Η τέχνη στην άκρη του νήματος – Σύγχρονες δημιουργίες στην ιστορική Νηματουργία Μέντης

Δεν υπάρχει καταλληλότερος χώρος από την παλιά Νηματουργία Μέντη στα Πετράλωνα για μια έκθεση, όπου τα έργα έχουν ως πρώτη ύλη τους το νήμα.

Όπως αυτά της Κατερίνας Κατσιφαράκη, που, με τον τίτλο το «Οικείο – Οικείν», παρουσιάζονται στην ιστορική βιοτεχνία, η οποία, ως «Δωρεά Μέντη», λειτουργεί υπό τη σκέπη του Μουσείου Μπενάκη, φιλοξενώντας εκθέσεις, αλλά και δημιουργικές δράσεις. Φωτογραφίες, βίντεο, εγκαταστάσεις και αντικείμενα, που «συγκατοικούν» με μηχανήματα νηματουργίας, αργαλειούς πρώτα πρώτα, καρούλια, μπομπίνες με κλωστές συνθέτουν την έκθεση που εγκαινιάζεται στις 22 Σεπτεμβρίου.

Μια συνύπαρξη εικόνων, νημάτων, τοπίων και μηχανών, που ξετυλίγεται εικαστικά μπροστά τα μάτια του επισκέπτη, καθώς η δημιουργός τους επιχειρεί να επιβεβαιώσει τη μεταφορική δύναμη του νήματος και τη σχέση του με τη ζωή και τη φύση. Το εικαστικό της έργο, άλλωστε, περιστρέφεται γύρω από την έννοια του αεικίνητου. Την εφήμερη κατοίκηση, τις ρίζες και το ξερίζωμα, την αδιάλειπτη μετακίνηση από τόπο σε τόπο, την παρατήρηση του φαινομενικά ασήμαντου και την ανάδειξη του φευγαλέου.

Η βιοτεχνία

Το παρόν συναντά το παρελθόν, έτσι, στη Νηματουργία Μέντης – Αντωνόπουλος (ΝΗ.Μ.Α.), μία από τις παλαιότερες βιοτεχνικές και εμπορικές επιχειρήσεις της χώρας, αφού ιδρύθηκε το 1867 με αντικείμενο την επεξεργασία νημάτων και την παραγωγή ειδών passementerie. Που δεν είναι άλλα από τα γαλόνια, τις τρέσες, τα σιρίτια και τα κορδόνια, φράντζες, φούντες, brandebourg και embrasses. Όλα όσα, δηλαδή, χρησιμοποιούνται ως διακριτικά ενδυμασιών, στρατιωτικών, ιερατικών, εθνικών, θεατρικών και, βεβαίως, για κάθε είδος ρούχου, ακόμη όμως ως στοιχεία εσωτερικής διακόσμησης, όπως σε υφάσματα επίπλωσης κλπ.

Δεν είναι περίεργο, έτσι, που τα προϊόντα των επιχειρήσεων ΜΕΝΤΗΣ Ε.Π.Ε. είχαν στολίσει για περισσότερο από ενάμιση αιώνα τις ελληνικές παραδοσιακές ενδυμασίες, θεατρικά κοστούμια, ιερατικά άμφια και στρατιωτικές στολές, καθώς και δημιουργίες μεγάλων γνωστών οίκων μόδας στην Ελλάδα και το εξωτερικό (ως και ο Dior και ο Pierre Cardin είχαν παραγγείλει εμπορεύματα από τον Μέντη).

Η δωρεά

Γνωστό διαχρονικά, άλλωστε, ήταν στις Αθηναίες -και όχι μόνον, αφού και από την επαρχία έφθαναν συχνά στην πρωτεύουσα κυρίες για να αγοράσουν ό,τι ιδιαίτερο και δυσεύρετο αναζητούσαν- το εμπορικό κατάστημα του Μέντη για την πώληση των προϊόντων της βιοτεχνίας, με έδρα πάντα στο ιστορικό τρίγωνο της Αθήνας.

