Ίδρυμα Ωνάση, Ηλίας Παπαηλιάκης: Φιλί στο Μεταξουργείο και άλλα έργα

Το Ίδρυμα Ωνάση «εκθέτει» τοιχογραφία του ζωγράφου Ηλία Παπαηλιάκη στην πλατεία Αυδή στο Μεταξουργείο, απέναντι από τη Νέα Δημοτική Πινακοθήκη Αθηνών. Ταυτόχρονα παρουσιάζει νέα έργα στην Γκαλερί Αντωνοπούλου.

Η τοιχογραφία, κατ’ αρχήν, παρουσιάζεται σε συνεργασία με τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) με επικεφαλής την Άννα Ροκοφύλλου.

Η εικόνα του Φιλιού δεσπόζει φωτεινή πάνω από τους βιαστικούς περαστικούς στους πολύβουους, πυκνούς δρόμους της πόλης.

Το έργο κοσμεί τον τοίχο της πολυκατοικίας στην οδό Γιατράκου σε διάσταση 22 μέτρων.

Σε μια εποχή κατακερματισμένων ανθρώπινων σχέσεων, το Φιλί αποτελεί σύμβολο αγάπης, ενσωμάτωσης, συμφιλίωσης. Διαμηνύει τη σημασία του Μαζί μπροστά στην άβυσσο του ατομισμού. Προτάσσει τη συλλογικότητα έναντι στο ολοένα μεγαλύτερο κύμα απόσυρσης από τα κοινά.

Προσφέρει σε όλους την αφορμή για έναν εν κινήσει διαλογισμό, να αναστοχαστούν το παρόν και το μέλλον τους.

«Το έργο εκφράζει μια ιδιαίτερη και μοναδική στιγμή δύο ανθρώπων», σημειώνει ο δημιουργός Ηλίας Παπαηλιάκης. «Ο έρωτας, η επιθυμία, η τρυφερότητα, η εγγύτητα, η αναγνώριση του άλλου, είναι μερικά από τα θέματα που διαπραγματεύομαι σε λίγες γραμμές».

Παράλληλα, η έκθεση του έργου σε δημόσιο χώρο (διαδεδομένη πολιτική στον αγγλοσαξονικό κόσμο) «στοχεύει στην ενίσχυση του διαλόγου για μια πόλη πρόσφορη στη συνεύρεση και στη συνάντηση. Μια πόλη με συναισθήματα».

Η διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση Αφροδίτη Παναγιωτάκου δήλωσε: «Το Ίδρυμα Ωνάση προτείνει μια σειρά έργων για να ακουμπάμε και να ξεκουράζουμε το βλέμμα μας. Έργα παρηγορητικά που έρχονται ως παύση. Σε γειτονιές που έχουν ανάγκη από ανάσες. Έργα που δεν λειτουργούν μόνο διακοσμητικά, αλλά εγείρουν συναισθήματα και συζητήσεις, που έρχονται για να φωτίσουν κόγχες και σημεία τα οποία ίσως να μη προσέχαμε ποτέ. Έργα σύγχρονα που συντονίζονται με το παρόν».

Πρόκειται λοιπόν για πρωτοβουλία σε βάθος χρόνου που θα φανερωθεί σε διάφορες εκφάνσεις της πρωτεύουσας και από διάφορους καλλιτέχνες. Η σειρά έργων θα διαπεράσουν τον ιστό της πόλης αναγεννώντας σε τοίχους σπουδαία έργα σύγχρονων Ελλήνων ζωγράφων σε μεγάλη κλίμακα. Πρόκειται δηλαδή για μετουσίωσή τους σε μνημειώδης διαστάσεις.

«Άλλωστε, αυτό σημαίνει σύγχρονος πολιτισμός», συνεχίζει η Αφροδίτη Παναγιωτάκου. «Πολιτισμός συγχρονισμένος με τους καιρούς, τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας. Αυτή την περίοδο, έχουμε ανάγκη από τρυφερότητα, από αισιοδοξία, από την άρρητη συνάντηση των ανθρώπων, με σημείο επαφής την ίδια την επαφή και το συναίσθημα».

Το πρώτο έργο που εγκαινιάζει την καίρια πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση ριζώνει σε μια πολύπαθη όσο και δυναμική γωνιά της πόλης.

