Η Αταλάντη Μαρτίνου και η Αθηνά Ιωάννου στο Arch παίζουν με το χρόνο

Tempus fugit… Τα «ποιητικά» έργα της Αθηνάς Ιωάννου στην έκθεση Floating Gestures που φιλοξενεί η Αταλάντη Μαρτίνου στο χώρο τέχνης Arch αποτελούν ιδιαίτερη εμπειρία για τον θεατή ενσωματώνοντας μέσα τους οργανικά και κυριολεκτικά το χρόνο.

Προτού εμβαθύνει κανείς στα έργα της έκθεσης, αξίζει μια μνεία στο Arch.

Στην Αθήνα αλλάζει ραγδαία το τοπίο της εκπροσώπησης των καλλιτεχνών. «Ίσως επειδή υπάρχουν ήδη αρκετές γκαλερί, οι υπόλοιποι ενδιαφέρομενοι ψάχνουν ένα νέο μοντέλο που ίσως δεν λειτουργεί με την ίδια ταχύτητα», παρατηρεί η Αταλάντη.

Δηλαδή, αν μία τυπική γκαλερί παρουσιάζει περί τις επτά εκθέσεις το χρόνο, το Arch «σηκώνει» δύο με τρεις.

«Και αυτό κυρίως διότι εστιάζουμε στο κομμάτι του residency, δηλαδή διαμένει ο καλλιτέχνης στο χώρο μας μέχρι τρεις μήνες (ο μόνος περιορισμός που θέτουμε). Ύστερα πραγματοποιείται η έκθεσή τους. Πόσος ακόμη χρόνος να βρεθεί;».

Το Arch εγκαινιάστηκε τον Ιουνίο με εναρκτήρια έκθεση της Κέλι Ακάσι (Kelly Akashi) από το Λος Άντζελες. Κατέβηκε τον Σεπτέμβριο οπότε αμέσως άρχισε η φιλοξενία της Αθηνάς. Στην έκθεση Floating Gestures παρουσιάζεται το αποτέλεσµα της δίµηνης διαµονής της στο Arch.

Η διαμόρφωση του χώρου 

Το διαμέρισμα φιλοξενίας αποτελείται από το στούντιο καθώς και ένα δωμάτιο, μπάνιο και κουζίνα.

Στον πρώτο όροφο, η δανειστική βιβλιοθήκη (χωρίς χρέωση) με βιβλία της Αταλάντης και άλλα που προήλθαν από δωρεές φίλων καλλιτεχνών και επαγγελματιών τέχνης.

Ο εκθεσιακός χώρος του ισογείου θυμίζει σε μικρογραφία της αίθουσες του MoMA.

Εξαιρετικά καίριες παρεμβάσεις από το αρχιτεκτονικό γραφείο Φάνιας Σινανιώτη – Κατερίνας Βορδώνη (όπως τα ασπρόμαυρα μάρμαρα μπροστά στις σκάλες), σπάνε τη μονοτονία ταξιδεύοντας τις αισθήσεις στο art deco…

Το κτίριο ουσιαστικά πήρε τη θέση της αποθήκης της Αθηναϊκής σπιρτοποιίας που ανήκε από παλιά στην οικογένεια, στην οδό Γκούρα ακριβώς απέναντι από την Πύλη του Αδριανού που θυμίζει αψίδα (arch)…

Στον προαύλιο χώρο άπλετο χρώμα αναδύεται από το ιδιαίτερο έργο που δημιουργεί πάνω σε πλακάκια ο Ανδρέας Μελάς (πρώτος ξαδέλφος της Αταλάντης).

Και η ίδια δημιουργεί κεραμικά (η μηχανή καύσης τους βρίσκεται μέσα στο χώρο, προσομοιάζοντας και αυτή φουτουριστικό έργο τέχνης…).

Σπούδασε ιστορία τέχνης στο Brown στο Ρόουντ Άιλαντ και ύστερα παρέμεινε στη Νέα Υόρκη όπου εργάστηκε πρώτα στο MoMA, ύστερα στο Sotheby’s και τελευταία σε μεγάλη γκαλερί.

Στο MoMA εργάστηκε κυρίως σε δύο εκθέσεις και ειδικότερα στον κατάλογό τους.

