Η Νίκη της Σαμοθράκης στα δέκα έργα τέχνης για να δείτε απαραιτήτως στο Παρίσι

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αρχίζουν σε λίγες μέρες, το Παρίσι θα κατακλυσθεί από επισκέπτες, πράγμα σύνηθες ούτως ή άλλως, αλλά εκτός από τον αθλητισμό υπάρχουν και οι τέχνες.

Και σ΄ αυτήν την περίπτωση οι διοργανωτές θεωρούν βέβαιο, ότι η πόλη του φωτός, θα προσελκύσει κοινό τόσο στα μεγάλα μουσεία της και τα άπειρα μνημεία που διαθέτει.

Στον άθλο της επιλογής δέκα- μόνον- έργων τέχνης που θα πρέπει να δει κανείς στο Παρίσι επιδόθηκε λοιπόν, η εφημερίδα The Art Newspaper προτείνοντας ανάμεσά τους και ένα σπουδαίο αρχαίο ελληνικό: Την Νίκη της Σαμοθράκης, που κοσμεί το μουσείο του Λούβρου.

Ενώ και ανάμεσα στα υπόλοιπα ας σημειωθεί ένα ακόμη με την αναφορά ενός ταξιδιού στα Κύθηρα, το περίφημο «Προσκύνημα στο νησί των Κυθήρων», επίσης στο Λούβρο.

Το Παρίσι άλλωστε, μπορεί να μην είναι πλέον το κέντρο της τέχνης είναι όμως θεματοφύλακάς της. Για ένα μεγάλο μέρος της περασμένης χιλιετίας υπήρξε αδιαμφισβήτητα, η καλλιτεχνική πρωτεύουσα του δυτικού κόσμου.

Είτε επρόκειτο για τους γοτθικούς ναούς, τα μνημεία και τα γλυπτά του είτε για τη ζωγραφική έδινε τον τόνο στην τέχνη, εξάγοντας πρότυπα αλλά και προσκαλώντας καλλιτέχνες και κοινό για να μυηθούν στα νέα ρεύματα.

Τα νέα μουσεία

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ωστόσο, υπήρξε αδυσώπητος για όλη την Ευρώπη και ο θρίαμβος της Νέας Υόρκης στις δεκαετίες του 1950 και του 1960 σήμαιναν, ότι η γαλλική πρωτεύουσα δεν μπορούσε πια να είναι ο καθοδηγητής των τάσεων στις εικαστικές τέχνες.

Αλλά ακόμη και έτσι, η πόλη δημιούργησε τότε νέους θεσμούς με μια σειρά από έργα μουσείων.

Στη δεκαετία του 1970, το Κέντρο Πομπιντού με θέα «από μέσα προς τα έξω», που στεγάζει την κορυφαία συλλογή μοντέρνας τέχνης του Παρισιού απέδειξε, ότι η αρχιτεκτονική των μουσείων μπορούσε να δημιουργήσει τη δική της αισθητική.

Στη δεκαετία του 1980, το Musée d’Orsay, ο ριζικά επανασχεδιασμένος σιδηροδρομικός σταθμός της Αριστερής Όχθης, όπου εκτίθενται έργα τέχνης από το 1848 ως το 1914 συνδυάζει σημεία αναφοράς του αρχών του Μοντερνισμού, με ξεχασμένα αλλά σημαντικά κατάλοιπα της ακαδημαϊκής ζωγραφικής.

Και στη δεκαετία του 1990, το Μουσείο του Λούβρου ολοκληρώνοντας την επέκτασή τους σε όλους σχεδόν τους χώρους του παλατιού συνιστά πλέον ένα ενιαίο συγκρότημα, όπου αναδεικνύεται η ιστορία της ανθρώπινης δημιουργίας.

Αυτά τα τρία μουσεία, που βρίσκονται σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων κατά μήκος του Σηκουάνα, παραμένουν οι αφετηρίες και οι λίθοι για τους λάτρεις της τέχνης, που φθάνουν στο Παρίσι.

