Η εφήμερη τέχνη και ο διαχρονικός θυμός στο Μέγαρο Μουσικής – Έκθεση του annexM

«Επί  το έργον» το νέο εικαστικό πρόγραμμα στο Μέγαρο Μουσικής με δύο εκθέσεις, που διοργανώνονται από το κέντρο σύγχρονης τέχνης annexM υπό την διεύθυνση της ιδρύτριάς του Άννας Καφέτση.

Η πρώτη με τον τίτλο «Gone today, here tomorrow» είναι ομαδική, πέντε Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, των Μαρίας Θεοδωράκη, Marcos Lutyens, Basim Magdy, Κοσμά Νικολάου και Μαλβίνας Παναγιωτίδη και η δεύτερη, ατομική του Νίκου Καναρέλη, που με τίτλο «Τίποτα δεν είναι αληθινό παρά μόνο ο τρόπος που νιώθω», παρουσιάζει την νέα ζωγραφική δουλειά του.

Δανεισμένος από ένα αγγλικό ιδίωμα που αναφέρεται στο εφήμερο _αλλά και αντιστραμμένος_ ο τίτλος της ομαδικής έκθεσης που παρουσιάζεται στην Υπηρεσιακή Αυλή του Μεγάρου, τον κύριο εκθεσιακό χώρο του annexM, στοχεύει στην ανάδειξη της ικανότητας του έργου τέχνης να επανέρχεται στην ιστορία μέσα από τη ματιά των καλλιτεχνών αλλά και μέσω της πρόσληψής του κάθε φορά από το κοινό.

Με βίντεο και εγκαταστάσεις, εκ των οποίων τρεις νέες παραγωγές, η επιλογή των πέντε καλλιτεχνών θέτει στον πυρήνα της έκθεσης το ζήτημα της θέασης με νέους όρους και μέσα από εργαλεία όπως η σωματικότητα του καλλιτέχνη, η ύπνωση, η φαντασιακή διάσταση του αρχείου. Ξεκινώντας με τον καλλιτέχνη ως θεατή, που εξερευνά σαν μια άσκηση τον εκθεσιακό χώρο με το σώμα του, τον λόγο ή και την φαντασία του, η έκθεση συνεχίζει τον διάλογο με τον τωρινό θεατή της έκθεσης αφήνοντας ανοιχτά ερωτήματα.

Έτσι η Μαρία Θεοδωράκη, που ζει και εργάζεται στη Λισσαβόνα  βιντεοσκοπεί δύο δράσεις σε εκθεσιακούς χώρους του Λονδίνου, όπου εξερευνά με το σώμα της νέους τρόπους θέασης και πρόσληψης του έργου τέχνης. Ο αιγύπτιος Basim Magdy, ένας  καλλιτέχνης που δουλεύει με φιλμ, φωτογραφία, κείμενο, ζωγραφική, γλυπτική και εγκαταστάσεις μεταφέρει το κοινό σε ένα φανταστικό σύμπαν σκιαγραφώντας μια κοινωνική κατάσταση, την ερμηνεία της οποίας αφήνει το κοινό για να ορίσει.

Χρησιμοποιώντας την υποβολή σε ύπνωση ως εργαλείο, που του επιτρέπει την πρόσβαση σε βαθύτερα επίπεδα αντίληψης, o βρετανός αλλά εργαζόμενος στο Λος Άντζελες Marcos Lutyens παρουσιάζει με δύο βίντεο πώς ο χώρος γίνεται μέρος της ψυχικής «αρχιτεκτονικής» της μνήμης, των σκέψεων και των αισθήσεων μας. Ο Κοσμάς Νικολάου  επαναφέρει «στη ζωή» ένα αρχιτεκτονικό στοιχείο του Γεώργιου Κανδύλη από την έκθεση Παναθήναια Παγκόσμιας Γλυπτικής του 1965 αφαιρώντας του τη λειτουργική διάσταση και τονίζοντας τη σημασία του ως συμβόλου και αναμνηστικού.