«Συνειδητοποίησα πόσο μ’αρέσει η δημιουργία τους. Όταν τελειώνει μία έκθεση, πέραν των εικόνων, αποτελεί το μοναδικό απομεινάρι της». Σαν ζωντανό αρχείο. «Και έτσι αποφάσισα πως σε ό,τι κάνω το εκδοτικό κομμάτι θα το προσέξω ιδιαιτέρως».

Δοκιμάστηκε στα βαθειά νερά στο τμήμα σύγχρονης τέχνης στον οίκο δημοπρασιών Sotheby’s: «Με μεγάλη ταχύτητα εργαζόμασταν σε τέσσερις μεγάλες δημοπρασίες το χρόνο και δύο πιο μικρές με 600 έργα τέχνης να περνάνε ανά δημοπρασία από τα χέρια σου».

Συνδέθηκε με τη σύγχρονη τέχνη με άλλο τρόπο. «Είσαι αρκετά πιο αποκομμένος από την πραγματικότητα της δημιουργίας, το μόνο που δεν μου άρεσε».

Εξου και στον Arch προσπάθησε να χαμηλώσει τους ρυθμούς, όπως απαιτεί η τέχνη για να την αφομοιώσεις.

«Επιστρέφοντας στην Αθήνα προσπαθούσα να σκεφτώ τι θα είχε νόημα τόσο για μένα όσο και για την Αθήνα».

Αφού υπό μία έννοια στον Arch συμβιώνει με τον καλλιτέχνη, υπάρχει διάλογος ανάμεσά τους επι τω έργω: «Χωρίς πίεση, αυτό γίνεται εκ των πραγμάτων αφού βρίσκομαι εδώ καθημερινά, θα μπορούσα να μην είμαι. Πολύ περισσότερο αν ταιριάξεις κιόλας. Με την Αθηνά ταιριάξαμε αμέσως».

Γνωρίστηκαν το καλοκαίρι του ’18 στην έκθεση The Materiality Of The Painterly Event στο πάρκο Ελευθερίας του Ντένη Ζαχαρόπουλου, «τον οποίο εκτιμώ πολύ ως επιμελητή και κείμενό του θα υπάρχει στον εικονογραφημένο κατάλογό μας».

Και προσθέτει: «Εμένα με ενδιαφέρει όταν κάποιος επιστρέφει στη χώρα του ύστερα από χρόνια. Η Αθηνά δεν είχε παρουσιαστεί ποτέ εδώ σε σόλο έκθεση γιατί λείπει συστηματικά από την Αθήνα από την αρχή των πανεπιστημιακών της χρόνων…».

Η Αθηνά Ιωάννου

Η Αθηνά Ιωάννου έφυγε από την Αθήνα για σπουδάσει ζωγραφική στην Ακαδηµία Καλών Τεχνών της Ρώµης και στην Ακαδηµία Τέχνης του Ντίσελντορφ όπου έκτοτε ζει και εργάζεται με αξιοσημείωτη επιτυχία.

«Με ενδιέφερε ακαριαία η δουλειά της. Ύστερα μιλήσαμε πολύ και υπήρχε αμεσότητα ανάμεσά μας. Δεν το βρίσκεις αυτό με όλους τους καλλιτέχνες» συμπληρώνει η Αταλάντη Μαρτίνου.

Οι εναλλαγές του φωτός, η επίδραση του χώρου, η κίνηση και η αλλαγή και κυρίως η εξέλιξή τους στο χρόνο: ο αέναος προβληματισμός της. Στοιχεία που υπάρχουν τόσο στον πραγματικό όσο και στο θεατρικό χώρο.

«Ένα απλό παράδειγμα», αναφέρει η Αταλάντη. «Το συγκεκριμένο έργο ήταν σε χρώμα καμβά και ύστερα από δύο χρόνια είναι σχεδόν πορτοκαλί».

Αυτό επιτυγχάνεται με την πρωτότυπη τεχνοτροπία της: εμβαφτίζοντας τα στοιχεία των έργων της (υφάσματα) στο λινέλαιο καταφέρνει να τα διαφανοποιεί και να τα σταθεροποιεί.

