώντας να συλλάβει την απροσδιοριστία της ύπαρξης…

Τα έργα αυτά αρχικά προορίζονταν ως φόντο για τις φωτογραφίες της, σταδιακά όμως απέκτησαν αυθύπαρκτη μορφή. Θυμίζουν τις μαντάλες, έργα που σε διάφορες πνευματικές παραδόσεις εκφράζουν την ολότητα και την αρμονία.

Τα φιλοτέχνησε σε μία περίοδο εξαιρετικά δύσκολη δοκιμάζοντας τον εαυτό της. Αποτέλεσαν μέθοδο ανασυγκρότησης και μορφή άσκησης. Και έτσι τελικά κατέληξαν να συγκροτούν μία πλήρη ενότητα.

«Σε μια περίοδο τεράστιας ψυχολογικής πίεσης και αίσθησης εγκλωβισμού για τους περισσότερους ανθρώπους, τα έργα αυτά φωτίζουν την ανθρώπινη ψυχή», σημειώνουν οι επιμελητές.

Βυθομέτρηση της ύπαρξης

Η ιστορικός Τέχνης Χριστίνα Πετρηνού, στο κείμενο που περιλαμβάνεται στο βιβλίο της ενότητας, αναρωτιέται αν τα έργα αυτής της σειράς συνθέτουν ουσιαστικά την «ανεικονική προσωπογραφία» της Ιωάννας.

Ο θεατής καλείται να ανιχνεύσει μέσα σε από αυτά τα εξαιρετικά περίτεχνα έργα, την εμπειρία και τον κόσμο της δημιουργού. Και κατά τη διάρκεια αυτής της αναζήτησης αισθάνεται ότι τελικά «βυθομετρά» και τη δική του θέση μέσα στον κόσμο που τον περιβάλλει.

«Ο Γιουνγκ, έμαθα αργότερα, είχε παρατηρήσει πως πολλοί ασθενείς του έφτιαχναν μαντάλες -τα τετράγωνα συμμετρικά σχέδια των βουδιστών μοναχών-, όταν βρίσκονταν σε κρίση», εξηγεί η Ιωάννα Ράλλη στο κείμενό της.

«Μία ασυνείδητη ενέργεια που αποσκοπούσε στην οργάνωση της ψυχής μέσα από το χάος». Αυτή η παράδοση τελικά νοηματοδότησε εννοιολογικά αυτό που εκείνη είχε ξεκινήσει με αυθόρμητο και συνειρμικό σχεδόν τρόπο.

Φωτογραφημένη για το Βήμα

Όπως η ίδια επισημαίνει, «περιέγραφε ακριβώς αυτό που ασυνείδητα έκανα κι εγώ. Ο κόσμος μου είχε κλονιστεί και η ψυχή μου προσπαθούσε να ανασυγκροτηθεί μέσα από το χάος. Έτσι ξεκίνησαν αυτά τα έργα, και σιγά σιγά άρχισε να διαμορφώνεται κάποια μορφή του κόσμου μου».

Αρχικά είχε τιτλοφορήσει την ενότητα έργων Κοσμολογία. Στη συνέχεια όμως, συνομιλώντας με τη διακεκριμένη μεταφράστια (από τα γαλλικά) και συγγραφέα Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλλου, προέκυψε ο τίτλος Κοσμομορφία εφόσον «δεν πρόκειται περί λόγου, αλλά περί μορφής», όπως επισημαίνει.

Και συμπληρώνει: «Αργότερα εγκαταλείφτηκε το τετράγωνο και αφέθηκα σε ότι προέκυπτε».

Η Χριστίνα Πετρηνού απο τη μειρά της παρατηρεί: «Βρισκόμαστε μπροστά σε έναν χορό εικόνων και συναισθημάτων. Τα έργα της συγκλίνουν σε μια κριτική της ονειροπόλησης, της νοσταλγίας, της μεταφυσικής».

Η Ιωάννα Ράλλη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Έργα της έχουν παρουσιαστεί σε δέκα ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα (τρεις στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη) και σε πολλές ομαδικές στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α.. Δημιουργίες της κοσμούν γνωστές ιδιωτικές συλλογές και μουσεία. Αποκαλεί τον εαυτό της φωτογράφο…

Ένα κορίτσι από «τζάκι»

Πρόκειται για τη µικρότερη κόρη του πολιτικού και πρωθυπουργού της Ελλάδας Γεωργίου Ράλλη (1918-2006). Όμως, από μικρή συνειδητοποίησε ότι η ψυχή της έχει ανάγκη από πνευματική τροφή.

Στη Βοστώνη όπου σπούδασε (ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης και φωτογραφία, ζωγραφική και γραφικές τέχνες στο New England School of Art and Design), προσπαθούσε με τον φωτογραφικό της φακό να συλλάβει την ομορφιά γύρω της.

Η αδελφή της Ζαΐρα Παπαληγούρα Ράλλη, σύζυγος του πρώην υπουργού Δικαιοσύνης Αναστάσιου Παπαληγούρα, ακολούθησε ακαδημαϊκή καριέρα ως καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Απέκτησαν τη Λένα Παπαληγούρα, σήμερα μία από τις πιο αξιόλογες ηθοποιούς της νέας γενιάς.

