Αν έχει σημασία να στηρίζει κανείς τη βιβλιοπαραγωγή, η έκδοση του πρώτου Λογοτεχνικού Καζαμία εν είδει ημερολογίου σε επιμέλεια Αμάντας Μιχαλοπούλου δεν δυσκολεύει τα πράγματα. Τουναντίον, ο ιδιάζων αυτός Καζαμίας καλεί μία πλειάδα συγγραφέων να καταπιαστεί με την πολύπτυχη ελληνική ηθογραφική παράδοση. Τους τριάντα οχτώ αυτούς λογοτέχνες επέλεξε η ίδια η συγγραφέας μέσα από τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής τα οποία οργανώνει χρόνια τώρα.

Εξέθεσε την ιδέα στους μαθητές από τις ομάδες της πριν από περίπου ενάμιση χρόνο (από αυτές εξάλλου έχει προκύψει πρόσφατα και ο συλλογικός τόμος Το Μυστικό, επίσης από τις εκδόσεις Καστανιώτη). Η Αμάντα Μιχαλοπούλου έχει διδάξει στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, στο Βρετανικό Συμβούλιο, στην ΠΥΡΝΑ, στην ARTENS, στο Μoυσείο Ηρακλειδών, στο Public, στους Christie’s inter alia, άρα διέθετε αρκετό έμψυχο υλικό όπου μπόρεσε να απευθυνθεί.

«Πάντα με ενδιαφέρουν οι αφορμές» και έτσι αυτή τη φορά το έναυσμα έδωσαν οι παλιοί Καζαμίες της γιαγιάς της: «Όταν ήμουν μικρή, θυμάμαι που τους αγόραζε ανελλειπώς. Ένας συνδυασμός από προφητείες, αξιοπερίεργα, αγροτικές εργασίες -ουσιαστικά ένα αλμανάκ. Αυτή τη συγκινητική ανάμνηση μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον να αναβιώσουμε».

Πρόκειται ουσιαστικά για πρωτότυπη συλλογή διηγημάτων που βαθίζουν στους αρμούς και στα πρότυπα του παραδοσιακού Καζαμία. Από την αρχή δηλαδή «υπήρχε ένας περιορισμός» όπως διευκρινίζει η γνωστή συγγραφέας. «Έπρεπε να φτιάξουμε ιστορίες με αρχή, μέση και τέλος διότι θέλαμε να συνθέσουμε εν τέλει μία παράξενη συλλογή διηγημάτων».

Ζήτησε μάλιστα από τους συγγραφείς να αντλήσουν έμπνευση από τις δύο πιο δημοφιλείς κατηγορίες του: Τον Ονειροκρίτη (που περιγράφει τα «πετάγματα» του ασυνειδήτου, τι θα γίνει αν δει κανείς καλσόν στο όνειρό του ή μωρό να κλαίει) και τις Πρακτικές Συμβουλές Ζωής (οι οποίες από την άλλη προσφέρουν την απαραίτητη γείωση, όπως για παράδειγμα πώς γίνεται να καθαρίσει κανείς κρεμμύδια χωρίς να κλάψει).

Σε αυτόν τον ιδιότυπο Καζαμία, οι λογοτέχνες κοιτάζουν το πλούσιο παρελθόν με λοξή ματιά, σκωπτική διάθεση και πάνω από όλα έντονο πάθος. Με ύφος που, όπως διευκρινίζει η Αμάντα Μιχαλοπούλου, «κυμαίνεται από τη νεοηθογραφία ως τον εξπρεσιονισμό και το συμβολισμό».

Διαλέγοντας τους συγγραφείς μέσα από τις ομάδες της, κριτήριο αποτέλεσε η πολυφωνία. «Επέλεξα ανθρώπους που γράφουν πολυ διαφορετικά: Με ενδιέφερε να υπάρχει χιούμορ, σάτιρα, παλιά καλή ηθογραφία, πιο πειραματική γραφή, δείγματα ύφους πολύ νέων σε ηλικία ανθρώπων και πιο κλασικά κείμενα -πλουραλισμός εν ολίγοις».