Ενώ οι νέες προσθήκες περιλαμβάνουν το Ίδρυμα Louis Vuitton, κατασκευασμένο από τον Φρανκ Γκέρι, ένα εκπληκτικό κτήριο, που φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις, καθώς και μια ανανεωμένη σκηνή εμπορικών γκαλερί, που ανταγωνίζονται Λονδίνο και Βερολίνο στη σύγχρονη τέχνη.

Η Μόνα Λίζα

Η αρχή της λίστας των «Δέκα» δικαιωματικά ανήκει στην Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι (πρώτο τέταρτο του 16ου αιώνα), που εκτίθεται στο Λούβρο.

Ο μεγάλος καλλιτέχνης είχε περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη Γαλλία, αλλά μόνο μετά το θάνατό του, το 1519 αυτό το μυστηριώδες πορτρέτο μιας ιταλίδας ευγενούς αποκτήθηκε από τον προστάτη του Ντα Βίντσι, τον γάλλο βασιλιά Φραγκίσκο Α΄.

Αν σήμερα όμως, θεωρείται ο διασημότερος πίνακας του κόσμου, επί αιώνες ήταν απλώς ένα από τα πολλά αριστουργήματα, που βρίσκονταν στις βασιλικές συλλογές.

Κρυμμένος στο Παλάτι των Βερσαλλιών από τον Λουδοβίκο ΙΔ΄ για να εμφανιστεί στη συνέχεια στο Λούβρο, μετά τη Γαλλική Επανάσταση, η φήμη του εκτοξεύτηκε στις παραμονές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου μετά από μια απίστευτη κλοπή από κάποιον δυσαρεστημένο τεχνίτη του μουσείου.

Έκτοτε ο πίνακας παραμένει στην κορυφή των πλέον εμβληματικών έργων τέχνης της ανθρωπότητας ενώ παράλληλα η διπλή ιταλική και γαλλική καταγωγή του, τον καθιστούν μια ισχυρή υπενθύμιση της μεγάλης μετακίνησης του καλλιτεχνικού κύρους από την Ιταλία στην Γαλλία ως τη δημιουργική υπερδύναμη της Ευρώπης.

Η αρχή του Ιμπρεσιονισμού

Η μουντή και πυρακτωμένη απεικόνιση του λιμανιού της Χάβρης σ΄ένα έργο που έδωσε το όνομά του στον Ιμπρεσιονισμό, το 1874 είναι ο πίνακας με τίτλο «Impression Sunrise» (1872) του Κλοντ Μονέ. Γιατί ο πίνακας υπήρξε το κατ΄ εξοχήν σημαντικό έργο της έκθεσης του Παρισιού εκείνης της χρονιάς, συντελώντας στην έναρξη του νέου καλλιτεχνικού κινήματος.

Μέρος της κληρονομιάς που δώρισε ο γιος του Μονέ σε ένα ασυνήθιστο μουσείο του 16ου Διαμερίσματος το Musée Marmottan που τώρα έχει στην κατοχή του το μεγαλύτερο απόθεμα έργων του καλλιτέχνη στον κόσμο – θεωρείται το έμβλημα μιας εποχής, που ξεκίνησε την μεγάλη επανεκκίνηση του Παρισιού, μετατρέποντάς το από προπύργιο της ακαδημαϊκής και της οριενταλιστικής ζωγραφικής σε ένα θερμοκήπιο της αβάν-γκαρντ.

Η Νίκη της Σαμοθράκης

Τοποθετημένη σε βάση, κι αυτή με τη σειρά της στερεωμένη σε μαρμάρινη πλώρη πλοίου, η περήφανη Φτερωτή Νίκη της Σαμοθράκης αποτελεί σήμερα ένα από τα σπουδαιότερα έργα της ελληνικής αρχαιότητας που βρίσκονται στο Λούβρο και το πρώτο σημαντικό έργο τέχνης, που συναντούν άλλωστε, οι περισσότεροι επισκέπτες του μουσείου.

