Οι Γάλλοι επιστρέφουν πολιτιστικά αγαθά – Οι Βρετανοί;

Οι Βρετανοί μπορεί να διαπραγματεύονται όσον αφορά τα Γλυπτά του Παρθενώνα με όρους, που μπορεί να χαρακτηρισθούν και αποικιοκρατικοί, στην απέναντι πλευρά της Μάγχης όμως ο Εμανουέλ Μακρόν έχει αντιληφθεί, ότι οι καιροί έχουν αλλάξει.

Οι κινήσεις και κυρίως οι διαρροές των συζητήσεων του προέδρου του Βρετανικού Μουσείου Τζόρτζ Όσμπορν με την ελληνική κυβέρνηση, που θα μπορούσαν να ερμηνευθούν και ως προσπάθειας παγίδευσης σε ένα τόσο λεπτό ζήτημα έρχονται σε αντιδιαστολή με την στάση των Γάλλων σχετικά με την επιστροφή αμφισβητούμενων έργων τέχνης στις χώρες προέλευσής τους.

Κι αυτό γιατί τρεις νόμους-πλαίσιο που αποσκοπούν στη διευκόλυνση της επιστροφής τέτοιων έργων, καθώς και ανθρώπινων λειψάνων που βρίσκονται επί του παρόντος στις δημόσιες συλλογές της Γαλλίας σχεδιάζουν να εισαγάγουν πολιτικοί της χώρας.

«Ελπίζω, ότι το 2023 θα είναι έτος αποφασιστικής προόδου για τις αποκαταστάσεις», όπως είπε η Γαλλίδα υπουργός Πολιτισμού Ρίμα Αμπντούλ Μαλάκ στην ετήσια πρωτοχρονιάτικη ομιλία της την περασμένη Δευτέρα.

Δεν πρόκειται «ούτε για άρνηση, ούτε για μετάνοια, αλλά για αναγνώριση», πρόσθεσε. Και γεγονός είναι, ότι από τότε που ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έδωσε, το 2017 την υπόσχεση, ότι θα επιστρέψει αφρικανικά τεχνουργήματα στις χώρες τους, σε μια προσπάθεια να βελτιώσει τις σχέσεις με πρώην γαλλικές αποικίες, υπήρξε μία εξέλιξη.

Γιατί μέχρι στιγμής, 26 αντικείμενα που είχαν κλαπεί από το αρχαίο παλάτι του Αμπουμέι στο Μπενίν ήδη έχουν επιστραφεί, ένα αντικείμενο επιστράφηκε στη Σενεγάλη ενώ ακολούθησε και ένας μακροπρόθεσμος δανεισμός στη Μαδαγασκάρη. Από την άλλη όμως, η Γαλλία εκτιμάται ότι κατέχει 90.000 αφρικανικά αντικείμενα, που βρίσκονται στα δημόσια μουσεία της.

Τριάδα νομοσχεδίων

Η τριάδα των νομοσχεδίων ανακοινώθηκε αυτήν την εβδομάδα και  όπως διαβεβαίωσε η Γαλλίδα υπουργός θα τεθούν προς ψήφιση φέτος, διευκολύνοντας τις διαδικασίες επιστροφής των έργων, καθώς δεν θα χρειάζεται να προωθηθούν στο κοινοβούλιο για έγκριση.  Ένας από τους νόμους  θα ασχοληθεί με έργα που ανήκουν σε εβραϊκές οικογένειες, οι οποίες είχαν διωχθεί κατά τη διάρκεια της ναζιστικής εποχής.