Όπως λοιπόν η ίδια σημειώνει, στις σελίδες του θα συναντήσει κανείς «ετερόκλητη νεοελληνική παρέα που ονειρεύεται νύφες χωρίς πέπλο και κουζίνες στο βυθό, μαντάρει κάλτσες, ξεματιάζει, καθαρίζει κρεμμύδια χωρίς να δακρύζει, θεραπεύει το λουμπάγκο και βρίσκει τρόπους να περάσει τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Αν το καλοσκεφτείτε, είναι μια μικρή επανάσταση το να τρέφεσαι με τη λογοτεχνία της καθημερινής ζωής και να χρησιμοποιείς την πεζογραφία ως παυσίλυπο για όλους τους φόβους».

Ανάμεσα στους συγγραφείς της έκδοσης, οι περισσότεροι έχουν δημοσιεύσει κείμενα μόνο σε λογοτεχνικά περιοδικά αλλά διακρίνονται και οι γνωστοί Γιάννης Γορανίτης, Αλεξάνδρα Κ, Στέλλα Κασδαγλη και Δήμητρα Λουκά. Η τελευταία τιμήθηκε φέτος με το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του Αναγνώστη.

Η Λογοτεχνία στην υπηρεσία του Ανθρώπου

Πρωτίστως όμως ο λογοτεχνικός αυτός Καζαμίας λειτουργεί ως ημερολογίο. «Αυτή παραμένει η βασική του χρησιμότητα, με τον ίδιο τρόπο που και ο Καζαμίας μας συνοδεύει για έναν χρόνο και ύστερα τον πετάμε», διευκρινίζει η συγγραφέας.

Διαθέτει δηλαδή αυτήν την απαραίτητη εμπορική, χρηστική διάσταση ειδικά αφού τα έσοδα από τα δικαιώματα θα δοθούν για την ενίσχυση της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας ΚΑΡΚΙΝΑΚΙ, Ενημέρωση για τον καρκίνο στην παιδική και εφηβική ηλικία.

Για την επιλογή του εν λόγω οργανισμού, η αφορμή αυτή τη φορά προέκυψε ύστερα από αρνητική συγκυρία:  «Το κοριτσάκι ενός ζευγαριού καρδιακών μου φίλων είχε παιδικό καρκίνο. Όλο αυτό έγινε στον καιρό στην πανδημίας και δεν μπορούσα να είμαι κοντά τους όπως θέλουν να είναι οι φίλοι, δηλαδή σωματικά. Σκέφτηκα να κάνω κάτι με τα δικαιώματά μου από το βιβλίο. Τους ρώτησα πώς ακριβώς θα μπορούσα να βοηθήσω και μου πρότειναν αυτή τη ΜΚΟ. Δημιουργήθηκε από γονείς των οποίων τα παιδιά θεραπεύτηκαν και έτσι βοηθούν και εκείνοι με τη σειρά τους τούς γονείς που έρχονται μετά από αυτούς».

Οποιασδήποτε μορφής δημοσιοποίηση γύρω από τον λογοτεχνικό Καζαμία και το Καρκινάκι θα βοηθήσει ιδιαιτέρως αφού πρόκειται για εντελώς εφήμερη έκδοση -«όπως κάθε ημερολόγιο που θα αγοράσουμε μια φορά Δεκέμβριο».

Η απύθμενη έμπνευση της Αμάντας

Η όλη πρωτοβουλία της ξεκίνησε πριν από ενάμιση χρόνο, προτού ξεσπάσει η πανδημία. «Κατά τη διάρκεια της πανδημίας αρχίσαμε να δουλεύουμε με άλλο τρόπο έχοντας στο νου ότι χρειαζόμαστε κάτι να μας ανακουφήσει, να μας κάνει να χαμογελάσουμε. Όταν αρχίσαμε να γράφουμε, δεν περιμέναμε ότι θα βρισκόμασταν ακόμη στην ίδια κατάσταση. Ενώ το περιμένουμε για να μας φέρει όλους πιο κοντά, τώρα πια δεν συναντιόμαστε καθόλου δια ζώσης -όλα πραγματοποιούνται μέσω ζουμ. Η ελπίδα μας ήταν να “βρέξουμε” όπως λέμε το βιβλίο όλοι μαζί. Και τελικά το βιβλίο μας ενώνει, όχι όλα όσα θα κάνουμε γύρω από αυτό».

Σε καιρούς μοναξιάς και απομόνωσης (ιδιαιτέρως για τους συγγραφείς), αποκτά μεγαλύτερη σημασία η συγκεκριμένη πρωτοβουλία. «Είμαστε πολύ συνδεδeμένοι όλοι εμείς. Συνολικά, οι τριάντα εννιά μας αν προσθέσω και τον εαυτό μου -ένας ωραίος αριθμός».

