Η Nomadland του Φεστιβάλ της Βενετίας ανοίγει τις Νύχτες Πρεμιέρας στο τέλος του μήνα

Ο κινηματογράφος αποθεώνει τις γυναίκες: Το Nomadland της Κλόι Ζάο στο οποίο πρωταγωνιστεί η Φράνσις ΜακΝτόρμαντ, κέρδισε το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ της Βενετίας με πρόεδρο την Κέιτ Μπλάντσετ και πρόκειται να ανοίξει την αυλαία στις Νύχτες Πρεμιέρας που αναμένονται όπως πάντα στα τέλη του μήνα.

Το ίδιο βράδυ της ύψιστης αυτής διάκρισης, η ταινία παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ του Τορόντο κερδίζοντας και εκεί εγκωμιαστικές κριτικές. Όλοι πλέον συζητούν για τον ούριο άνεμο που πνέει στα πανιά του Nomadland όσον αφορά τα φετινά Όσκαρ. Άλλωστε η ΜακΝτόρμαντ κατέχει ήδη δύο χρυσά αγαλματίδια: το 1996 κέρδισε το Όσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου για τη συμμετοχή της στο Φάργκο του συζύγου της Τζόελ Κοέν και το 2018 για την ταινία Οι Τρεις Πινακίδες έξω από το Έμπινγκ, στο Μιζούρι (καθώς και Χρυσή Σφαίρα, BAFTA και SAG).

Το ότι τα τελευταία χρόνια η τέχνη (με ναυαρχίδα το σινεμά) πριμοδοτεί τις γυναίκες δημιουργούς αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι και το ίδιο το Nomadland αποτελεί μυθοπλαστική διασκευή του ομώνυμου βιβλίου της δημοσιογράφου Τζέσικα Μπρούντερ: η ωμή, αληθινή καταγραφή των ασυνήθιστων συνθηκών που βιώνει η γυναίκα στον κεντρικό ρόλο όταν κινείται ως νομάς στις αφιλόξενες, αχανείς εκτάσεις της Αμερικής την εποχή ύστερα από την πρόσφατη οικονομική ύφεση.

Πρόκειται για μία σπαραχτική, γυναικεία οδύσσεια όπου ο νόστος δεν συνιστά παρά την ακροτελεύτια αναζήτηση για γαλήνη στην έρημη (εσωτερική) χώρα. Στη φετινή 77η έκδοση του Φεστιβάλ της Βενετίας δεν αναδείχθηκε ταινία με δυνατότητες μεγάλης δημοφιλίας όπως το μπαρόκ, εξπρεσιονιστικό δράμα Τζόκερ του Τοντ Φίλιπς που κέρδισε πέρυσι το Χρυσό Λιοντάρι εν πολλοίς λόγω της ερμηνείας του Χοακίν Φοίνιξ στον ομώνυμο ρόλο.

Εν προκειμένω, η σκηνοθέτις παρουσιάζει ένα χαμηλόφωνο οδοιπορικό, που ξεχειλίζει τρυφερότητα και ανθρωπιά και το οποίο κουμαντάρει με αριστοτεχνική δεξιοτεχνία η πάντα «εσωτερική» ΜακΝτόρμαντ. Στην πραγματικότητα μάλιστα, στο πρόσωπό της δεν συνοψίζεται απλώς η γυναικεία φύση αλλά το αρχέτυπο του αποστεωμένου σύγχρονου ανθρώπου μέσα στις σύγχρονες κοινωνικοοικονομικές αντιξοότητες που βιώνει.

Ο τόνος έχει τεθεί από το πρώτο πλάνο: η ηρωίδα Φερν με το βανάκι της στο τραχύ, ερειπωμένο τοπίο αντανακλά ακαριαία τη μοναξιά και την περιθωριοποίησή της. Η χήρα Φερν κατάγεται από μία πόλη στη Νεβάδα που κατέρρευσε ύστερα από την οικονομική κρίση και πλέον προσφέρει μονάχα εποχική επαγγελματική απασχόληση. Καθώς δραπετεύει από αυτό το πεδίο της βέβαιης καταδίκης, η Φερν συναντάει διάφορους άλλους νομάδες τους οποίους ενσαρκώνουν κυρίως ερασιτέχνες ηθοποιοί δίνοντας σε αυτό το ανθρωπιστικό δράμα την απαραίτητη νατουραλιστική, γνήσια ποιότητα.