«Ξεκινάμε με “Το φιλί” του Ηλία Παπαηλιάκη, ενός καλλιτέχνη με μεγάλη διαδρομή, με ατομικές και ομαδικές εκθέσεις σε όλο τον κόσμο, έργα του οποίου ανήκουν και στη συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση. Και ξεκινάμε στην πλατεία Αυδή, μια πλατεία όπου όλοι μας έχουμε συναντηθεί για να δούμε φίλους, για να γελάσουμε, για να εξομολογηθούμε προσωπικές ιστορίες. Εκεί, στο κέντρο του Μεταξουργείου, σε μια περιοχή με ανθρώπους από όλα τα μέρη του κόσμου, μια περιοχή που ενώνει την αρχαία με την παλιά Αθήνα και τη σύγχρονη πολιτισμική Αθήνα, μια περιοχή που έχουν δοθεί πολλά φιλιά και σύντομα ελπίζουμε θα ξαναδοθούν».

Πρόκειται για έργο που συνυφάνθηκε παράλληλα με τις ζωές των κατοίκων τις οποίες αγγίζει.

Συμπληρώνει λοιπόν η διευθύντρια: «Όλη η διαδικασία ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και η συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων υπήρξε υποδειγματική. Αυτό που μας συγκίνησε ιδιαίτερα ήταν η θετική στάση των ενοίκων της ίδιας της πολυκατοικίας. Η συνάδελφός μας, Μαρία Βασαριώτου, υπεύθυνη παραγωγής για το έργο, ήταν παρούσα στις συνελεύσεις της πολυκατοικίας και έζησε αυτό που οι περισσότεροι γνωρίζουμε ως “αληθινή αθηναϊκή στιγμή”.

Περιμένουμε, λοιπόν, να δούμε όσους κυκλοφορούν στους δρόμους της Αθήνας, εκείνους που τους αρέσει να τριγυρίζουν και να πλανώνται στην πόλη, εκείνους που –όταν τελειώσει όλο αυτό– θα κανονίζουν για ένα ποτό στο Μεταξουργείο, να δίνουν ραντεβού μπροστά στο “Φιλί”. Όπως συμβαίνει και με το “Φιλί” του Ροντέν στο κτίριο της Στέγης. Ελπίζουμε πως κάποιοι θα φιληθούν εδώ για πρώτη φορά».

Όπως σημειώνουν οι επιμελητές της πρωτοβουλίας: «Η Αθήνα συνιστά τον πυρήνα των δράσεων του Ιδρύματος Ωνάση: ο συνδυασμός πόλης και πολιτισμού, ο πολίτης ως δημιουργός και ο δημιουργός ως πολίτης για μια πόλη με συναισθήματα. Με μια σειρά από υπαίθρια έργα που διεγείρουν τη σχέση των κατοίκων και των επισκεπτών με το περιβάλλον, την τοποθεσία, το χθες και, κυρίως, το σήμερα της πόλης, το Ίδρυμα Ωνάση επιδιώκει να αναδείξει μια εκ νέου σύνδεση, έναν «συντονισμό» με την πόλη, με αναφορά στις έννοιες της περιπλάνησης και της συνάντησης, της χαράς και της ενσυναίσθησης».

Το Φιλί του Μεταξουργείου παίρνει τη σειρά του (τηρουμένων των αναλογιών) σε μια μακρά σειρά από Φιλιά στην Ιστορία της Τέχνης (Ροντέν, Κλιμτ, Μπρανκούζι, Γουόρχολ ανάμεσα σε άλλους), όπως επισημαίνει στο κείμενό του ο ιστορικός τέχνης Χριστόφορος Μαρίνος.

Ταυτόχρονα υπενθυμίζει ότι η αστική Αθήνα είχε στο παρελθόν δοκιμάσει την εμπειρία της δημόσιας τέχνης με τη μνημειώδη ανάγλυφη σύνθεση του Γιάννη Μόραλη στο ξενοδοχείο Χίλτον. Τα δύο έργα παραμένουν αισθητικά συγγενή ως προς τις διαστάσεις και τη λιτότητα των γραμμών τους.

