Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, ο Νέρωνας και η έπαυλή του – Εργασίες αποκατάστασης

Ήλθε, είδε, ενίκησε. Ή στην γλώσσα του Veni Vidi Vici. Για τον Νέρωνα ο λόγος, που αρκετά χρόνια μετά τον Ιούλιο Καίσαρα που είπε αυτή τη φράση, όταν αυτός έφθασε στην Ολυμπία με τεράστια ακολουθία για να λάβει μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν έμεινε αγώνισμα στο οποίο δεν διακρίθηκε. Άλλωστε, προκειμένου οι Αγώνες να συμπέσουν με το προγραμματισμένο ταξίδι του στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκαν δύο χρόνια νωρίτερα από το προκαθορισμένο, το 67 μ.Χ.

Η ιστορία μπορεί να διανθίζεται από λεπτομέρειες, η εγκυρότητα των οποίων δύσκολα σήμερα μπορεί να αποδειχθεί, ο Νέρωνας (37- 68 μ.Χ.) όμως, μια βαριά στιγματισμένη προσωπικότητα δεν άφησε μόνον κακές εντυπώσεις από τον αλλαζονικό πέρασμά του από την Ολυμπία.

Κι αυτό αποδεικνύεται από τα κτίσματα, που ανηγέρθηκαν επί των χρόνων του στο αρχαίο ιερό και μάλιστα με παραγγελία του, όπως το Οκτάγωνο ή «Οικία του Νέρωνα».

Σήμερα μάλιστα, το λουτρικό σύμπλεγμα του Οκταγώνου, οι λεγόμενες Ανατολικές Θέρμες, που αποτελούν το καλύτερα διατηρημένο τμήμα του έχουν ενταχθεί στο στρατηγικό σχέδιο του υπουργείου Πολιτισμού για την αποκατάσταση και ανάδειξη των ρωμαϊκών μνημείων του αρχαιολογικού χώρου και το όλο έργο, σύμφωνα με την τελευταία ανακοίνωση εξελίσσεται κανονικά.

Αυτοκρατορικά έργα

Η «Οικία Νέρωνα» ήταν μία μεγάλη και πολυτελής έπαυλη στα νοτιοανατολικά της Άλτεως, στη θέση όπου στην Κλασική εποχή υπήρχε το ιερό της Εστίας και άλλα κτίσματα, τα οποία κατεδαφίστηκαν. Θεωρείται ότι κτίσθηκε ακριβώς για την διαμονή του ρωμαίου αυτοκράτορα ενώ υπάρχουν και άλλα έργα, που αποδίδονται σ’ αυτόν.

«Η ανασκαφική έρευνα στην Ολυμπία έχει φέρει στο φως στοιχεία, που δείχνουν ότι η επίσκεψη του Νέρωνα είχε και θετικές επιπτώσεις στο ιερό», όπως λέει η διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ολυμπίας Ερωφίλη Κόλλια.

«Συγκεκριμένα, η επιγραφή με το όνομά του – NERONIS AUG. – σε μολύβδινο αγωγό παροχής νερού αποδεικνύει την κατασκευή επί των ημερών του ενός πιο εκτεταμένου συστήματος τροφοδοσίας νερού στο ιερό.

Επίσης, η ανασκαφή του κτηρίου, που βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο του αρχαιολογικού χώρου αποκάλυψε στοιχεία, που φανερώνουν ότι το εντυπωσιακό αυτό μνημείο, που πιθανώς ήταν έδρα αθλητικής ένωσης, αφιερωμένης στη λατρεία του ήρωα Ηρακλή είχε αρχίσει να κτίζεται στα χρόνια του Νέρωνα.

Όπως δείχνει μάλιστα, η χαρακτηριστική και πολύ επιμελημένη κατασκευή των τοίχων του κατά το ‘‘opus reticulatum’’ θα πρέπει να είχε φθάσει στην Ολυμπία ειδικό συνεργείο τεχνιτών από τη Ρώμη κατόπιν αυτοκρατορικής παραγγελίας».

Από την άλλη βέβαια, όπως υπενθυμίζει η ίδια είναι βέβαιο, ότι αφαίρεσε από το ιερό και μετέφερε στη Ρώμη αρκετά αγάλματα, όπως του Οδυσσέα από το Ανάθημα των Αχαιών και μορφές από τα Αναθήματα του Μικύθου. Κάτι σύνηθες πάντως για τους ρωμαίους αξιωματούχους, που κοσμούσαν τις επαύλεις τους στη Ρώμη με ελληνικές αρχαιότητες.

