Η αρχαία ελληνική περιέργεια δεν γνώριζε όρια – Έκθεση στο Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου

Φιλοσοφία, επιστήμες, τέχνες υπήρξαν για αιώνες οι κινητήριες δυνάμεις, που ώθησαν τους αρχαίους Έλληνες να αναπτύξουν έναν θαυμαστό πολιτισμό, μεταλαμπαδεύοντας τα επιτεύγματά του σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο και φθάνοντας ως σήμερα.

Μια πορεία προς το απολλώνιο φως της γνώσης αναζητώντας —και βρίσκοντας — απαντήσεις στα καίρια ερωτήματα της ζωής, χάρις και στην έμφυτη περιέργεια της ελληνικής φυλής.

Αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό, που εντοπίζει το Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου με την έκθεσή του «Αρχαίοι Έλληνες: Επιστήμη και Σοφία», την οποία εγκαινίασε ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά την πρόσφατη, επίσημη επίσκεψή του στη Βρετανία.

Πρόκειται για μια έκθεση, που φιλοδοξεί να καλύψει όλη τη σφαίρα των αναζητήσεων των αρχαίων Ελλήνων μέσα από μια σειρά έργων τέχνης και αντικειμένων, που συγκεντρώθηκαν στο Λονδίνο από πολλά μουσεία του κόσμου, φυσικά και ελληνικά. Στόχος είναι να αποκαλυφθεί, πόσο η περιέργεια και η έρευνα υπήρξαν καθοριστικές για την κατανόηση του σύμπαντος στην αρχαία Ελλάδα, ακριβώς όπως ισχύει για τους επιστήμονες και σήμερα.

«Οι αρχαίοι Έλληνες στοχαστές είχαν την ίδια φιλοσοφία», αναφέρει το μουσείο στην παρουσίαση της έκθεσης και προσκαλεί τους επισκέπτες του να εξερευνήσουν, πώς οι αρχαίοι αμφισβητούσαν, στοχάζονταν και συζητούσαν για τον φυσικό κόσμο.

Επεξηγώντας, πως για τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, που αυτοπροσδιορίζονταν ως «εραστές της σοφίας» η τέχνη, η επιστήμη και η θρησκεία ήταν αχώριστες. Γιατί καθώς προσπαθούσαν να κατανοήσουν τον κόσμο γύρω τους και να αμφισβητήσουν τη λειτουργία του, στράφηκαν στους θεούς και τις μούσες για πνευματική έμπνευση.

«Από τα λαμπερά αστέρια στον νυχτερινό ουρανό ως το πλήθος των ζώων στη θάλασσα, η αρχαία ελληνική περιέργεια δεν γνώριζε όρια», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Επιστήμη και σοφία

«Η έκθεση ‘‘Αρχαίοι Έλληνες: Επιστήμη και Σοφία’’ ανοίγει ένα μοναδικό παράθυρο στη σοφία που διαμόρφωσε την επιστήμη της αρχαίας Ελλάδας και προσφέρει μια νέα ματιά σε ορισμένες από τις καινοτομίες που ισχύουν σήμερα, οδηγώντας στη μεγαλύτερη κατανόηση αυτού του παρελθόντος», όπως επισήμανε ο κ. Μητσοτάκης κατά τα εγκαίνια της έκθεσης τονίζοντας ακόμη, τη συνεργασία για την διοργάνωσή της, ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βρετανία αλλά και ανάμεσα στο Μουσείο Επιστημών και σε ορισμένα από τα πιο σημαντικά μουσεία και ακαδημαϊκά ιδρύματα της Ευρώπης.

«Κόσμημα», χαρακτηρίζει άλλωστε την έκθεση το λονδρέζικο μουσείο, αφού οι επισκέπτες του θα ταξιδέψουν από τα μυστηριώδη βάθη της θάλασσας ως τον υπέροχο νυχτερινό ουρανό. Στο ταξίδι τους θα έχουν προστάτη τον Ερμή, τον θεό που φρόντιζε τους ταξιδιώτες και τους εμπόρους και το άγαλμά του ανακαλύφθηκε στο ναυάγιο στα ανοιχτά των Αντικυθήρων.

