Η Φρανσουάζ Ζιλό «επιστρέφει» στο Παρίσι – Έκθεση αναγνώρισης στο Μουσείο Πικάσο

Όταν η Φρανσουάζ Ζιλό εγκατέλειψε τον Πικάσο, μετά από μια μακρά και ταραχώδη σχέση εκείνος, έξαλλος από θυμό της είπε, ότι χωρίς αυτόν ήταν ένα τίποτε. Και αμέσως βάλθηκε να καταστρέψει την καριέρα της.

Όπως θα θυμόταν μάλιστα η ίδια αργότερα, ο πρώην αγαπημένος της, της είχε πει επί λέξει: «Φαντάζεσαι ότι οι άνθρωποι θα ενδιαφέρονται για σένα; Δεν θα το κάνουν ποτέ, μόνο για σένα… Θα είναι απλώς ένα είδος περιέργειας, απέναντι σε ένα άτομο, του οποίου η ζωή άγγιξε τη δική μου τόσο στενά».

Όλα αυτά συνέβαιναν στο μακρινό 1953 αλλά στα χρόνια που ακολούθησαν η Φρανσουάζ Ζιλό δεν θα αποδείκνυε μόνον, ότι είναι μια γυναίκα με θέληση και με ανεξάρτητο πνεύμα -όταν την είχαν ρωτήσει, γιατί η σχέση της με τον Πικάσο διαλύθηκε, εκείνη απάντησε  «Δεν είμαι μια υποτακτική γυναίκα» – αλλά και μία σπουδαία καλλιτέχνις από μόνη της.

Η αναγνώρισή της άλλωστε, δεν θα αργούσε να γίνει, παρά τον πόλεμο, που πράγματι εξαπολύθηκε εναντίον της. Αλλά παρ’ ότι η επιτυχία της στην Γαλλία πάντα επισκιαζόταν από τον άνθρωπο, που θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα, έφθασε ο χρόνος για την αποκατάσταση της αδικίας.  Έστω και μετά θάνατον έτσι – η Φρανσουάζ Ζιλό πέθανε πέρυσι σε ηλικία 101 ετών ζωγραφίζοντας ως το τέλος- το Μουσείο Πικάσο στο Παρίσι αναγνωρίζοντας εν μέρει, αυτό το λάθος ετοιμάζεται να αφιερώσει μία του αίθουσα μόνον σ’ εκείνην.

«Δεν παρουσιάζεται ως μούσα ή ως έμπνευση του Πικάσο. Δεν υπάρχει κανείς από τους πίνακες, που έκανε γι’ αυτήν, ούτε φωτογραφίες. Αντίθετα η έκθεση επικεντρώνεται στη Φρανσουάζ Ζιλό ως καλλιτέχνιδα», όπως δήλωσε εκπρόσωπος του μουσείου.

Η μόνιμη έκθεση

  Η ζωγράφος Φρανσουάζ Ζιλό εμφανίζεται έτσι, στο πλαίσιο της νέας, μόνιμης έκθεσης του Μουσείου Πικάσο  -διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή έργων του στον κόσμο- δέκα χρόνια μετά την ανακαίνισή του. Αναπτύσσεται σε τρεις ορόφους και 22 αίθουσες και περιλαμβάνει σχεδόν 400 πίνακες, γλυπτά, κεραμικά, σχέδια και εκτυπώσεις. Όσο για την  έκθεση Φρανσουάζ Ζιλό βρίσκεται στην αίθουσα 17 του τρίτου ορόφου και θα διαρκέσει επί έναν χρόνο.

«Η Ζιλό πήρε τη θέση που της αξίζει ως καλλιτέχνις», όπως λέει η Σεσίλ Ντεμπρέ, πρόεδρος του Μουσείου Πικάσο προσθέτοντας, πως «Στη Γαλλία είναι γνωστή ως σύντροφος του Πικάσο αλλά στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου έζησε μετά το 1970 θεωρείται καλλιτέχνις και ζωγράφος, επομένως έχουμε μία αίθουσα εδώ, όπου εκτίθενται οι πίνακές της». Δεν είναι τυχαίο εξάλλου, ότι έργα της βρίσκονται στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (ΜοΜα) της Νέας Υόρκης ενώ πίνακες της πωλούνται σε δημοπρασίες για πάνω από ένα εκατομμύριο δολάρια.

Μια γυναίκα με θάρρος

Όπως έδειξε η ζωή της άλλωστε, δεν ήταν μια τυχαία γυναίκα. Με σπουδές ζωγραφικής από νεαρότατη ηλικία και έχοντας αποφασίσει από πέντε ετών να γίνει ζωγράφος  υπήρξε δυναμική, πολυτάλαντη και ανυπότακτη, δηλώνοντας, πως «Υπάρχουν δύο είδη ανθρώπων: αυτοί που έχουν θάρρος στη ζωή και αυτοί που δεν έχουν. Αν έχεις, μπορεί να δεχθείς χτυπήματα στην πορεία, αλλά η ζωή είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα».

