«Ειδοί Μαρτίου»: Έκθεση στην Αθήνα, σε φυλακή των ΗΠΑ ο δράστης

Μόλις τρία τέτοια νομίσματα υπάρχουν στον κόσμο και το ένα βρίσκεται στην Ελλάδα. Είναι το χρυσό νόμισμα «Ειδοί του Μαρτίου», το ακριβότερο στον κόσμο, αφού πουλήθηκε για 4,2 εκατομμύρια δολάρια στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά πριν λίγους μήνες παραδόθηκε στην Ελλάδα ως προϊόν παράνομης διακίνησης. Τώρα, στα τέλη Σεπτεμβρίου το Νομισματικό Μουσείο πρόκειται να το παρουσιάσει σε μια έκθεση, που με τίτλο «Νόστιμον Ήμαρ. Ξενιτεμοί & Νόστοι» αναφέρεται στην κατάσχεση και επιστροφή στην Ελλάδα αρχαιοτήτων, που είχαν παράνομα αποκτηθεί και διακινηθεί στο εξωτερικό.

Και ενώ αυτά τα ευχάριστα συμβαίνουν στην Αθήνα, την ίδια στιγμή ο άνθρωπος, που είχε πωλήσει το σπάνιο νόμισμα έναντι αυτού του τεράστιου ποσού αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης 25 ετών.  Πρόκειται για τον Ρίτσαρντ Μπιλ, ιδιοκτήτη του οίκου δημοπρασιών Roma Numismatics με έδρα το Λονδίνο, ο οποίος ύστερα από έρευνα της Υπηρεσίας Ερευνών Εσωτερικής Ασφάλειας (HSI) των ΗΠΑ βρέθηκε κατηγορούμενος για πλήθος αδικημάτων.

Με αδιάσειστα στοιχεία εναντίον του ο Ρίτσαρντ Μπιλ, επαγγελματίας με υψηλό προφίλ έως πριν από μερικά χρόνια, παραδέχτηκε ότι παραποίησε έγγραφα προέλευσης εξαιρετικά σπάνιων νομισμάτων, προκειμένου να τα πωλήσει. Συγκεκριμένα, όταν εμφανίστηκε  τον περασμένο μήνα ενώπιον του Ανώτατου Ποινικού Δικαστηρίου της Νέας Υόρκης ομολόγησε την ενοχή του σε δύο κατηγορίες συνωμοσίας και τρεις κατηγορίες για εγκληματική κατοχή κλεμμένης περιουσίας.

Νόμισμα και Ιστορία

Όπως μπορεί να πει κανείς, οι «Ειδοί Μαρτίου», το νόμισμα που έκοψε το 42 π.Χ. ο Βρούτος, δύο χρόνια μετά τη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα, δεν ήταν ούτε για τον Άγγλο δημοπράτη τυχερό, αφού η σωρεία των παρανομιών του τον οδήγησαν στην δικαιοσύνη.

Όσο για τους στασιαστές Βρούτο και Κάσσιο, η ήττα και ο θάνατος τους περίμεναν στην μάχη των Φιλίππων, όπου νικητές αναδείχθηκαν ο Οκταβιανός, ο Μάρκος Αντώνιος και ο Λέπιδος, της τριανδρίας που είχε σχηματισθεί για την τιμωρία των συνωμοτών και δολοφόνων.

Στη βόρειο Ελλάδα, μεταξύ Φιλίππων και Καβάλας είχε στήσει το κινητό νομισματοκοπείο του ο Βρούτος για την πληρωμή του στρατεύματος όσο διεξαγόταν ο εμφύλιος με την Ρώμη. Και το νόμισμα «Ειδοί του Μαρτίου» προέρχεται από εκεί. Στην μία του όψη υπάρχει το πορτρέτο του Βρούτου ενώ οι λέξεις «Eid Mar» παραπέμπουν στην ημέρα της δολοφονίας του Καίσαρα, για την οποία, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος τον είχε ειδοποιήσει ένας οιωνοσκόπος μιλώντας του για τον θανάσιμο κίνδυνο που διέτρεχε. Στην δεύτερη όψη, η ίδια αναφορά  «Eid Mar» πλαισιώνεται από δύο ξίφη και τον σκούφο της ελευθερίας.

Η έκθεση

Διάσημο στον κόσμο της Νομισματικής, «Ιερό Δισκοπότηρο» όπως το αποκαλούν, οι «Ειδοί του Μαρτίου» θα περιβάλλονται στην έκθεση του Νομισματικού Μουσείου από 6.594 νομίσματα από χρυσό, ήλεκτρο, ασήμι και χαλκό. Όλα προερχόμενα από επαναπατρισμούς, κατασχέσεις αλλά και παραδόσεις. Από το 2009 εξάλλου, έχουν αποδοθεί στο ελληνικό κράτος χιλιάδες νομίσματα που βγήκαν παράνομα στο εξωτερικό αλλά πλέον φυλάσσονται στο Νομισματικό Μουσείο.

Επιπλέον η έκθεση θα εμπλουτίζεται με 35 αρχαιότητες από μουσεία και εφορείες αρχαιοτήτων.