Η Νίκη της Σαμοθράκης, που χρονολογείται μεταξύ του 220 και 190 π.Χ είναι δηλαδή της Ελληνιστικής εποχής είχε αποκαλυφθεί αποσπασματικά στο νησί κατά την δεκαετία του 1860.

Οι ανασκαφές γίνονταν από τον Κάρολο Σαμπουαζό υποπρόξενο της Γαλλίας στην Ανδριανούπολη, ο οποίος όπως πολλοί άλλοι πριν από αυτόν επωφελείτο θέσεως για τις «αρχαιολογικές» έρευνές του, πόσο μάλλον, που η Σαμοθράκη δεν είχε ακόμη ελευθερωθεί από τους Τούρκους.

Τελικά το άγαλμα φορτώθηκε σε ένα γαλλικό πολεμικό πλοίο με την άδεια που είχε δώσει Υψηλή Πύλη στο γάλλο πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη και έφθασε στο Λούβρο το 1864.

Από παριανό μάρμαρο και με ύψος 3,28 μέτρα (με τα φτερά) και 5,58 με την πλώρη του πλοίου, φθάνει στο σύνολό της σήμερα τα 20 μέτρα χάρις στην υποβλητική εγκατάσταση, που επινοήθηκε από τους επιμελητές του μουσείου.

Έτσι μετριάζεται και η αίσθηση από το χαμένο κεφάλι και τα χέρια της θεάς που επίσης λείπουν. Για την ιστορία το γλυπτό ήταν ένα αφιέρωμα σε ναό της Σαμοθράκης –άγνωστο από ποιον – για να τιμηθεί η θεά που του έδωσε την νίκη σε μία ναυμαχία, η οποία επίσης παραμένει άγνωστη.

Αυτοπροσωπογραφία του Πάμπλο Πικάσο

Ο Πικάσο ήταν μόλις 20 ετών το 1901 όταν ολοκλήρωσε αυτή την αυτοπροσωπογραφία του, της Μπλε Περιόδου, που είχε αρχίσει με την αυτοκτονία του στενού του φίλου στο Παρίσι, του καταλανού ζωγράφου και ποιητή Κάρλες Κασαχέμας.

Με γενειάδα, πορτοκαλί χείλη και φορώντας ένα ογκώδες παλτό, αυτός ο Πικάσο φαίνεται μεγαλύτερος και σοφότερος από ό,τι ήταν στην πραγματική ζωή. Ένας τεράστιος και κουρασμένος μποέμ, που μπορεί να μην έβγαζε έναν ακόμη χειμώνα…

Το έργο, που βρίσκεται Εθνικό Μουσείο Πικάσο έχει τις ρίζες του στη μετα-ιμπρεσιονιστική πρωτοπορία, καθώς μπορεί να δει κανείς σ΄αυτό την επιρροή τόσο του Γκογκέν όσο και του Βαν Γκογκ. Τεράστια απόσταση από την μεταμόρφωση του Πικάσο λίγα χρόνια αργότερα από έναν Ισπανό άστεγο στον κολοσσό της Μοντέρνας Τέχνης του Παρισιού.

Η Κυρία και ο Μονόκερος

Αυτή η περίτεχνη σειρά φλαμανδικών ταπισερί, που προέρχονται από τον Μεσαίωνα, περί το 1500, είχε αποκαλυφθεί σε ένα γαλλικό κάστρο τη δεκαετία του 1840.

Παρουσιάζοντας έξι αλληγορίες που σχετίζονται με τις αισθήσεις, οι ταπισερί πυροδότησαν πολύ γρήγορα τη φαντασία της Γαλλίας της Ρομαντικής εποχής, σε μια περίοδο μάλιστα, που το Παρίσι είχε αρχίσει να γίνεται η πιο σύγχρονη πόλη της Ευρώπης.

