Γιώργος Λάνθιμος και ιστορίες φωτογραφίας – Μια αλλιώτικη έκθεση

Ο Γιώργος Λάνθιμος φωτογράφος; Ασφαλώς, ναι. Γιατί η φωτογραφία «έχει αμεσότητα» κι αυτό «μου αρέσει σε σύγκριση με την δημιουργία ταινιών», όπως λέει.

Και γιατί το μέσον του προσφέρει μια νέα ελευθερία στη δημιουργική έκφραση και στον πειραματισμό, όπως ομολογεί. Σειρές φωτογραφιών ως εκ τούτου, πολλές από τις οποίες τράβηξε ο πολυβραβευμένος σκηνοθέτης στα γυρίσματα των ταινιών του παρουσιάζονται τώρα, από τις 29 Μαρτίου σε έκθεση στο Λος Άντζελες.

Πρόκειται για ένα άλλο ντεμπούτο του στην τέχνη, παρ’ ότι η ίδια η φωτογραφία έχει περάσει από καιρό στην κινηματογραφική του καριέρα, η οποία όπως είναι γνωστό έχει να παρουσιάσει μερικές από τις πιο δυνατές αλλά και σκοτεινές δημιουργίες του σινεμά. Έχει φωτογραφίσει άλλωστε, καμπάνιες μόδας και έχει τραβήξει φωτογραφίες για άρθρα περιοδικών, έχει καταγράψει με το φωτογραφικό φακό του στιγμιότυπα από τα γυρίσματα των ταινιών του, έχει κυκλοφορήσει και βιβλία με τις αινιγματικές του εικόνες και πρόσφατα, για πρώτη φορά απαθανατίζει σκηνές από την Ελλάδα.

Στην πραγματικότητα δηλαδή, η φωτογραφία έχει αποδειχθεί μια ξεχωριστή δημιουργική ενασχόληση για αυτόν. Και όπως λέει ο ίδιος μιλώντας στο artnet «Δημιουργώ τώρα ένα σύνολο έργων, που δεν σχετίζεται με τις ταινίες μου. Η φωτογραφία έχει γίνει ένα σημαντικό θέμα στη ζωή μου εκτός από την δημιουργία ταινιών».

Ο πειραματισμός της εικόνας

Η έκθεση «Γιώργος Λάνθιμος: Φωτογραφίες» συγκεντρώνει έτσι, υλικό από τα τελευταία του βιβλία, που κυκλοφόρησαν το 2024. Είναι το «Θα τραγουδήσω όμορφα αυτά τα τραγούδια» στο οποίο περιλαμβάνονται φωτογραφίες που τράβηξε κατά τη δημιουργία των «Ιστοριών Καλοσύνης» (2024) και το «Αγαπητέ Θεέ, ο Παρθενώνας είναι ακόμη σπασμένος» από τα γυρίσματα της ταινίας «Poor Things» (2023).

Και μην φανταστεί κανείς, ότι πρόκειται για τυπικές φωτογραφίες από τα παρασκήνια. Γιατί στο «Poor Things» αίφνης, ο Λάνθιμος απαθανάτισε την ατμόσφαιρα του κινηματογραφικού σκηνικού – τα φωτιστικά και τους κατασκευασμένους εσωτερικούς χώρους – με ένα ιδιότυπο μάτι, όταν δεν στόχευε με την κάμερά του τους πρωταγωνιστές του, όπως η Έμα Στόουν και ο Μαρκ Ράφαλο.
Οι εικόνες από τις «Ιστορίες καλοσύνης» εξάλλου, μαρτυρούν έναν αυθορμητισμό. Γυρισμένη σε πραγματικές τοποθεσίες γύρω από τη Νέα Ορλεάνη, η ταινία επέτρεψε στον σκηνοθέτη να περιπλανηθεί πέρα από το σκηνικό και να φωτογραφίσει μοναδικά αστικά τοπία. Οι εικόνες του για τους ανθρώπους, αυτή τη φορά, γίνονται ακόμη πιο αφηρημένες και αποδίδονται όλο και πιο δραματικές σε μαύρο και άσπρο. «Πειραματιζόμουν με το πόσο διαφορετική θα μπορούσε να φαίνεται η εικόνα στην ταινία», λέει ο ίδιος εξηγώντας τις ασπρόμαυρες συνθέσεις του.

