Οικογένεια Ανιέλι: Διαμάχη μητέρας και παιδιών για εξαφανισμένους πίνακες εκατομμυρίων

Η μητέρα έχει μηνύσει τα παιδιά της κατηγορώντας τα, ότι έχουν εξαφανίσει πολύτιμα έργα τέχνης, αξίας εκατομμυρίων, κληρονομιά από τον πατέρα της. Και το κράτος κατηγορείται επίσης, ότι δεν λαμβάνει ικανοποιητικά μέτρα ώστε πολιτιστικοί θησαυροί να μην βγαίνουν από τη χώρα. Στην Ιταλία όλα αυτά με πρωταγωνιστές μέλη της διάσημης οικογένειας Ανιέλι, που βρίσκονται σε δικαστική διαμάχη τα τελευταία είκοσι χρόνια για την διαμοίραση της συνολικής περιουσίας, συμπεριλαμβανομένης της σπουδαίας συλλογής του θρυλικού επιχειρηματία Τζιάνι Ανιέλι, αρχηγού της δυναστείας.

Συγκεκριμένα είναι η Μαργκερίτα Ανιέλι ντε Πάλεν, κόρη του Τζιάνι και της Μαρέλα Ανιέλι, που έχει μηνύσει τα παιδιά της από τον πρώτο της γάμο, τους Τζον, Λάπο και Τζινέρβα Ελκάν, θεωρώντας ότι αφαίρεσαν κρυφά πίνακες από την κληρονομιά της. Κάτι, που εκείνα αρνούνται, αντικρούοντας,ότι πέρασαν στην κατοχή τους νόμιμα.

Η υπόθεση όμως, έχει πάψει πλέον, να είναι αμιγώς οικογενειακή, καθώς μία έρευνα στην Ιταλία αποκάλυψε την πλήρη αποτυχία της χώρας στην επιβολή κανόνων για τις πολιτιστικές εξαγωγές. Οι αποκαλύψεις έτσι, έχουν πυροδοτήσει τη συζήτηση σχετικά με το βαθμό παρέμβασης της κυβέρνησης στη ρύθμιση του εμπορίου έργων τέχνης. Με τους επικριτές να κατηγορούν το υπουργείο Πολιτισμού της χώρας τους, ότι δεν επιβάλλει τους δικούς του κανόνες εξαγωγών, λαμβάνοντας ωστόσο ως απάντηση –αν και όχι απολύτως επίσημη – ότι ο υπερβολικός έλεγχος θα ήταν ζητούμενο ενός «σταλινικού κράτους»!

Η Πινακοθήκη

Μετά τον θάνατο του Τζιάνι Ανιέλι το 2003, η Μαργκερίτα, το μοναδικό εν ζωή παιδί του κληρονόμησε μετρητά, πολυάριθμα ακίνητα και το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής έργων τέχνης του, που αποτελείται από περισσότερους από 400 πίνακες. Ενώ ο μεγαλύτερος γιος της Τζον Ελκάν έλαβε την πλειοψηφία των μετοχών στις επιχειρήσεις της οικογένειας, ωθώντας την μητέρα του να ισχυριστεί, ότι υπήρξε αδικία εναντίον της και ως εκ τούτου να καταφύγει στη δικαιοσύνη, επιδιώκοντας μια καλύτερη συμφωνία.

Η συλλογή δημιουργήθηκε από τον Τζιοβάνι Ανιέλι, στον οποίο ανήκαν ως γνωστόν η Fiat και ο ποδοσφαιρικός σύλλογος Juventus. Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων τον «Αρλεκίνο» του Πικάσο (1917), το «Pho Xai» του Ζαν – Λεόν Ζερόμ (1861), το «Η σκάλα του αποχαιρετισμού» του Τζιάκομο Μπάλα (1908), καθώς και πίνακες των Πάουλ Κλέε, Γκούσταβ Κλιμτ, Τζόρτζιο ντε Κίρικο, Φράνσις Μπέικον, Ρόθκο και άλλων.

Είκοσι πέντε από αυτά τα έργα εκτίθενται τώρα στην Πινακοθήκη Ανιέλι, μια μικρή γκαλερί στην κορυφή του πρώην εργοστασίου της Fiat στο Τορίνο, σχεδιασμένη από τον Ρέντσο Πιάνο. Εκεί βρίσκονται έργα των Καναλέτο, Ματίς, Μανέ, Πικάσο, Ρενουάρ, Μοντιλιάνι, Σεβερίνι, Μπάλα, Μπενότο και Αντόνιο Κανόβα.

Τα υπόλοιπα είναι διασπαρμένα στα διάφορα σπίτια της οικογένειας στη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, το Παρίσι, το Σεν Μόριτς και την Κορσική, σε θησαυροφυλάκια, ή η τύχη τους αγνοείται. Στα «εξαφανισμένα» έργα έτσι, σύμφωνα με Μαργκερίτα Ανιέλι ντε Πάλεν είναι πίνακες του Φράνσις Μπέικον, μεταξύ των οποίων η «Μελέτη για έναν Πάπα ΙΙΙ», ο «Κορμός γυναίκας» του Πικάσο και το «Λευκό εφέ του πάγου» (1894) του Κλοντ Μονέ, που φέρεται να χάθηκαν από βίλες κοντά στο Τορίνο.

