Η αρχαία Ελλάδα στην Αλεξάνδρεια: Εγκαίνια συνύπαρξης πολιτισμών στο Ελληνορωμαϊκό Μουσείο

Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός συναντά τον αιγυπτιακό στη θαυμαστή πόλη, που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος κι έγινε ξακουστή στα πέρατα του κόσμου.

Μια συνύπαρξη αιώνων στην Αλεξάνδρεια φυσικά, όπου πριν λίγες μέρες εγκαινιάστηκε, ύστερα από πολλά χρόνια εργασιών αποκατάστασης, το Ελληνορωμαϊκό Μουσείο της. Ένα μνημείο από μόνο του, καθώς είχε ανοίξει για πρώτη φορά τις πύλες του, το 1895, όταν λειτούργησε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Χεδίβη Αμπάς Χέλμι ΙΙ.

Στη σύγχρονη εποχή, που η ανακαίνισή του ήταν απαραίτητη, το μουσείο έμεινε κλειστό για 18 χρόνια, προκειμένου να ολοκληρωθούν οι εκτεταμένες εργασίες ανάπλασης. Το τελικό αποτέλεσμα δικαίωσε όμως, την αναμονή.

Το «Μουσείον», όπως αναφέρεται με ελληνικά γράμματα στην πρόσοψή του άνοιξε τελικώς στις 11 Οκτωβρίου με μία τελετή στην οποία παρευρέθηκαν ο πρωθυπουργός της Αιγύπτου κ. Μοστάφα Μαντμπούλι και υπουργοί της αιγυπτιακής  κυβέρνησης, επίσης ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ. Θεόδωρος Β΄, ο έλληνας πρέσβης στην Αίγυπτο κ. Νικόλαος Παπαγεωργίου και η πρέσβης της Κύπρου στην Αίγυπτο κυρία Πόλυ Ιωάννου.

Η ιστορική πορεία

Με 6.000 εκθέματα, το μουσείο είναι το μοναδικό στην Αίγυπτο, που είναι εξειδικευμένο στον ελληνικό και ρωμαϊκό πολιτισμό ενώ η ιδέα για την ίδρυσή του ανήκει σ΄έναν ιταλό αρχαιολόγο του 19^ου αιώνα, τον Τζουζέπε Μπότι. Ήταν εκείνος που σκέφτηκε πρώτος, το 1891, ότι τα ευρήματα, που έρχονταν στο φως από τις ανασκαφές στην Αλεξάνδρεια θα έπρεπε να στεγάζονται σ΄έναν ειδικό χώρο – τον οποίο και διέθεσε αρχικά-  αντί να μεταφέρονται στο Μουσείο Μπουλάκ στο Κάιρο, όπως συνέβαινε μέχρι τότε.

Στη συνέχεια, οι μηχανικοί Ντίτριχ και Στένον έκτισαν το σημερινό κτίριο με στοιχεία που παραπέμπουν σε αρχαιοελληνικά οικοδομήματα.

Με 27 αίθουσες το Ελληνορωμαϊκό Μουσείο της Αλεξάνδρειας καλύπτει σήμερα την ιστορία της αρχαίας Αιγύπτου αλλά ειδικότερα της Αλεξάνδρειας, ακολουθώντας χρονολογική ανάπτυξη. Η εκκίνηση γίνεται έτσι, από 5^ο π.Χ. αιώνα για να περάσει στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και να παρακολουθήσει την ιστορική πορεία της περιοχής φθάνοντας ως τη Βυζαντινή περίοδο τον 6^ο μ.Χ. αιώνα.

Το 642 άλλωστε, που οι Άραβες κατέλαβαν την Αλεξάνδρεια, η πόλη είχε πλέον απολέσει την παλαιά της αίγλη. Αν και όπως αναφέρεται, ο άραβας στρατηγός  Αμρ ιμπν αλ-Ας που την είχε καταλάβει, σε επιστολή του στον Χαλίφη έγραφε πως: «Έχω καταλάβει μια πόλη, η οποία μπορώ να πω ότι έχει 4.000 παλάτια, 4.000 λουτρά και 400 θέατρα…».

Κράμα πολιτισμών

Στην έκθεση η ανάδειξη της Αλεξάνδρειας ως φάρου των επιστημών και χώρου διαλόγου διαφορετικών πολιτισμών, είναι το ζητούμενο, καθώς η πόλη υπήρξε επί αιώνες αδιαμφισβήτητος  προορισμός για τους λόγιους και τους φιλοσόφους του αρχαίου κόσμου.