Μπορούν να ατενίσουν το έναστρο σύμπαν μέσα από τα μάτια των αρχαίων με μια όμορφη και σπάνια ασημένια, σφαίρα που απεικονίζει τους γνωστούς αστερισμούς και ένα βυζαντινό ηλιακό ημερολόγιο, τον δεύτερο παλαιότερο γνωστό μηχανισμό με οδοντωτούς τροχούς στον κόσμο.

Μπορούν να ανακαλύψουν τα ιατρικά εργαλεία με τα οποία οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί, όπως ο Ιπποκράτης μελετούσαν το ανθρώπινο σώμα. Τα περίτεχνα κοσμήματα, όπως το δικτυωτό, χρυσό κόσμημα κεφαλής με την θεά Αθηνά από το Μουσείο Μπενάκη.

Αλλά και τα διακοσμημένα με παραστάσεις ψαριών πιάτα, που απηχούν την ταξινόμηση των θαλάσσιων όντων του Αριστοτέλη. Μπορούν επίσης όμως να αντιληφθούν τη μουσική μέσα από τα Μαθηματικά του Πυθαγόρα και ν΄ ακούσουν ήχους της με αυλούς που τους αναπαράγουν.

«Αυτό που είναι πραγματικά ιδιαίτερο για την αρχαία ελληνική επιστήμη είναι, ότι πολλές από τις ιδέες της έχουν συλληφθεί και επιβιώσει σε αντικείμενα τέχνης ως αποτέλεσμα μιας ολιστικής ματιάς, στην οποία η επιστήμη, η τέχνη και η θρησκεία θεωρούνταν αχώριστα, Και τώρα οι σημερινοί επιστήμονες χρησιμοποιούν τεχνολογία αιχμής για να αποκαλύψουν νέες πληροφορίες για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, οι οποίες θα εξερευνηθούν σε όλη την έκθεση», όπως σημειώνει η επιμελήτριά της Τζέιν Ντέσμπορο.

Από τη θάλασσα στ΄ αστέρια

Πέντε βασικούς τομείς του φυσικού κόσμου στους οποίους έστρεψαν την προσοχή τους οι αρχαίοι Έλληνες εξερευνά η έκθεση, δηλαδή τη θάλασσα και τα έμβια όντα ως το ανθρώπινο σώμα, τη μουσική και το σύμπαν.

Στην ενότητα «Επικίνδυνες θάλασσες» οι επισκέπτες θα ανακαλύψουν πώς κατασκεύασαν τα πλοία τους για να ταξιδεύουν πιο μακριά και πιο γρήγορα επεκτείνοντας την πολιτιστική και πνευματική τους εμβέλεια. Γιατί τα εμπορικά τους πλοία ήταν σημαντικά για τη μεταφορά, όχι μόνο ελληνικών αγαθών και πολιτιστικών προϊόντων για εμπόριο, αλλά και φιλοσοφιών, θρησκειών και πολιτισμών σε γειτονικές περιοχές.

Τα καταγάλανα νερά της Μεσογείου φιλοξενούν εξάλλου μια συναρπαστική ποικιλία θαλάσσιας ζωής και στην ενότητα «Ο κόσμος των Ζώων» οι επισκέπτες μπορούν να εμβαθύνουν στο μυαλό φιλοσόφων, όπως ο Αριστοτέλης, που προσπάθησαν να κατανοήσουν τους κύκλους ζωής των ζώων, μέσω συστηματικών μελετών.

Στο «Μαθηματικό σώμα» παρουσιάζεται η αντίληψη των αρχαίων Ελλήνων για το «ιδανικό σώμα», όπως εκφραζόταν από τους νικητές αθλητές που συμμετείχαν στους Πανελλήνιους Αγώνες. Στην ενότητα για την «Αρμονική μουσική» αποκαλύπτεται πώς ο Πυθαγόρας και οι μαθητές του προσπάθησαν να εξηγήσουν τη μουσική με μαθηματικούς όρους.