Οι νέες προσθήκες της σειράς Η αγάπη αλλιώς αποτελούν ραμμένα έργα, «διπλώνονται και ράβονται μαζί και συμβιώνουν με αυτόν τον τρόπο. Το ράψιμο, η ένωση δηλαδή είναι κάτι καινούργιο στη δουλειά μου, ξεκινάει εδώ».

Τα έργα της Αθηνάς λειτουργούν στο χώρο ως αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις ή χειρονομίες που διαπερνοόυν ιμπρεσιονιστικά διάφορες αισθητικές τάσεις -πρώιμη Αναγέννηση, τον μοντερνισμό, τον μινιμαλισμό… Ωστόσο δεν θεωρούνται εγκαταστάσεις αλλά κρεμασμένοι πίνακες, hanging paintings.

Αρχίζει πάντα να τα επεξεργάζεται (τα υφάσματα -τελάρα) σε σχέση με το σώμα της, που αποτελεί το μέτρο, την αρχή. Στην κυριολεξία τα κρατάει μπροστά της για να βρεθεί σε σχέση με αυτά.

Και αφού τα δουλέψει κοντά στο κορμί της, «τα εναποθέτω εδώ σε αυτό που κατ’εξοχήν ονομάζεται εκθεσιακός χώρος για να υφίστανται πάλι σε σχέση με αυτόν», εξηγεί η δημιουργός. Και τα εναποθέτει σε απόσταση από τον τοίχο ώστε να έρχεται το φως και για να υπάρχει το κάδρο και ο πίνακας εν χορώ με όλα τα στοιχεία.

‘Ετσι εξυφαίνει τη θεατρική σχέση μαζί τους. Όπως με το ιαπωνέζικο θέατρο και τη γεωμετρία που διατηρεί με τον χώρο -«και τον χώρο μας: είναι όλα στο ένα μέτρο για να μπορώ να τα κρατώ σε σχέση».

Το έργο που κρέμεται μπροστά στο μεγάλο παράθυρο, λειτουργεί ως βιτρώ: «Το βράδυ έχεις την ανάποδη σχέση. Το βλέπεις από έξω προς τα μέσα. Όπως και τα βιτρώ στις εκκλησίες τα βράδια δουλεύουν με το φως της εκκλησίας προς τα έξω. Αυτό δεν το εννοώ θρησκευτικά, το εννοώ πραγματικά και το αφήνω μόνο του να εξελιχθεί, δεν το προγραμματίζω», διευκρινίζει η Αθηνά Ιωάννου.

Πρόκειται για ένα έργο actif, ζωντανό, σε κίνηση, πράγμα που σιγά σιγά αποκαλύπτεται.

Παρόμοια και με τη νέα οικογένεια έργων, τους Κήπους της. Βουτάει τα τελάρα στο λάδι και τα «κεροποιεί», αλλάζει τη φύση τους. Ύστερα τα επεξεργάζεται με λαδοπαστέλ κατευθείαν με τα δάχτυλα. Έτσι δημιουργούνται «αυτά τα σμήνη» που συνθέτουν τους κήπους της.

«Πολλές φορές γράφω ένα ολόκληρο ποίημα ή απομονόνω κάποια στοιχεία και ακουμπώ πάνω τους τα χέρια μου για να γίνουν όλα ένα corpus».

Ένα από αυτά τα έργα, το τρίπτυχο, δουλεύτηκε εξολοκλήρου σε εξωτερικό χώρο, σε κήπο. Έπεσαν επάνω του διάσπαρτα λουλούδια και άνθη τα οποία η Αθηνά διατήρησε στο έργο, που μοιάζει ανάγλυφο.

Για ακόμη μια φορά, η επέμβαση του χρόνου και του χώρου πάνω στο καλλιτεχνικό έργο.

Πληροφορίες:

Εγκαίνια: Πέµπτη, 7 Νοεµβρίου 2019 (7:30 – 9:30 µµ)
∆ιάρκεια έκθεσης: 7 Νοεµβρίου 2019 – 14 ∆εκεµβρίου 2019
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Σάββατο (11:00 πµ – 6:00 µµ) ή κατόπιν ραντεβού.
Είσοδος ελεύθερη.

ARCH
Γκούρα 5
10558 Αθήνα
[email protected]
www.archathens.org