Ένας Μονέ σε δημοπρασία

Ειδικά ο τελευταίος πίνακας όμως, ο οποίος φυλασσόταν προηγουμένως στη Βίλα Φρέσκο έγινε γνωστό, ότι πωλήθηκε το 2013 στον οίκο Sotheby’s στη Νέα Υόρκη για 16 εκατομμύρια δολάρια. Αλλά άδεια εξαγωγής του από την Ιταλία δεν εντοπίσθηκε, ενώ ο Sotheby’s ανέφερε σε ανακοίνωσή του, ότι «όλες οι διαδικασίες είχαν τηρηθεί σωστά».

Στη Βίλα Φρέσκο πάντως, ήταν αποθηκευμένα κάτω από μία σκάλα και ανάγλυφα του Κανόβα.

Σύμφωνα με την νέα έρευνα εξάλλου κι άλλα έργα της συλλογής έχουν μεταφερθεί στο εξωτερικό χωρίς άδεια εξαγωγής, αντίθετα έχουν δοθεί άδειες σε κάποια άλλα, όπως η «Μελέτη για πορτρέτο Χ» του Μπέικον, αξίας 18 εκατ. ευρώ.

Σε αυτά που αγνοούνται τέλος, περιλαμβάνονται το «Μυστήριο και μελαγχολία ενός δρόμου» του Τζόρτζιο ντε Κίρικο και το «Γυμνό σε προφίλ» του Μπαλτίς.
Η 68χρονη σήμερα κόρη του Ανιέλι, ζωγράφος και η ίδια ισχυρίζεται, ότι οι πίνακες αφαιρέθηκαν πριν προλάβει να τους πάρει στα χέρια της. Ανέθεσε έτσι, σε ιδιωτικό ντετέκτιβ να τους εντοπίσει. Πράγματι αυτός υπέδειξε θησαυροφυλάκιο της αποθήκης Πούντο Φράνκο στην ελβετική πόλη Κιάσο, αλλά όταν το άνοιξαν οι Αρχές, το 2022, το βρήκαν άδειο. Το θησαυροφυλάκιο είχε νοικιαστεί από έναν ειδικό της τέχνης, που είχε βοηθήσει την οικογένεια Ανιέλι για να οργανώσει μια έκθεση του Φράνσις Μπέικον στο Λουγκάνο, τη δεκαετία του 1990. Αλλά η κληρονόμος επανέρχεται τώρα ισχυριζόμενη, ότι το περιεχόμενό του έχει μεταφερθεί σε διπλανό θησαυροφυλάκιο.

Απαγόρευση εξαγωγής

Στο μεταξύ, ο Κώδικας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ιταλίας ορίζει, ότι ιδιαίτερα σημαντικά έργα πρέπει να εντάσσονται στους καταλόγους παρακολούθησης του υπουργείου Πολιτισμού. Επιπλέον, πολύτιμα έργα, που δημιουργήθηκαν πριν από 70 χρόνια από έναν καλλιτέχνη που δεν ζει πλέον δεν μπορούν να εξαχθούν χωρίς την άδεια του υπουργείου. Σε περίπτωση παράβασης μάλιστα, προβλέπεται ποινή φυλάκισης έως και οκτώ ετών.

Τα έργα όμως, μπορεί να χάσουν έως και το 50% της αξίας τους, όταν περιληφθούν στους καταλόγους των υπουργείων, επειδή είναι πιο δύσκολο να εξαχθούν, όπως αναφέρει ο νομικός Φραντσέσκο Σαλαμόνε, ειδικός σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς από το Πανεπιστήμιο Σαπιέντσα της Ρώμης.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση ωστόσο, ο Τομάσο Μοντανάρι, ιστορικός τέχνης και πρύτανης του Πανεπιστημίου της Σιένα υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση οφείλει να απαγορεύσει την εξαγωγή ολόκληρης της συλλογή Ανιέλι, επειδή αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό μέρος της ιστορίας των ιταλικών συλλογών. Κάτι που απορρίπτει χωρίς συζήτηση ο υφυπουργός Πολιτισμού Βιτόριο Σγκάρμπι δηλώνοντας, ότι οι ιδιοκτήτες έργων τέχνης μπορούν να κάνουν «ό,τι θέλουν» με τους πίνακές τους, «ακόμα και να τους καταστρέψουν».

Με όλα αυτά ο πόλεμος των Ανιέλι καλά κρατεί.

Διαβάστε επίσης:

Τα υψηλά «ΝοΗΜΑΤΑ» της τέχνης – Μεγαλειώδης έκθεση στο Μουσείο Ακρόπολης

Γυναίκες στην τέχνη: Μια ξεχασμένη για αιώνες ζωγράφος με σπουδαίο έργο σε δημοπρασία

Ήταν η σύζυγος του Έλγιν συνένοχος στην λεηλασία των Γλυπτών; Ναι!