Ως το 2011, όμως, όταν οι μεγάλες αλλαγές στον τομέα αυτό, με την εισροή τυποποιημένων φθηνών ειδών, κυρίως κινέζικων, εξασθένησαν οικονομικά την επιχείρηση, τόσο ώστε να είναι απολύτως ασύμφορη η λειτουργία της. Τότε ήταν που η οικογένεια Μέντη -ο Σπύρος, η Μαρίνα και ο Όθων Μέντης- έκανε τη γενναιόδωρη προσφορά της βιοτεχνίας στο Μουσείο Μπενάκη, με σκοπό τη δημιουργία ενός ζωντανού εργαστηρίου – μουσείου.

Όπως και έγινε, αφού έτσι διασώθηκε μία τεχνογνωσία υπό εξαφάνιση, καθώς όλος ο εξοπλισμός της νηματουργίας, αλλά και το σύνολο των αποθηκευμένων εμπορευμάτων παρέμειναν στη θέση τους. Εκεί όπου σήμερα, εκτός από τις εκθέσεις, γίνονται και μαθήματα ενηλίκων για τις παραδοσιακές αυτές τέχνες, που σχετίζονται με την επεξεργασία των νημάτων, την υφαντική και την κεντητική.

Μαζί, όμως, και η συνεργασία με νέους καλλιτέχνες για την παραγωγή σύγχρονων δημιουργιών με προϊόντα της βιοτεχνίας.

Η ιστορία

Η αρχή της ιστορίας γράφτηκε στο Ναύπλιο, αφού από εκεί ξεκίνησε ο ιδρυτής της βιοτεχνίας ο Σπύρος Μέντης, νηματοποιός. Γρήγορα, όμως, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, στο κατ΄εξοχήν, από τότε, εμπορικό κομμάτι της. Αρχικά στην πλατεία Μητροπόλεως, μετά στην πλατεία Καπνικαρέας, στην οδό Κηρυκείου, στην
Ευαγγελιστρίας ή στην Ρόμβης, που ήταν και το τελευταίο κατάστημα, ο μόχθος ήταν πάντα ο ίδιος για την οικογένεια.

Η καλύτερη περίοδος, ωστόσο, για την επιχείρηση ήταν η δεκαετία του ΄70, με νέο, μεγάλο εργαστήριο στην Καλλιθέα και καταστήματα στον Πειραιά, το Παγκράτι και την Θεσσαλονίκη. Είκοσι χρόνια αργότερα, ωστόσο, θα άρχιζε η μεγάλη πτώση, με το κλείσιμο καταστημάτων και την βιοτεχνία να εγκαθίσταται στο κτήριο της οδού Πολυφήμου, στα Πετράλωνα, ως το οριστικό κλείσιμό της.

Στο μεταξύ, η επιχείρηση θα έχει γράψει τη δική της ιστορία, μπαίνοντας στα σπίτια επώνυμων και μη, με πελάτες βασιλείς -ακόμη και τις βασιλικές άμαξες στόλισε ο Μέντης- Προέδρους της Δημοκρατίας, πρωθυπουργούς και πολιτικούς εν γένει, τους εύζωνες της Προεδρικής Φρουράς και ιερείς, όλο το ελληνικό θέατρο και τους οίκους μόδας, μεγάλα ξενοδοχεία, κατασκευαστές επίπλων και υποδημάτων, ακόμη και κοσμηματοπώλες.

Info

Νηματουργία Μέντης – Αντωνόπουλος: Πολυφήμου 6, Πετράλωνα
Κατερίνα Κατσιφαράκη: «Οικείο – Οικείν»
Διάρκεια: 22 Σεπτεμβρίου 2020 – 9 Ιανουαρίου 2021

Ακολουθήστε το mononews.gr στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση