Η ναυμαχία της Ναυπάκτου που ενέπνευσε και την ραπ – Έκθεση στο Βυζαντινό Μουσείο

Ήταν μία από τις μεγαλύτερες ναυτικές συγκρούσεις στην παγκόσμια ιστορία και συνέβη σε ελληνικά χωρικά ύδατα.

Μερικά χρόνια μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς, ένα χρόνο μετά τους σφαγιασμούς στην Κύπρο και τη στιγμή που η Δύση αντελήφθη τον μέγα, εξ Ανατολών κίνδυνο και όχι μόνον για τους χριστιανούς των υπόδουλων ήδη κρατών. Είναι η ναυμαχία της Ναυπάκτου, η «μεγαλωτάτη βιτώρια των χριστιανών», όπως την έχουν αποκαλέσει, και φέτος στην επέτειο των 450 χρόνων από εκείνη την ιστορική νίκη το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο διοργανώνει μια έκθεση, που θα εγκαινιαστεί στις 17 Σεπτεμβρίου.

Με ιστοριογραφικό υλικό, που προέρχεται από ευρωπαϊκά αρχεία και με σπουδαία αρχαιολογικά τεκμήρια και έργα τέχνης η έκθεση αναπτύσσει όλο το πλαίσιο, πριν, κατά, και μετά τη σύγκρουση παρουσιάζοντας τα γεγονότα που οδήγησαν σ΄αυτήν, την ίδια τη ναυμαχία, τις δυνάμεις που έλαβαν μέρος, τον ρόλο της Εκκλησίας και την απήχηση της νίκης ως και σήμερα. Στις τέχνες, τον κινηματογράφο, τα κόμικς, τον φιλοτελισμό, ακόμη και ως τη μουσική rap!

Στις 7 Οκτωβρίου του 1571 ήταν, που οι ενωμένοι στόλοι της Ισπανίας, της Βενετίας, των Ιπποτών της Μάλτας, του δουκάτου της Σαβοΐας, του δουκάτου του Ουρμπίνο, του μεγάλου δουκάτου της Τοσκάνης και βεβαίως του Πάπα Πίου Ε΄ που είχε αναλάβει την πρωτοβουλία να τους συγκεντρώσει, «συναντήθηκαν» έξω από τον Πατραϊκό κόλπο στις Εχινάδες νήσους, με τον οθωμανικό στόλο. Είχε προηγηθεί, την άνοιξη του ίδιου χρόνου η συγκρότησης Ιεράς Αντιτουρκικής Συμμαχίας (Sacra Liga Antiturca) από τα δυτικά χριστιανικά κράτη, που ξέχασαν για λίγο τις διαφορές τους μπροστά στην επεκτατική ορμή του εχθρού.

Επικεφαλής της δυτικής ναυτικής δύναμης ήταν ο Ισπανός πρίγκιπας Δον Χουάν της Αυστρίας, ενώ του οθωμανικού στόλου, ο Καπουδάν πασάς. Αριθμητικά δεν είχαν μεγάλες διαφορές, μόνο που τα τουρκικά πλοία ήταν αποκλειστικά κωπήλατα, τη στιγμή που οι σύμμαχοί είχαν και ιστιοφόρα, που ήταν το νέο όπλο του ναυτικού πολέμου. Και όπως αποδείχθηκε θα κυριαρχούσαν στη συνέχεια για αρκετούς αιώνες. Να σημειωθεί εξάλλου, ότι πλούσιοι Έλληνες, όπως ο Κερκυραίος Στυλιανός Χαλικιόπουλος, ο Ζακυνθινός Μαρίνος Σιγούρος και ο Κρητικός Μανούσος Θεοτοκόπουλος (έχει θεωρηθεί, ότι μπορεί να ήταν ο αδελφός του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου) είχαν εξοπλίσει πλοία και πήραν μέρος στη μάχη.

Υπερήφανος για τη συμμετοχή του στη ναυμαχία ήταν και ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες που ως υπαξιωματικός στην γαλέρα «Μαρκέσα» πολέμησε σκληρά και μάλιστα τραυματίσθηκε αρκετά σοβαρά με συνέπεια μια μόνιμη αναπηρία στο αριστερό του χέρι. «Την ημέρα εκείνη διαλύθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο η μέχρι τότε υφιστάμενη πεποίθηση ότι οι Τούρκοι ήταν στη θάλασσα αήττητοι», θα έγραφε αργότερα.

Παρ΄ ότι όμως η ήττα των Οθωμανών ανέστειλε τις ορέξεις τους για επίθεση εναντίον της Δύσης, οι χριστιανοί της Ανατολής δεν έγινε δυνατόν να εξαργυρώσουν τα οφέλη της νίκης. Είχαν μπροστά τους αιώνες σκλαβιάς.

Μεγάλοι ζωγράφοι της εποχής πάντως, όπως ο Τιντορέτο, ο Τιτσιάνο, ο Βερονέζε, ο Βαζάρι φιλοτέχνησαν σκηνές της ναυμαχίας, όπως και ο Ιωάννης Αλταμούρας (1852-1878).

Στην έκθεση του Βυζαντινού Μουσείου περιλαμβάνονται έργα από ελληνικά μουσεία, Εφορείες Αρχαιοτήτων, ιδρύματα και ιδιωτικές συλλογές ενώ μεγάλο ενδιαφέρον έχει η παρουσίαση αντικειμένων από το μοναδικό στις ελληνικές θάλασσες ισπανικό ναυάγιο του 16ου αιώνα που ανασκάπτεται στην Ζάκυνθο. Εποπτικό υλικό προέρχεται επίσης από τα Αρχεία Σιμάνκας της Ισπανίας, το Ναυτικό Μουσείο Βαρκελώνης, το Εσκοριάλ, τη Βασιλική Βιβλιοθήκη της Ισπανίας κ.ά.

Η έκθεση εντάσσεται στο αφιερωματικό πρόγραμμα του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση: «Από την Άλωση στην Παλιγγενεσία 1453-1821» και τελεί υπό την Αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.

Info

Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο: Βασιλίσσης Σοφίας 22, Τηλ: 213213 9500
Έκθεση: ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ 1571 – 450 Χρόνια από “τη μεγαλωτάτη βιτώρια των χριστιανών”
Διάρκεια: 18 Σεπτεμβρίου 2021 έως 31 Ιανουαρίου 2022

Διαβάστε επίσης:

Ηλιοδώρα Μαργέλλου: «Το νήμα με συνδέει με τη γυναικεία υπόσταση»

Ήταν έτσι ο Μέγας Αλέξανδρος; Τι απαντά η αρχαιολόγος Αγγελική Κοτταρίδη

Τα αρχαία στη θέση τους: Αυτοψία Μενδώνη στον σταθμό Αγία Σοφία στη Θεσσαλονίκη