Είναι ένα σφαγμένο ελάφι χτύπημα στο κατεστημένο;

Με το τσιγάρο στο στόμα, γελοία σημειολογία μιας δήθεν αντίστασης στον καθωσπρεπισμό της κοινωνίας και μια επαναληπτική καραμπίνα στα χέρια, αν και πουλί δεν είδα να πέφτει από τα σκάγια, η Λένα Κιτσοπούλου, όταν δεν κυνηγάει μπεκάτσες στο τελευταίο της «έργο», ένα βίντεο για τα άγρια ένστικτα του ανθρώπου, παρακολουθεί έναν άνδρα, που τεμαχίζει ένα ζώο.

Ένα ελαφάκι για την ακρίβεια, μάλλον για την επισήμανση του αθωότερου αίματος, παρ΄όλο που και τα προβατάκια το ίδιο αθώα νοούνται. «Εδώ είναι η στιγμή που η τέχνη ενώνεται με τη φύση», αναφωνεί η καλλιτέχνης στη σκηνή της αφαίρεσης των σπλάχνων από το σφάγιο και κάθε κτύπημα του μπαλτά πάνω στη ραχοκοκαλιά του συνοδεύεται από τις δικές της κραυγές πόνου. Μαζί και από κάποιους άσχετους στίχους λαϊκών τραγουδιών, που όμως επίσης την έχουν εμπνεύσει.

Τι ρεαλισμός! Και τι χτύπημα «στο παγκόσμιο, φασιστικό οικονομικό σύστημα, το οποίο ονομάζεται καπιταλισμός και στο οποίο όλοι μας έχουμε υποδουλωθεί, νομίζοντας ότι η ποιότητα της ζωής μας προοδεύει μαζί με την επιστήμη και την τεχνολογία», όπως σημειώνει η ίδια, προλογίζοντας το έργο της «Λάλκα» (από το όνομα ενός ορεινού οικισμού στη Ναυπακτία).

Η πρόκληση αποτελούσε ανέκαθεν ένα είδος τεχνικής για την έλξη των προβολέων, χωρίς αυτό να βρίσκεται, φυσικά, σε ευθεία σχέση με την ποιότητα του προς «πώληση» προϊόντος. Αλλά δεν θα συμφωνήσω μ΄εκείνους που διαμαρτύρονται με την προσέγγιση της καλλιτέχνιδος στο συγκεκριμένο θέμα. Γιατί, πολύ απλά, είναι τόσο ξεπερασμένη και χιλιοειπωμένη, τόσο επιφανειακή και κενή ουσιαστικού λόγου, που αποτελεί απλώς μία κακού γούστου ατραξιόν.

Ή απλή κοινοτοπία, όπως το περισπούδαστο αιτιολογικό της Κιτσοπούλου, ότι «Η επίθεση και ο σκοτωμός, όταν θες να φας, δεν είναι κακιά, είναι μια βία της φύσης με την οποία οφείλουμε να είμαστε συμφιλιωμένοι».

Μας τα είχαν πει κι άλλοι, όμως, πριν από χρόνια και μάλιστα πολύ εντονότερα. Κι ας θυμηθούμε την Αμπράμοβιτς επ’ αυτού. Και στην Ελλάδα επίσης μια καλλιτέχνης, νεοφερμένη τότε από το Παρίσι, στην πρώτη της περφόρμανς στην Αθήνα είχε συνθλίψει με πέτρα, αν θυμάμαι καλά, το κεφαλάκι ενός περιστεριού…

Φυσικά όλοι και σε κάθε περίπτωση είχαν πετύχει το στόχο τους, τον εντυπωσιασμό, έστω και μέσα από την αρνητική κριτική. Διότι αυτό είναι το ζητούμενο και όχι πραγματικά η τέχνη.

«Το πρότζεκτ αυτό προτείνει να αγαπήσουμε τα ένστικτά μας, να τα γιορτάσουμε, τουλάχιστον να μην τα καταπιέζουμε άλλο στον βωμό μιας δήθεν πολιτισμένης και ανελεύθερης ζωής», λέει η καλλιτέχνης. Περιμένω ως εκ τούτου και το ένστικτο του ζώου, μιας αρκούδας αίφνης ή ενός λύκου, που θα κατασπαράσσει άνθρωπο, γιατί αυτό είναι στη φύση του.