Η ίδια δεν δέχθηκε απλώς χτυπήματα αλλά τον «διωγμό» του Πικάσο, όταν αποφάσισε να τον εγκαταλείψει. Χωρίς ίχνος «μετάνοιας» μάλιστα, διακήρυττε   «σώθηκα από τον Πικάσο και δεν έχω μετανιώσει ούτε μια στιγμή γι΄ αυτό»

Η Ζιλό είχε γνωρίσει τον ζωγράφο σε ένα παρισινό καφέ, το 1943, την ίδια χρονιά που έκανε την πρώτης έκθεση στο απόγειο της ναζιστικής κατοχής. Εκείνη ήταν 21 και εκείνος 61 με εξαιρετικά μπερδεμένη προσωπική ζωή, χωρίς ωστόσο αυτό να τον πτοεί ώστε να μην την φλερτάρει. Έζησαν μαζί για σχεδόν δέκα χρόνια, τα περισσότερα στη Νότια Γαλλία, όπου εκείνη ήταν το μοντέλο του, η μούσα του, η οικονόμος, η μητέρα των παιδιών του – του Κλοντ και της Παλόμα –  περιορίζοντας την δική της δημιουργία.

Η εξόντωση

Οι λεπτομέρειες αυτής της σχέσης είναι γνωστές πλέον, χάρις και στα απομνημονεύματα της με τίτλο «Ζωή με τον Πικάσο», που έκαναν τεράστιες πωλήσεις και δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι ο Πικάσο την αποκαλούσε  «Η γυναίκα που λέει ‘‘Όχι’’, γιατί ήταν η μόνη, που τολμούσε να του φέρει αντίρρηση. Και ασφαλώς η μόνη από τις συζύγους ή ερωμένες του, που τον εγκατέλειψε. Παίρνοντας φυσικά μαζί της τα παιδιά τους.

Η μήνις του Πικάσο έκτοτε υπήρξε εξοντωτική. Την κυνήγησε, τη διέσυρε κι έκανε τα πάντα προκειμένου να την καταστρέψει, ζητώντας από την γκαλερί Louise Leiris να σταματήσει να την εκπροσωπεί και επιμένοντας να μην προσκαλείται πλέον για να εκθέσει στο διάσημο Salon de Mai. Μαζί όμως κατέστρεψε και τα υπάρχοντά της, συμπεριλαμβανομένων επιστολών του Ματίς, ο οποίος την συμπαθούσε ιδιαίτερα,  όπως θεωρείται μάλιστα,  αυτός άσκησε τη μεγαλύτερη επιρροή στην τέχνη και όχι ο Πικάσο.

Και το χειρότερο βέβαια είναι, ότι αρνήθηκε να αναγνωρίσει τα παιδιά του, γεγονός που οδήγησε αργότερα σε μακρά δικαστική διαμάχη, προκειμένου να διεκδικήσουν την κληρονομιά τους ως νόμιμοι κληρονόμοι του.

Η γαλλική κοινή γνώμη

Από πολλές απόψεις όμως, η Γαλλία μάλλον συντάχθηκε με τον Πικάσο, αντιμετωπίζοντας την Ζιλό τουλάχιστον με καχυποψία. Για παράδειγμα ενώ εκείνος ξεκίνησε τρεις αγωγές για να αποτρέψει τη δημοσίευση της βιογραφίας της «Ζωή με τον Πικάσο» (1964),  80 εξέχοντες διανοούμενοι και καλλιτέχνες  με  υπόμνημά τους στην εφημερίδα Les Lettres Françaises ζητούσαν την απαγόρευση του βιβλίου.

Και το βιβλίο μεν δεν απαγορεύθηκε, αντίθετα μεταφράστηκε σε 16 γλώσσες, όμως η Φρανσουάζ Ζιλό χρειάστηκε να μεταναστεύσει από το 1970 στη Νέα Υόρκη, σ’ έναν τόπο, που αναγνώρισε  το έργο και την αξία της. Εκεί εξάλλου, γνώρισε και παντρεύτηκε  τον αμερικανό ιατρικό ερευνητή Τζόνας Σολκ, γνωστό για την ανακάλυψη και την ανάπτυξη του πρώτου εμβολίου κατά της πολιομυελίτιδας.

«Είναι σημαντική μια έκθεσή της σήμερα στο μουσείο για να διαλύσει την ιδέα, ότι ήταν ‘‘απλώς’’ η σύντροφος του Πικάσο. Γιατί η Φρανσουάζ Ζιλό υπήρξε καλλιτέχνις από μόνη της με μια πολύ μεγάλη καριέρα, κατά την οποία εξελίχθηκε η δουλειά της. Και αυτήν ακριβώς την ποικιλομορφία θέλουμε να δείξουμε», όπως λέει η Ζοάν Σναχ επιμελήτρια του μουσείου. Προσθέτοντας εξάλλου: «Είναι αλήθεια, ότι μετά τη δημοσίευση του βιβλίου της για τον Πικάσο, πολλοί άνθρωποι στην καλλιτεχνική κοινότητα της Γαλλίας την απέφευγαν. Θεωρήσαμε λοιπόν, ότι ήταν σημαντικό να δείξουμε όχι μόνο τη θέση της στη ζωή του Πικάσο, αλλά και ότι ήταν πολύ περισσότερα από απλώς η σύντροφός του».

Διαβάστε επίσης:

Οι γυναίκες πίσω από το διασημότερο «παιδικό» τραγούδι

Αλλόκοτα, παράδοξα, ανατρεπτικά: Τα σκηνικά του «Poor Things» που κέρδισαν Όσκαρ

Ματίνα Ρασσιά: Έξυπνα πλοία και ευαίσθητες καμπίνες για υγιή ναυσιπλοΐα