Και τέλος, η Μαλβίνα Παναγιωτίδη παρουσιάζει μια εγκατάσταση-αλληγορία της οντολογίας του έργου τέχνης ως μιας ιδιαίτερης ύπαρξης, που ενώ δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ζωντανός οργανισμός, βρίσκεται μέσα από την έκθεσή του σε μια διαρκή αναζήτηση επικοινωνίας με τον θεατή

Συνολικά πρόκειται για έργα, τα οποία, όπως λέει η επιμελήτρια της έκθεσης Εύα Βασλαματζή «Με αναφορές σε μεγαλύτερα σύμβολα και έννοιες λειτουργούν ως ερωτήματα, που μένουν ανοιχτά για να συμπληρώσει ο θεατής τη δική του εκδοχή της ιστορίας, δημιουργώντας την πιθανότητα για συλλογικότητα ή απλά για τη προθυμία του ατόμου να δεσμευτεί σε αυτή την εμπειρία».

Από ένα παλαιότερο τραγούδι των Rainbow, το «Self–Portrait » (1975) έχει δανεισθεί εξάλλου τον τίτλο της έκθεσής του (Nothing is real but the way that I feel) ο Νίκος Καναρέλης δημιουργώντας μια σειρά από πορτρέτα, που απεικονίζουν μια οργισμένη δεκαεξάχρονη έφηβη. «Προσπαθώ να δημιουργήσω οδυνηρά όμορφες εικόνες και να κρατάω τα έργα μου ανοιχτά σε ερμηνείες. Θέλω να σχετίζονται με πολλά θέματα, ένα από αυτά είναι και ο σύγχρονος κόσμος μας», όπως λέει ο ίδιος.

Πρόκειται για 12 πίνακες και ισάριθμα σχέδια, όλα φτιαγμένα την τελευταία διετία, με θέμα τους τον θυμό, που παρουσιάζονται  σε επιμέλεια του Χριστόφορου Μαρίνου. Για τη δημιουργία τους μάλιστα ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε τη μέθοδο της εικαστικής ψυχοθεραπείας συνομιλώντας με το μοντέλο του και προκαλώντας ηθελημένα τις αντιδράσεις της.

Όπως λέει μάλιστα η Άννα Καφέτση «Σε μια νέα εποχή του θυμού σε συλλογικό και πολιτικό πεδίο, που βιώνουν οι κοινωνίες μας την τελευταία κυρίως δεκαετία, η ζωγραφική του Καναρέλη αναμετριέται με το πιο αρχαϊκό ίσως, ανθρώπινο πάθος αλλά και την πλούσια διακειμενικότητα, εικαστική και λογοτεχνική του οργισμένου αιώνα μας, που την διαπερνά. Στο έργο του, ο θυμός,  αυτή η σκοτεινή, ηθικά απαγορευμένη πλευρά των συναισθημάτων μας, εμφανίζεται ως μια αινιγματική κατάσταση της ύπαρξης θολή, ρευστή, ταραγμένη, εκτός ορίων, που πασχίζει να ακουστεί. Άλλωστε το δικαίωμά μας στο θυμό, εκτός από το ότι λειτουργεί απελευθερωτικά, υπόσχεται την επιστροφή στον εαυτό και τον κοινωνικό χώρο».

Στόχος άλλωστε του πειραματικού και εναλλακτικού κέντρου annexM που λειτουργεί στην καρδιά του Μεγάρου αξιοποιώντας αδρανείς και ανεκμετάλλευτους χώρους του είναι να φέρει στο φως την άλλη όψη των πραγμάτων ανιχνεύοντας στην ετερότητα του εμβληματικού αυτού θεσμού, ένα ευρύτατο πεδίο δημιουργικών δυνατοτήτων και αναγνωστικών προκλήσεων για καλλιτέχνες, επιμελητές και επισκέπτες.

Info

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, annexM Κέντρο Εικαστικών Τεχνών: Κόκκαλη 1

«Επί το έργον, Gone today, here tomorrow» (20-11- 19 ως 26-1-20)

Νίκος Καναρέλης «Τίποτα δεν είναι αληθινό παρά μόνο ο τρόπος που νιώθω»  (20.11.2019 – 19.01.2020)