Η συμμετοχή στους Ολυμπιακούς

Η διαμονή του στην Ολυμπία εξάλλου, υπήρξε επεισοδιακή και ασφαλώς καταγράφηκε στα χρονικά με τα μελανότερα χρώματα, αν και πρέπει να ειπωθεί, ότι αντιρρήσεις για την βούληση του ρωμαίου αυτοκράτορα, που κατά τα άλλα εμφορούνταν από φιλελληνικά αισθήματα, δεν υπήρξαν.

Στην 211η Ολυμπιάδα έτσι, ο Νέρωνας ήταν νικητής στο Άρμα τέλειον, στο Άρμα πωλικόν, στον Αγώνα κηρύκων, στον Αγώνα κιθαρωδών, στον Αγώνα τραγωδιών και στο Δεκάπωλον. Θεωρείται ότι για τις επιτυχίες αυτές είχε χρηματίσει τους αθλητικούς δικαστές ενώ είχε μοιράσει αφειδώς και προνόμια.

«Προς τιμήν» του άλλωστε είχαν συμπεριληφθεί αγωνίσματα, που κανονικά απουσίαζαν από τους Ολυμπιακούς. Παρ΄ ότι λάτρης των αρματοδρομιών ωστόσο –πέρα από τη μουσική και την ποίηση – στην Ολυμπία έπεσε κάτω από το άρμα του και παρ΄ολίγον να σκοτωθεί, χωρίς ωστόσο να αποκλεισθεί από τους Αγώνες όπως επιβαλλόταν.

Αντίθετα οι δικαστές σταμάτησαν τον αγώνα και τον ανακήρυξαν νικητή. Μετά τον θάνατό του πάντως, χωρίς πλέον τον φόβο τιμωριών αποφασίστηκε να διαγραφούν οι νίκες του από τον κατάλογο των Ολυμπιονικών.

Πέρα από αυτά ωστόσο, ας σημειωθεί, ότι σύγχρονοι μελετητές επανεξετάζοντας τις αρχαίες πηγές μπορεί να μην απαλλάσσουν τον Νέρωνα από όλες τις κατηγορίες που του έχουν αποδοθεί με κυριότερη βέβαια την πυρπόληση της Ρώμης, καταλήγουν όμως στο συμπέρασμα ότι πολλές από τις κατηγορίες εναντίον του είναι υπερβολικές και το κυριότερο αμφισβητούμενες.

Τα ρωμαϊκά κτίσματα

Σήμερα στο πρόγραμμα αποκατάστασης του υπουργείου Πολιτισμού, εκτός από τις Ανατολικές Θέρμες του Οκταγώνου (Οικία του Νέρωνα) περιλαμβάνονται επίσης άλλα πέντε ρωμαϊκά οικοδομήματα: Οι Θέρμες του Λεωνιδαίου, οι Νότιες Θέρμες και η Παλαιοχριστιανική Βασιλική, οι Θέρμες του Κλαδέου, και το Οκτάγωνο.

Εκτός της αποκατάστασή τους εξάλλου προβλέπονται και επεμβάσεις ανάδειξης και βελτίωσης της προσβασιμότητας με τη διαμόρφωση περιηγητικής διαδρομής -με προδιαγραφές και για ΑμεΑ-, η οποία μάλιστα να διέρχεται μέσω των δωματίων για τη βέλτιστη δυνατή βιωματική κατανόηση του χώρου.

Να σημειωθεί, ότι το σύμπλεγμα του Οκταγώνου (Ανατολικές Θέρμες Οικίας Νέρωνα) χρονολογείται κατά τον 3ο μ.Χ. αιώνα, αφού μέσα στον χρόνο υπήρξαν πολλές μετασκευές.

Διαβάστε επίσης:

Βρετανικό Μουσείο: Νέα κλοπή από καλλιτέχνη

Λίτσα Τότσκα: «Ο ουρανός είναι πάντα ένας προορισμός – Η απεραντοσύνη του ανοίγει ορίζοντες»

Χριστίνα Πουλίτση: Η υψίφωνος που εξακοντίστηκε στις ευρωπαϊκές σκηνές