«Το φιλί που παριστάνει αυτή η τοιχογραφία είναι μια εικόνα οικουμενική με την οποία μπορούν να ταυτιστούν όλοι, ανεξαιρέτως φύλου, ηλικίας και εθνικότητας», γράφει ο ειδικός. «Ενώ η αμεσότητα της εικόνας και του μηνύματος που αυτή μεταδίδει μαγνητίζει τα βλέμματα των περαστικών».

Και αργότερα παρατηρεί: «Έτσι και η τοιχογραφία του Παπαηλιάκη στέλνει ένα ενωτικό μήνυμα και οξύνει τις αισθήσεις μας. Μνημειώνει μια ιδιωτική στιγμή που ενίοτε είναι και δημόσια – ειδικά μεταξύ των νέων».

Ας σημειωθεί ότι ο Χριστόφορος Μαρίνος διατελεί υπεύθυνος επιμελητής εικαστικός εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ. Στην εκπνοή του προηγούμενου έτους (Σεπτέμβριο 2020) εγκαινίασε τη σημαντική αναδρομική του Παπαηλιάκη με τίτλο Τα θεωρητικά αντικείμενα. Έργα 2017-2020.

Εκεί συγκέντρωσε σημαντικό σώμα δουλειάς της τελευταίας τριετίας. Το Φιλί αποτελεί μεταφορά σε μεγάλη κλίμακα του πίνακα που εκτίθεται στην ατομική αυτή έκθεση του Ηλία Παπαηλιάκη.

Για τη σχεδιαστική ζωγραφική του, ο γνωστός ιστορικός και επιμελητής σημείωσε (με αφορμή άλλο έργο της έκθεσης που αναφέρεται στην Κοιμωμένη του Χαλεπά, αλλά ταιριάζει και στο Φιλί):Ο ζωγράφος, όπως παρατηρεί ο επιμελητής με αφορμή άλλο έργο της έκθεσης, «απομονώνει τις δύο φιγούρες κρατώντας μόνο το περίγραμμά τους. Το αποτέλεσμα είναι ένας σχεδόν άδειος μουσαμάς γεμάτος σιωπή, ο οποίος αναδεικνύει τη δυναμική της συνύπαρξης των δύο μορφών και την αλληλεξάρτησή τους».

Το λιτό αλλά πολυεπίπεδο έργο του Παπαηλιάκη φανερώνει διάφορες αισθητικές αναφορές τις οποίες αναφέρει στο εξαιρετικό κείμενό του ο Χριστόφορος Μαρίνος.

Ας σημειωθεί ότι ανάμεσα σε άλλα σημαίνοντα, μνημονεύει και τον κορυφαίο αισθητικό της τέχνης Ερνστ Γκόμπριτς (Ernst Gombrich) για να σημειώσει: « το “σχήμα” λειτουργεί σαν ιερογλυφικό· είναι η εικόνα».

Ηλίας Παπαηλιάκης στην Γκαλερί Αντωνοπούλου

Σπούδασε ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (Α.Σ.Κ.Τ.) 1990-1996.

Το 1998 κέρδισε το 1ο βραβείο του Ιδρύματος Γιάννη και Ζωής Σπυροπούλου.

Το 2001, εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 49η Μπιενάλε της Βενετίας.

Το 2001, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Μ.Μ.Σ.Τ.) οργάνωσε αναδρομική έκθεση με έργα του από την περίοδο 1998-2001.

Το 2009, το Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού (παράρτημα Βερολίνου) οργάνωσε αναδρομική έκθεση με έργα που ανήκουν σε γερμανικές συλλογές από την περίοδο 2005-2009.

Το 2017 συμμετείχε στην Documenta 14 στο Kassel και την Αθήνα.

Το 2018 συμμετείχε στην 6η Μπιενάλε της Αθήνας, με τίτλο ANTI. Έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 25 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Δίδαξε στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου της Πάτρας ως εντεταλμένος διδάσκων από το 2009 έως το 2019.

Ας σημειωθεί ότι επί του παρόντος ο καλλιτέχνης (γεννήθηκε το 1970 στην Κρήτη και ζει στην Αθήνα) συμμετέχει σε κοινή έκθεση με τον Νικόλα Σημαντηράκη στην Γκαλερί Αντωνοπούλου.