Από τα τέλη του 19ου αιώνα, τα έργα περιήλθαν στο Musée de Cluny -σήμερα Εθνικό Μουσείο του Μεσαίωα- που αναδεικνύει μοναδικά την μεσαιωνική τάση του 1840.

Τοίχος του ατελιέ του Αντρέ Μπρετόν

Στους διχασμένους αβάν – γκαρντ κύκλους του Παρισιού του Μεσοπολέμου, ο παιγνιώδης αλλά και κρυπτικός σουρεαλισμός θεωρούνταν το κύκνειο άσμα της παραστατικής τέχνης, που κατατρώει το παρελθόν ενώ αγγίζει στο μέλλον.

Ηγέτης του κινήματος, λογοτεχνικά όσο και εικαστικά ήταν ο Αντρέ Μπρτόν (1896-1966), ποιητής, κριτικός και ερασιτέχνης εθνογράφος. Επίσης όμως, ήταν και ο συγγραφέας του Σουρεαλιστικού Μανιφέστου του 1924, το οποίο ήταν ενάντια στην χρήση της λογικής στη δημιουργία τέχνης όλων των ειδών.

Ο Μπρετόν πέρασε δεκαετίες, από το 1922 ως το 1966 δημιουργώντας στο διαμέρισμά του μία κρύπτη γεμάτη από ανόμοια αντικείμενα, όπως πίνακες Dada, μάσκες Εσκιμώων, μεξικανικές σφυρίχτρες και τυχαία. βότσαλα.

Σήμερα, αναδημιουργημένο και διατηρημένο στο Κέντρο Πομπιντού αυτό το μοντερνιστικό «ντουλάπι περιέργειας» είναι μια υπενθύμιση, ότι ο σουρεαλισμός δεν ήταν μόνο ένα καλλιτεχνικό κίνημα αλλά και ένας προκλητικός τρόπος ζωής.

Προσκύνημα στο νησί των Κυθήρων

Καθώς ζούσε ανάμεσα στο μεγαλείο του «Grand Siècle» του Λουδοβίκου ΙΔ΄ και του σεισμού της Γαλλικής Επανάστασης, η Γαλλία τον 18ο αιώνα χαρακτηρίστηκε από επιφανειακή φινέτσα και υποβόσκουσα μελαγχολία. Το «fête galante», ένα είδος ζωγραφικής που εφευρέθηκε και τελειοποιήθηκε από τον Βατό, κατάφερε να απεικονίσει το πρώτο, ενώ υπαινίσσεται το δεύτερο.

Το πιο γνωστό παράδειγμα στο Παρίσι και συγκεκριμένα στο Λούβρο είναι τα δικά του «Κύθηρα» (1717), που δείχνουν μια εκδρομή στη θρυλική γενέτειρα της Αφροδίτης.

Πρόκειται για μια σαγηνευτική σκηνή, που εγείρει ταυτόχρονα παραπλανητικά ερωτήματα: Μόλις έφτασαν οι κομψοί ευγενείς για τη γιορτή στο νησί της αγάπης ή πρόκειται να το εγκαταλείψουν; Είναι το πάρτι στο αποκορύφωμά του ή έχει ήδη τελειώσει;

Ο Ναπολέων Α΄ στον Αυτοκρατορικό του Θρόνο

Στα μέσα του 19ου αιώνα ο Ζαν Ανγκρ ήταν ο νεοκλασικός καλλιτέχνης, που κρατούσε το οχυρό, ενάντια στις γενιές των ρομαντικών. Ταυτόχρονα όμως το έργο του ήταν ακραίο, παρουσιάζοντας ρεαλιστικά πορτρέτα, που έπλητταν τα ψυχολογικά βάθη της παριζιάνικης κοινωνίας.