Στόχος όμως, είναι και η ανάδειξη του πνευματικού και καλλιτεχνικού κράματος, μεταξύ του αιγυπτιακού, του ελληνικού, του ρωμαϊκού, του κοπτικού και βεβαίως του βυζαντινού πολιτισμού, κάτι που όντως συνέβαινε στην πολυπολιτισμική πόλη του Αλέξανδρου. Στην έκθεση έτσι, καλύπτονται θέματα, όπως το κυρίαρχο κράτος και η πολιτική ζωή στην Αίγυπτο κατά την Πτολεμαϊκή και τη Ρωμαϊκή εποχή και βέβαια η καθημερινή ζωή, η θρησκεία και η λατρεία κατά την Ελληνική και τη Ρωμαϊκή εποχή.

Και είναι σημαντικό, ότι το εκθέματα μπορεί να στηρίξουν μία πλήρη ανάπτυξη αυτών των θεμάτων, όπως όμως και της αιγυπτιακής τέχνης. Πράγματι, εξαιρετικά αντικείμενα από ελεφαντόδοντο και φαγεντιανή, κοσμήματα και άλλα, που ήταν διαδεδομένα σε όλη την Αίγυπτο κατά την αρχαιότητα, μιλούν τόσο για την άνθηση της τέχνης, όσο και του εμπορίου καθώς αποτελούσαν και προϊόντα ανταλλαγής.

Τα θέματα

Ιδιαίτερη θεματική κατηγορία συνιστούν τα ταφικά έθιμα και η εξέλιξή τους από την Ελληνική και Ρωμαϊκή εποχή ως το Βυζάντιο.  Μούμιες, φυλαχτά, κανωπικά αγγεία, επιτύμβιες στήλες, πορτρέτα Φαγιούμ και σαρκοφάγοι μιλούν για τις διαφορετικές ιστορικές περιόδους της Αλεξάνδρειας και γενικότερα της Αιγύπτου. Χωρίς να παραλείπονται η βυζαντινή και η κοπτική τέχνη, που αναδεικνύονται μέσα από διακριτικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, όπως ζωφόρους, διακοσμήσεις οροφής, βάσεις κιόνων, κιονόκρανα, μωσαϊκά, νομίσματα και άλλα.

Υπάρχουν όμως και θεματικές ενότητες, όπως αυτές που είναι αφιερωμένες στον Νείλο, την Αγορά, την Κόκκινη Γη (έρημος), τη βιομηχανία και το εμπόριο, τη νομισματική και την οικονομία, την αλεξανδρινή τέχνη και γλυπτική, το Βουβάστειον και τις κατακόμβες του Κομ ελ-Σοκάφα (Τύμβος από θραύσματα). Την νεκρόπολη δηλαδή,  που  αποτελείται από μια σειρά αλεξανδρινών  τάφων με αγάλματα και αρχαιολογικά αντικείμενα της φαραωνικής ταφικής λατρείας, με ελληνιστικές και πρώιμες αυτοκρατορικές ρωμαϊκές επιρροές.

Το μουσείο όμως, διαθέτει επίσης αναγνωστήριο – βιβλιοθήκη που περιλαμβάνει και συλλογή σπάνιων βιβλίων, αίθουσα μουσειακής εκπαίδευσης και αίθουσα διαλέξεων, εργαστήρια συντήρησης και αποθήκες, όπως επίσης καφέ –εστιατόριο και πωλητήριο. Εξασφαλίστηκε εξάλλου η πλήρης προσβασιμότητα για τα ΑμεΑ ενώ οι διοικητικές του υπηρεσίες μεταφέρθηκαν σε δεύτερο, νεότερο κτίριο.

Η καθυστέρηση της ολοκλήρωσής του πάντως, οφειλόταν σε οικονομικά αίτια.

Διαβάστε επίσης:

Τζάκι Κένεντι: Το σπίτι όπου έζησε μετά τη δολοφονία του Τζον Κένεντι σε δημοπρασία

Κοστούμια της Νόνικας Γαληνέα από την Θεώνη Βαχλιώτη – Όλντριτζ, δωρεά στο Μέγαρο Μουσικής

Από τον Χατζιδάκι στον Μικ Τζάγκερ κι από τον Σαββόπουλο στη Μαντόνα – Εξομολογήσεις διασήμων σε βιβλίο