Η Λένα Βούλτσου Ράλλη στο κέντρο, στη Γλυφάδα

Η ωραία μητέρα της Ιωάννας και της Ζαΐρας Λένα Βούλτσου Ράλλη, υπήρξε μία από τις κομψότερες Αθηναίες και επίσης εκπρόσωπος της Lacoste στην Ελλάδα (απεβίωσε το 2015). Ασυνήθιστο δεδομένο για μια εποχή συνηθισμένη στις «κυρίες των κυρίων».

Η Ιωάννα παντρεύτηκε τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Φαρμακίδη με τον οποίο απέκτησαν τον μοναχογιό τους Νίκο Φαρμακίδη. Σπούδασε στη Βοστώνη και διακρίθηκε στο άλμα επί κοντώ. Από μικρός και εκείνος είχε ξεχωρίσει στο δικό του χώρο, τον αθλητισμό. Και ιδιαίτερα στον στίβο, μέσα από προπονήσεις του στον Αθλητικό Όμιλο Φιλοθέης. Ο πρώτος άρρεν απόγονος του Ράλλη.

Με αφορμή τη σχέση παππού και εγγονού, η Ιωάννα Ράλλη εικονογράφησε και επιμελήθηκε το βιβλίο του Μικρές ιστορίες για παιδιά (εκδόσεις Ποταμός, 2004). Περιλαμβάνει παραμύθια που αφηγούταν ο Γιώργιος Ράλλης στο γιο της.

Όπως είχε επισημάνει τότε η ίδια: «Το βιβλίο μου “Μικρές Ιστορίες για παιδιά” είναι πέρα για πέρα αληθινές εμπειρίες του Γεωργίου Ράλλη και των φίλων του. Οταν είδα ότι ο γιος μου, Νίκος, άκουγε τις αφηγήσεις του παππού του, τις συζητούσε μαζί του ζωηρά, ζητούσε να του ξαναπεί την ιστορία της Φρύνης ή του Πιτσιρίκου, των αλόγων, που είναι οι πιο πιστοί σύντροφοι του ανθρώπου ή του Μάρκου, του καναρινιού που δεν τραγουδούσε, και όλων των ζώων και πουλιών που περνούν μέσα από τις αφηγήσεις αυτές, και ό,τι σήμαιναν για το σημερινό αγόρι πολλά, όπως και σε εμάς, όταν ήμασταν παιδιά, τότε μου γεννήθηκε η ιδέα να σχεδιάσω ένα βιβλίο για αυτές».

Φωτογραφία από παλιότερη έκθεση

Όπως και στο βιβλίο, στο μεγαλύτερο μέρος της εργογραφίας της κυριαρχεί η ανθρώπινη μορφή με διαφορετικούς τρόπους: πορτραίτα, γυμνά, βιώματα με παιδιά, πρόσωπα ηλικιωμένων) ενώ δεσπόζουν οι συχνές αναφορές της στη γυναικεία φύση (Αρχέτυπα του θηλυκού, 2008).

Ο απόκρυφος κόσμος

Η τελευταία ενασχόλησή της με το υποσυνείδητο και τον συμβολικό κόσμο των ονείρων αποτυπώθηκε φωτογραφικά στην έκθεση Όνειρα και Σύμβολα (Γκαλερί Ζουμπουλάκη, 2016).

Μέσα από το φακό μιας παλιάς Hasselblad 6×6 φωτογράφισε μορφές ταπεινές και οικείες -γλυπτά κατασκευασμένα με λεπτό χαρτί, σύρμα και αλουμινόχαρτο σε φόντο ζωγραφισμένο από την ίδια.

Όλα της τα έργα έχουν επενδυθεί με το περιτύλιγμα της τρυφερότητας και της ευγένειας που τη χαρακτηρίζουν. Και έτσι παρόλη την ποικιλομορφία τους, κοινός άξονας παραμένει η συναισθηματική τους ένταση. Αιχμαλωτίζει και εμπλέκει τον θεατή.

Ως δημιουργός, η Ιωάννα Ράλλη αφέθηκε ελεύθερη στους εκφραστικούς της τρόπους: Άλλοτε ιδιαίτερα συγκεκριμένη και ρεαλιστική, να φωτογραφίζει πρόσωπα και ανθρώπινες μορφές. Και άλλοτε να ζωγραφίζει αφηρημένα εσωτερικά τοπία. Αναζητώντας όμως και στις δύο περιπτώσεις αυτό που πάλλεται και κρύβεται πίσω από τα φαινόμενα…

Πληροφορίες:

Ιωάννα Ράλλη, Κοσμομορφία | Cosmomorphy
Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Πλ. Κολωνακίου 20
Διάρκεια έκθεσης: 13 Μαΐου – 5 Ιουνίου 2021
Ώρες λειτουργίας: Τρ., Πέμ. & Παρ. 11.00 -20.00
Τετ. & Σάβ. 11.00 –15.00
Κυριακή & Δευτέρα κλειστά

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα διατίθεται προς πώληση το βιβλίο της έκθεσης από
τις εκδόσεις Cube Art Editions.