Σ΄αυτήν την κατηγορία ανήκει ένα πρώιμο έργο του, το υπερ-αυτοκρατορικό(!) και εξ ολοκλήρου στατικό πορτρέτο του Ναπολέοντα(1806), που προοριζόταν να είναι μνημειώδες με τον νεοκλασικό τρόπο, ενώ στην πραγματικότητα μια άλλη πτυχή υποβόσκει της πρόθεσης…

Στον κοντόχοντρο και με μουτρωμένο πρόσωπο του Βοναπάρτη, που παραλίγο να τον καταπιούν τα γελοία στολίδια, ο θεατής αισθάνεται, ότι βρίσκεται επικίνδυνα κοντά στην κοροϊδία.

Θεωρούμενο, ακόμη και η εποχή του ως αποτυχημένο κομμάτι προπαγάνδας αυτό το πορτρέτο μπορεί επίσης να είναι μια από τις πρώτα διεισδυτικά έργα του Ανγκρ. Το έργο βρίσκεται στο Musée de l’Armée.

 

 

«Το γεύμα στη χλόη»

Το Παρίσι της Δεύτερης Αυτοκρατορίας που λάτρεψε τις έντονες συγκινήσεις πήρε τελικά περισσότερα από όσα μπορούσε να ζητήσει, χάρις στο ειλικρινές, βουκολικό, αριστούργημα του Μανέ «Το γεύμα στη χλόη» (1863).

Ο πίνακας, που εκτέθηκε στο Salon des Refusés εκείνου του έτους, όπου παρουσιάζονταν έργα που είχαν απορριφθεί από την παραδοσιακή κριτική επιτροπή του Salon του Παρισιού είχε φαινομενικά τις ρίζες του στην παράδοση.

Στον Τισιάνο και τον Ραφαήλ, για την ακρίβεια. Αλλά ο ασυνήθιστος συνδυασμός του γυμνού με τα συνηθισμένα ενδύματα ήταν εντελώς συγκλονιστικός. Και είναι ακόμα.

Το έργο, καθώς βρίσκεται στον τελευταίο όροφο του Musée d’Orsay, περιτριγυρισμένο από πολλά γνωστά και σπουδαία έργα των ιμπρεσιονιστών και των μετα-ιμπρεσιονιστών, είναι το πιο ξεχωριστό.

Η σχεδία της Μέδουσας

Ο δρόμος προς τον Μοντερνισμό στις εικαστικές τέχνες ξεκινά με τον Τέοντορ Ζερικό.

Γιατί η τεράστια απεικόνισή του ενός ναυαγίου του 1816 έχει διατηρήσει ορισμένα από τα στοιχεία της ιστορικής ζωγραφικής, αλλά ταυτόχρονα ως μία σύγχρονη σκηνή στερήσεων και θανάτου, δείχνει έναν κόσμο μακριά από τον ιδεαλισμό, που είχε φτάσει να σηματοδοτήσει αιώνες δυτικής ζωγραφικής.

Ο καλλιτέχνης -του οποίου τα μεταγενέστερα πορτρέτα των ψυχικά ασθενών φαίνονται δεκαετίες μπροστά από την εποχή τους- ήταν ακόμα στα 20 του, όταν ολοκλήρωσε αυτό το έργο που έχει μήκος 25 μέτρα και βρίσκεται στο Λούβρο.

Ο δυναμισμός και το δράμα του άλλωστε συνέχισαν να εμπνέουν γενιές μεταγενέστερων καλλιτεχνών, συμπεριλαμβανομένων του Ντελακρουά και του Μανέ αλλά και των Μάρτιν Κιπενμπέργκερ και Πολ ΜακΚάρθι της εποχής μας.

Διαβάστε επίσης:

Αϊνστάιν και ατομική βόμβα – Η επιστολή με την τεράστια επιρροή στην ιστορία σε δημοπρασία

Εντυπωσιακές αλλαγές στον Κεραμεικό – Πλήρης αναβάθμιση

Την «Αριστεία» επιβραβεύει η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών-Αίτημα για παραχώρηση του Ολυμπιείου