Η Αμάντα Μιχαλοπούλου βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην πρώτη γραφή του νέου της μυθιστορήματος με τίτλο Ελευθερία και θάνατος, «ένα πολύ ερωτικό μυθιστόρημα» όπως διευκρινίζει, το οποίο θα κυκλοφορήσει στο τέλος της άνοιξης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πρωτοεμφανίστηκε στη λογοτεχνία με τη συλλογή διηγημάτων Έξω η ζωή είναι πολύχρωμη (1994) που κέρδισε το βραβείο διηγήματος του περιοδικού Ρεύματα, αν και η ίδια είχε ήδη γίνει γνωστή από την Καθημερινή όπου αρθρογραφούσε από το 1990 και σχεδόν για μία εικοσαετία. Δύο χρόνια αργότερα καθιερώθηκε με το μυθιστόρημα Γιάντες (1996) ενώ το πιο πρόσφατο ονομάζεται Μπαρόκ (2018). Έχει τιμηθεί με το Βραβείο Διεθνούς Λογοτεχνίας του Αμερικανικού Ομοσπονδιακού Ιδρύματος Τεχνών, το Βραβείο Διηγήματος Πέτρου Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών μεταξύ πολλών άλλων. Έργα της έχουν διασκευαστεί για το θέατρο ενώ έχουν μεταφραστεί σε είκοσι γλώσσες.

Εν τω μεταξύ, την ερχόμενη Τρίτη ξεκινάει καινούργια σειρά δέκα μαθημάτων δημιουργικής γραφής, εισαγωγή στο Μυθιστόρημα που θα πραγματοποιηθούν στον Ιανό (υπάρχει σχετικό λινκ στον ιστιότοπο του βιβλιοπωλείου). Η έμπνευσή της παραμένει ασίγαστη.

Τα δημοφιλή αυτά σεμινάρια τελικά δεν αποτελούν στείρο εργοστάσιο. «Η απόδειξη είναι αυτή: Ακόμη και αν κάποιος δεν γίνει συγγραφέας, εξελίσσεται σε πολύ καλύτερο αναγνωστή. Διαβάζει, δηλαδή, αναζητώντας τα κλειδιά του πώς γράφεται το λογοτεχνικό κείμενο». Και ένα από τα διαχρονικά της προστάγματα: Αν μια πρόταση έπιανε φωτιά, ποιες λέξεις θα έσωζες;

Πληροφορίες:

Λογοτεχνικός Καζαμίας 2021

Εκδόσεις Καστανιώτη

σελ. 240

€ 14,00

Διατίθεται στα διάφορα ψηφιακά βιβλιοπωλεία όπως επίσης και στο σάιτ των εκδόσεων.

Περισσότερες πληροφορίες: http://amandamichalopoulou.com.

Στον λογοτεχνικό Καζαμία συνολικά συμμετέχουν οι: Χρυσόστομος Αγαπητός, Μηνάς Αθανασιάδης, Ντομινίκ Ανδρεάδου-Μολίν, Μαίρη Βαφειάδου, Λένα Βελόγλου, Γιώργος Βουργανάς, Σοφία Γιάγκα, Γαβριέλλα Γκόσεβιτς, Μαρία Γλυνού, Γιάννης Γορανίτης, Γιολάντα Γραμματικάκη, Κώστια Δανηλία, Γιάννης Δενδρινός, Σταυρούλα Δικαίου, Ευγενία Δούρου, Λίνα Ευδαίμων, Αλεξάνδρα Κ*, Έφη Καλογεροπούλου, Μαρία Καραμπάτη, Στέλλα Κάσδαγλη, Ιωάννα Κασιμάτη, Δήμητρα Κατή, Ευδοκία Κατσουρού, Όλγα Κοζάκου-Τσιάρα, Λένα Κομίνη, Αλεξάνδρα Κωνσταντιδέλλη, Ηλιάνα Κωτσίλα, Αγγελική Λάλου, Δήμητρα Λουκά, Έρα Μουλάκη, Σοφία Μπισιώτη, Σύλβια Μπίστη, Φανή Μυρωνάκη, Χριστίνα Ντούση, Άννα Παπαβασιλείου, Μυρτώ Σεϊζάνη, Αλεξάνδρα Σέλελη, Μαρίνα Τουπάι.