Η Φερν κερδίζει ίσως μία θέση στην καταπληκτική, αμερικανική παράδοση των κλασικών μυθικών ηρώων με προεξάρχοντα τον Χακλμπέρι Φιν -η εξύμνηση του μέσου «ανθρωπάκου» που επιβάλλεται στην ερεβώδη μοίρα του με τη χαλκέντερη, ανόθευτη φύση του.

Η ΜακΝτόρμαντ κρύβεται πίσω από την παραγωγή του Nomadland. Η αμερικανίδα με κινέζικη καταγωγή σκηνοθέτις Κλόι Ζάο αποτελεί παλιά γνώριμη του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας. Πρώτη φορά το 2015 παρουσιάστηκε στο διαγωνιστικό του τμήμα η ταινία της με τίτλο Τραγούδια που μου Έμαθαν τα Αδέρφια μου. Το 2017 το Φεστιβάλ ανέδειξε την Ζάο ως  εκπρόσωπο του ανεξάρτητου αμερικανικού κινηματογράφου απονέμοντας τη Χρυσή Αθήνα στην ταινία της με τίτλο Καλπάζοντας με το Όνειρο (The Rider). Οι θαμώνες του 26ου Φεστιβάλ θα απολαύσουν την ταινία Nomadland λίγες μόνο ημέρες μετά τις δυο παγκόσμιες πρεμιέρες της.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάμεσα στους βασικούς διαγωνισθέντες για το πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ της Βενετίας συγκαταλέγονται δύο ακόμη «γυναικείες» ταινίες: το έργο The World to Come της Μόνα Φαστβολντ με τη Βανέσα Κίρμπι και τον Κέισι Άφλεκ που εξερευνά την υπόγεια σχέση ανάμεσα σε δύο συζύγους αγροτών στην Αμερική του 19ου αιώνα και το οικογενειακό δράμα με χαρακτηριστικό τίτλο (σε ελεύθερη μετάφραση) Τα κομμάτια μίας γυναίκας, Pieces of a Woman, στο οποίο όμως φιγουράρουν άνδρες στον πρώτο ρόλο (το enfant terrible Σία Λε Μπουφ) και στη σκηνοθεσία (ο ούγγρος Κορνέλ Μουντρούσκο που έχει διακριθεί στο τμήμα Ένα κάποιο βλέμμα του Φεστιβάλ των Καννών).

Λόγω της περιορισμένης κίνησης στις αίθουσες εξαιτίας της πανδημίας, το 77ο Φεστιβάλ της Βενετίας (το πρώτο διευρυμένο κινηματογραφικό γεγονός που πραγματοποιήθηκε ύστερα από το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης) διαθέτει πλέον ψηφιακά δέκα πέντε από τις ταινίες του για στρίμινγκ έναντι μικρού αντιτίμου (ως τις 22 Σεπτεμβρίου).

Όταν η αγαπημένη, εκκεντρική ηθοποιός Τίλντα Σουίντον παρέλαβε το βραβείο συνολικής της προσφοράς στην κινηματογραφική τέχνη, δήλωσε: «το να βρίσκομαι σε μία αίθουσα με ζωντανά πλάσματα και μία μεγάλη οθόνη» αποτελούσε «καθαρή χαρά».

Το 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας θα πραγματοποιηθεί από τις 23 Σεπτεμβρίου ως τις 4 Οκτωβρίου 2020. Πιστό στην κοινωνική του πολιτική, το Φεστιβάλ προσφέρει και στην φετινή διοργάνωση 2.000 δωρεάν εισιτήρια για ανέργους. Κάθε κάτοχος κάρτας ανεργίας ΟΑΕΔ δικαιούται 1 κάρτα με 3 κωδικούς που αντιστοιχούν σε 3 δωρεάν εισιτήρια.