Κάτι, που θα προσφέρει  την ευκαιρία να αναγνωριστούν νομικά τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά των Εβραίων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο από το γαλλικό κράτος, όπως αναφέρει ο γάλλος  γερουσιαστής Πιερ Ουζουλιά αντιπρόεδρος της επιτροπής για τον πολιτισμό, την εκπαίδευση και την επικοινωνίας, ο οποίος έχει συμβάλει στην προώθηση των προσπαθειών αποκατάστασης

Ο ίδιος επισημαίνει ακόμη, ότι ο νόμος-πλαίσιο για τα πολιτιστικά αγαθά, που κατασχέθηκαν στην περίοδο της κυβέρνησης του Βισύ είναι επίσης μια ευκαιρία για να δηλωθούν εντός νόμου τα εγκλήματα, που διέπραξε το γαλλικό κράτος κατά των Εβραίων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ως τώρα δεν υπάρχει τέτοια διατύπωση στο γαλλικό δίκαιο, γι΄αυτό και υποστηρίζει αυτήν την προσθήκη στο νομοσχέδιο. Να σημειωθεί εξάλλου, ότι και οι δύο παππούδες του ήταν στη Γαλλική Αντίσταση.

Σημείο χωρίς επιστροφή

«Χωρίς να τους το ζητήσει η Γερμανία, η κυβέρνηση του Βισύ ψήφισε πολύ νωρίς νόμους, που αφαιρούσαν από τους Εβραίους ορισμένα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων της κατοχής υλικών αγαθών και έργων τέχνης», σημειώνει.

Αποκαταστάσεις  σε Εβραίους που υπήρξαν θύματα του τότε γαλλικού κράτους έχουν ήδη γίνει, άλλωστε και ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Ζακ Σιράκ αναγνώρισε επισήμως, ότι οι νόμοι της κυβέρνησης του Βισύ ήταν αντισημιτικοί. «Αυτό που λείπει είναι η αναγνώρισή του στο νόμο», λέει όμως ο Πιερ Ουζουλιά.  «Μπορούμε να προσφέρουμε νομικά μέτρα για την αποκατάσταση αυτών των ζημιών και μπορούμε να ξεκινήσουμε με έργα τέχνης».

Ένας άλλος νόμος θα αφορά ανθρώπινα λείψανα, που βρίσκονται σε μουσεία, ως μία τροποποιημένη εκδοχή προηγούμενου νομοσχεδίου, που προτάθηκε το 2021 από γερουσιαστές. Το νομοσχέδιο είχε εγκριθεί  ομόφωνα από τη Γερουσία, στην πράξη όμως μπλοκαρίστηκε από κάποια μέλη της τότε κυβέρνησης Μακρόν.

Έτσι τώρα το τροποποιημένο νομοσχέδιο είναι πιθανό να τεθεί προς ψήφιση πριν από τον Ιούνιο. Και όπως δήλωσε η γερουσιαστής Κατρίν Μορίν-Ντεσαϊγί η οποία θα το παρουσιάσει «με τις διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις από ξένα έθνη που ζητούν αποζημιώσεις, βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σημείο χωρίς επιστροφή».

Ο τρίτος νόμος εξάλλου, θα εξετάζει  την επιστροφή αντικειμένων τέχνης γενικά, συμπεριλαμβανομένων αυτών, που προήλθαν από την εποχή της αποικιοκρατίας. Ένα θέμα τεράστιο, που αναμένεται να έχει πολλές παρενέργειες…

Οι νέοι νόμοι πάντως θα περιλαμβάνουν ειδικές επιτροπές επιστημόνων και νομικών εμπειρογνωμόνων, στις οποίες θα συμμετέχουν και ομόλογοι από τις χώρες που θα ζητούν αποκατάσταση. Οι επιτροπές θα καθορίζουν εάν ένα αντικείμενο πληροί τα κριτήρια, που απαιτούνται για την αφαίρεσή του από τις εθνικές συλλογές της Γαλλίας και με βάση αυτή τη συζήτηση θα εξάγεται το συμπέρασμα εάν θα επιστρέψει ένα αντικείμενο ή όχι, χωρίς η υπόθεση να επανέρχεται στο κοινοβούλιο. όπως γίνεται τώρα.

Η γαλλική κυβέρνηση τέλος, καλείται να εξορθολογήσει ένα σχέδιο για την καταγραφή αντικειμένων αμφισβητήσιμης προέλευσης σε γαλλικά μουσεία.

Διαβάστε επίσης:

Το Νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ένα διεθνές γεγονός

Η Μαντόνα, ένας μυθικός βασιλιάς από την Ολυμπία και μία γαλλική πόλη – Τι τους ενώνει