Χαρά από μόνη της

Παρ’ ότι η σκηνοθεσία συγκεντρώνει φυσικά, το πρώτιστο ενδιαφέρον του Γιώργου Λάνθιμου, η ενασχόλησή του με την φωτογραφία ήρθε μέσα από την συνειδητοποίηση, ότι «όλο το μέσο ξεκινάει με στατικές εικόνες», όπως επισημαίνει. Με την πάροδο των χρόνων έτσι, έμαθε τις τεχνικές της φωτογραφίας, τράβηξε εικόνες στα κινηματογραφικά του πλατό και μερικές για διαφημιστικούς σκοπούς, χωρίς ποτέ όμως να πιστεύει, ότι θα γίνονταν ένα «ανεξάρτητο σύνολο». Γιατί το πιο ενδιαφέρον γι’ αυτόν ήταν «η δημιουργία της εικόνας, η λήψη μιας φωτογραφίας, η μαγεία της, τα λάθη της ακόμη αλλά και η προσπάθεια να τα κατανοήσω και να τα διορθώσω».

Γι’ αυτόν τον λόγο ο Λάνθιμος επέμενε να φωτογραφίζει σε φιλμ, διαδικασία που την αποκαλεί «μια χαρά από μόνη της» σε σύγκριση με την ψηφιακή λήψη, η οποία «δεν είναι σαν να βγάζω πραγματικά φωτογραφία». Γιατί υπάρχει μια βαρύτητα στη λήψη της αναλογικής εικόνας, προσθέτει, καθώς και ένα βάθος στη φωτογραφία με φιλμ. Συνέπεια αυτού εξάλλου, είναι και οι εκατοντάδες κινηματογραφικές κάμερες, που έχει πλέον στην διάθεσή του, αριθμός που διαρκώς και αυξάνει. «Πάντα βρίσκω μια δικαιολογία για να πάρω μια άλλη, όπως στην περίπτωση που κάποια σπάσει ή κάτι τέτοιο», όπως λέει. Παράλληλα έχει τον δικό του σκοτεινό θάλαμο, τοποθετημένο δίπλα στον χώρο του μοντάζ.

Ελευθερία και αμεσότητα

«Μου αρέσει το γεγονός, ότι μπορείς απλώς να τραβήξεις μια φωτογραφία ενός δέντρου και να πας στο σπίτι, να την επεξεργαστείς, να την εκτυπώσεις, να την κρατήσεις στα χέρια σου και να την κοιτάξεις την ίδια μέρα», λέει. «Μπορεί είτε να απογοητευτείς είτε να εκπλαγείς ή να σε ιντριγκάρει κι αυτό μπορεί να σε οδηγήσει σε κάτι που είναι ενδιαφέρον για σένα. Κι αυτή η αμεσότητα μου αρέσει σε σύγκριση με τη δημιουργία ταινιών».

Σε κάθε περίπτωση δηλαδή, η φωτογραφία προσφέρει κατά τον ίδιο έναν διαφορετικό τρόπο θέασης, μια «προοπτική», που είτε αναφέρεται στο μάτι του παρατηρητή είτε στον τρόπο με τον οποίο οι αφηγήσεις θα μπορούσαν να ξεδιπλωθούν μέσα από μια φωτογραφία. Με «μια πολύ διαφορετική οπτική» βλέπει και την Αθήνα εσχάτως, φωτογραφίζοντάς την με την κάμερά του.
«Θα ήθελα μια ανάπαυλα από τη δημιουργία ταινιών και να επικεντρωθώ σε αυτό», λέει στην συνέντευξή του, περιγράφοντας τον χρόνο που χρειάζεται για την κατανόηση των εικόνων, που έχει δημιουργήσει. «Μου αρέσει αυτή η ελευθερία να δείχνεις μόνο μια εικόνα και οι άνθρωποι μπορούν να αντιδράσουν σε αυτήν. Ακόμη και εγώ, μπορώ να την δω διαφορετικά σε διαφορετικές στιγμές», καταλήγει.

Διαβάστε επίσης:

Έμα Στόουν για Λάνθιμο: Εκείνος είναι η «μούσα» μου και όχι εγώ η δική του

Αλλόκοτα, παράδοξα, ανατρεπτικά: Τα σκηνικά του «Poor Things» που κέρδισαν Όσκαρ

Από τα σκοτάδια στην ελευθερία του «Poor Things»