Και τέλος έρχεται ο «Κόσμος των άστρων», όπου οι επισκέπτες μπορούν να κοιτάξουν τα αστέρια μέσα από τα μάτια των αρχαίων Ελλήνων για να μάθουν πώς προσπαθούσαν να χαρτογραφήσουν και να διαμορφώσουν τον νυχτερινό ουρανό.

«Η περιέργεια ήταν μια ισχυρή δύναμη στην ώθηση της πνευματικής προσπάθειας στον αρχαίο ελληνικό κόσμο και είναι μια δύναμη που την μοιράζονται τόσο οι επιστήμονες όσο και το κοινό των μουσείων μας σήμερα», όπως ανέφερε στα εγκαίνια ο διευθύνων σύμβουλος και διευθυντής του Ομίλου Μουσείου Επιστημών σερ Ίαν Μπλάτσφορντ.

«Ελπίζω ότι οι επισκέπτες αυτής της εντυπωσιακής έκθεσης θα νιώσουν ότι οι θεοί, οι μούσες και οι επιστήμονες του αρχαίου ελληνικού κόσμου είναι ακόμα πολύ ζωντανοί!».

Εκδηλώσεις

Μια σειρά από παράλληλες εκδηλώσεις θα πλαισιώσουν εξάλλου την έκθεση προσεγγίζοντας το θέμα από πολλαπλές πλευρές, ακόμη και με προβολή της ταινίας του Γιώργου Λάνθιμου «Ο θάνατος του ιερού ελαφιού» (30 Μαρτίου 2022), που βασίζεται όπως είναι γνωστό στην τραγωδία «Ιφιγένεια εν Αυλίδι».

Η προβολή μάλιστα συνοδεύεται από συζήτηση μεταξύ μιας ομάδας κλασικιστών, που θα συζητήσουν τη σημασία της μυθολογίας στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και την επιρροή της στην αφήγηση ως σήμερα.

Στην εκδήλωση «Από την Αθήνα στην Ανδρομέδα: Όταν οι αρχαίοι Έλληνες κοιτούσαν τ΄ αστέρια» (20 Ιανουαρίου 2022) Βρετανοί και Έλληνες επιστήμονες θα μιλήσουν για τα άλματα της σκέψης των αρχαίων στον τομέα της αστρονομίας, από τον προσδιορισμό των μυστικών του σύμπαντος μέσω των μαθηματικών έως την μεγάλη ανακάλυψη του παλαιότερου αναλογικού υπολογιστή στον κόσμο, του Μηχανισμού των Αντικυθήρων.

Ενώ στη συζήτηση με θέμα «Όταν οι κόσμοι συγκρούονται: Πώς η σύγχρονη τεχνολογία αποκαλύπτει αρχαίους κόσμους» θα παρουσιαστούν από αρχαία ναυάγια, που ανακαλύφθηκαν από σόναρ υποβρυχίων έως την αναδημιουργία αρχαίας αρχιτεκτονικής μέσω πρωτοποριακών βιντεοπαιχνιδιών, καθώς οι νέες τεχνολογίες μας επιτρέπουν να βαδίσουμε στα χνάρια των αρχαίων πολιτισμών όπως ποτέ άλλοτε.

Μια «Βραδιά Αρχαίας Ελληνικής Μουσικής» οργανώνεται ζωντανά για τον προσεχή Μάιο με χαμένους ήχους από τον αρχαίο ελληνικό κόσμο που ζωντανεύουν μερικοί από τους καλύτερους ερμηνευτές αρχαίων οργάνων στον κόσμο, χρησιμοποιώντας ειδικά σχεδιασμένο λογισμικό για την αναδημιουργία αρχαίων ήχων.

Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 5 Ιουνίου 2022.

Διαβάστε επίσης:

Φρίντα Κάλο: Όταν η εκδίκηση αντιστοιχεί σε 34 εκατομμύρια δολάρια

Μοιραζόμαστε το Πέραμα-Εκδήλωση της Βιβλιοθήκης της Βουλής και του Δήμου