Στην κοινή τους έκθεση με σχέδια που τιτλοφορείται Κάνε ό,τι κάνω παρουσιάζουν έργα με τρία κοινά χαρακτηριστικά: το υλικό (μολύβι σε χαρτί), τη διάσταση (15 x 21 cm) και τον αριθμό των σχεδίων -ακριβώς 300 ο καθένας. Συνολικά δηλαδή τα διαφορετικά έργα τους συγκροτούν μία κοινής αισθητικής εγκατάσταση με 600 σχέδια.

Η συνεργασία των δύο καλλιτεχνών, που ξεκίνησε την άνοιξη του 2020, στοχεύει σε κοινό ζωγραφικό αποτέλεσμα.

«Η ελευθερία στην επιλογή του θέματος επιτρέπει στους καλλιτέχνες να δημιουργήσουν εικόνες που πηγάζουν από τους ίδιους και δημιουργούνται αυθόρμητα, αυτόματα και αλογόκριτα», σημειώνει η γνωστή γκαλερίστα Αγγελική Αντωνοπούλου.

Η ίδια αναφέρεται βέβαια και στην έκθεση του Παπαηλιάκη στην Δημοτική Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων για να διαπιστώσει πώς μέσα από τις λιτές γραμμές του ο ζωγράφος δημιουργεί την εύγλωττη εικονοποιία του.

«Στα σχέδια του αυτά διαπραγματεύεται το όριο, το “μέσα”, το “έξω”, το ελάχιστο, το μέγιστο», σημειώνει η Αγγελική.

Σε αντίθεση με τη σαφήνεια της γραμμής του Παπαηλιάκη, ο Σημανταράκης δοκιμάζει τη σχολαστική επεξεργασία της φόρμας με διάφορες τονικές ποιότητες, αφθονία και πλούτο συναισθηματικών εναλλαγών όπως εξηγεί η ίδια.

Έτσι, σε αυτό το κοινό πλαίσιο, η καλλιτεχνική «αναμέτρηση» των δύο ζωγράφων προσφέρει δύο πλεονεκτήματα: Αναδεικνύει τα ιδιαίτερα εκφραστικά γνωρίσματα των δημιουργών (που λειτουργούν ξεχωριστά αλλά με ομοψυχία όπως φαίνεται). Και ταυτόχρονα συντάσσουν ένα κόσμο ιδιαίτερα φορτισμένο με νοήματα και αισθήσεις, που υποβάλλουν το θεατή.

Την εκτέλεση παραγωγής για την τοιχογραφία υπογράφει η εταιρεία UrbanΑct που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από το 1998. Ασχολείται με δράσεις που πραγματοποιούνται στο δημόσιο χώρο με στόχο την προώθηση της τέχνης και των τεχνικών της δημόσιας τοιχογραφίας (street art κ.ά.) με δράσεις που πραγματοποιούνται κυρίως στον δημόσιο χώρο.

Η UrbanAct υλοποιεί οργανωμένα προγράμματα δημόσιων τοιχογραφιών, όπως τα «Ζωγραφίζοντας Σχολικά Κτίρια», «Χρώμα στα Νοσοκομεία» κ.ά., φεστιβάλ τοιχογραφιών, με τη συμμετοχή επώνυμων καλλιτεχνών, εικαστικές εκθέσεις και εκδόσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Συντελεστές τοιχογραφίας

Ηλίας Παπαηλιάκης, ζωγράφος

Επιμέλεια: Χριστόφορος Μαρίνος, ιστορικός τέχνης, επιμελητής εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ

Project Manager Ιδρύματος Ωνάση: Μαρία Βασαριώτου

Εκτέλεση Παραγωγής: UrbanAct

Υλοποίηση: Life In Colour

Ανάθεση & Παραγωγή: Ίδρυμα Ωνάση

Σε συνεργασία με τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ).

Έκθεση Κάνε ό,τι κάνω

Γκαλερί Αντωνοπούλου

Κατόπιν ραντεβού.

Ώρες Λειτουργίας:

Τετάρτη ως Παρασκευή 14:00-18:00

Σάββατο 12:00-16:00

Αριστοφάνους 20, Ψυρρή.

Τηλ.: 210 3214 994

www.aaart.gr