Ανάμεσά τους ο μαρμάρινος κορμός Κούρου (επαναπατρίσθηκε από το Μουσείο Πολ Γκέτι, το 2006), η κεφαλή Ερμή Προπυλαίου (επαναπατρίστηκε το 2015 ενώ επρόκειτο να δημοπρατηθεί στον Bonham’s του Λονδίνου), ο χάλκινος καλυκωτός κρατήρας που βρισκόταν στη συλλογή της Σέλμπι Γουάιτ (επαναπατρίστηκε από τη Νέα Υόρκη το 2008), ένα τηγανόσχημο σκεύος από γαλαζωπό χλωριτικό σχιστόλιθο που επαναπατρίστηκε το 2014 από το Μουσείο της Καλσρούης και άλλα.

Η σύλληψη                

Πίσω στην Νέα Υόρκη και τον Ρίτσαρντ Μπιλ, που συνελήφθη νωρίτερα αυτό το χρόνο, η ιστορία της παράνομης διακίνησης νομισμάτων έχει αποκαλυφθεί πλήρως.  Σύμφωνα με τα δικαστικά έγγραφα ο Μπιλ και ο βετεράνος εμπειρογνώμονας σε νομίσματα  Ίταλο Βέκι, σύμβουλος των Roma Numismatics απέκτησαν το νόμισμα «Ειδοί Μαρτίου» το 2015 στο Μόναχο για 450.000 ευρώ σε μετρητά, παρ΄ όλο που δεν υπήρχαν έγγραφα για να πιστοποιήσουν το ιστορικό του.

Οι δυο τους προσπάθησαν να το πουλήσουν στο Διεθνές Συνέδριο Νομισματικής της Νέας Υόρκης την ίδια χρονιά, αλλά δεν τα κατάφεραν. Το 2020, ο Μπιλ έστειλε το νόμισμα για έλεγχο γνησιότητας στις Η.Π.Α αναφέροντας την Τουρκία ως χώρα προέλευσης του αντικειμένου, πολύ πιθανόν να αποφύγει τους ελέγχους των τελωνειακών, που είναι περισσότερο καχύποπτοι όταν εισάγονται αντικείμενα από την Ελλάδα και την Ιταλία.

Ένας πληροφοριοδότης της HSI πάντως είπε, ότι περίπου εκείνη την περίοδο, ο Μπιλ του προσέφερε 100.000 ευρώ για να υπογράψει πλαστά έγγραφα προέλευσης. Εκείνος όμως, αρνήθηκε.

Ο αμερικανός αγοραστής              

Αργότερα το ίδιο έτος, το νόμισμα τέθηκε σε δημοπρασία στη Roma Numismatics με την αναφορά, ότι προερχόταν «από τη συλλογή του Βαρώνου Ντομινίκ ντε Σαμπριέ, συμπεριλαμβανομένης της αρχικής βεβαίωσης προέλευσης». Ο αναφερόμενος ως συλλέκτης όμως διαμαρτυρήθηκε στον Μπιλ και με επιστολή του, ζήτησε να αποσυρθεί η ψευδής προέλευση. Εκείνος ωστόσο αδιαφόρησε και προχώρησε κανονικά στην πώληση του νομίσματος.

Αγοραστής τελικά ήταν ένας αμερικανός συλλέκτης, αγνώστων στοιχείων, που αγόρασε το νόμισμα για 4,2 εκατομμύρια δολάρια, ξεπερνώντας τιμή εκτίμησης που ήταν 500.000 λίρες (ή 650.445 δολάρια).

Στην ίδια πώληση εμφανίστηκε επίσης ένα νόμισμα Σικελίας Νάξου 2.400 ετών, το οποίο έφτασε τα 291.682 δολάρια. Το νόμισμα αυτό, που επίσης κατασχέθηκε, επιστράφηκε στην Ιταλία.

Νομίσματα Αλεξάνδρου          

Στο δικαστήριο όμως ο Μπιλ παραδέχθηκε επίσης, ότι παραχάραξε τις πληροφορίες προέλευσης και για ένα σύνολο από ασημένια δεκάδραχμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου από τον 4ο αιώνα π.Χ. Τα νομίσματα είχαν εξαφανιστεί μυστηριωδώς μετά την ανακάλυψή τους από ψαράδες στην παλαιστινιακή επικράτεια της Γάζας πριν από έξι χρόνια.

Μια υπόθεση, που είχε φέρει στη δημοσιότητα το  BBC το 2020 ρωτώντας μάλιστα ευθέως τον Ρίτσαρντ Μπιλ για την προέλευσή τους.

Τελικά ο ίδιος πούλησε έντεκα από αυτά τα σπάνια νομίσματα μέσω της  Roma Numismatics. ενώ συνολικά έχουν πωληθεί 19.  Ως προέλευσή τους αναφέρεται «ιδιωτική καναδική συλλογή» η «πρώην ιδιωτική ευρωπαϊκή συλλογή».

«Ατυχώς λανθασμένες και παράνομες» και «επιβλαβείς τόσο για τους αγοραστές όσο και για τα έθνη των οποίων η πολιτιστική περιουσία αποκτήθηκε παράνομα», χαρακτήρισε εν τέλει τις πράξεις του Μπιλ, η δικαστής Αλθία Ντράιστεϊλ. Η επόμενη δίκη του έχει  προσδιοριστεί για τον Μάρτιο του 2024. Ο Βέκι πάντως, δήλωσε αθώος για τις κατηγορίες εναντίον του.

Διαβάστε επίσης:

Λευκάδα: Ένα αρχαίο θέατρο ανα-γεννιέται

Μπορεί ο λαϊκισμός να γίνει τέχνη; Έκθεση στη PhotoΒiennale Θεσσαλονίκης

Οπενχάιμερ και Βαν Γκογκ: Δύο ιδιοφυΐες σε μια απρόσμενη συνάντηση