Με την έκθεση Double Blind στην γκαλερί The Breeder, ο έλληνας ζωγράφος Γιάννης Βαρελάς εκθέτει τη νέα σειρά έργων του.

Πρόκειται για λογοπαίγνιο που υπονοεί άλλοτε τη διπλά τυφλή μελέτη και άλλοτε τη διπλή μάσκα ή τύφλωση…

Ο θεατής (αλλά και ο δημιουργός με την αυτοματοποιημένη πινελιά του) βυθίζονται σε ένα αέναο παιχνίδι απόκρυψης και αποκάλυψης, φαντασίας και πλαστότητας. Ένα μεγαλόπρεπο και απατηλό όνειρο, όπως η ίδια η ζωή. Συνθέτει ένα σύμπαν απόλυτα πλαστό αλλά και αληθινό αφού απηχεί τη διυλισμένη παιδική μνήμη σε μια ποιητική ονειροπόληση.

Οι φιγούρες του μοιάζουν με αρχέτυπα στις νοσταλγικές, σατιρικές καλειδοσκοπικές συνθέσεις του ανάμεσα στο ψέμα και την πραγματικότητα.

Μέσα σε μία φαντασμαγορική έκρηξη χρωμάτων περιγράφει απλά και ειλικρινά την ουτοπία του. Με το σώμα και τη φύση σε μία παράξενη όσμωση, επιχειρεί μία μοναδική «ψυχογεωγραφία» όπως σημειώνουν οι επιμελητές. Και έτσι κατά κάποιο τρόπο αυτή η σειρά έργων αποτελεί συνέχεια της μεγαλόπρεπης παρουσίασης που του επιφύλασσε το Μουσείο Μπενάκη το 2019 με την έκθεση Anima.

Η παραδείσια παλέτα του Γιάννη Βαρελά ευτυχώς παραμένει μακριά από πολιτικές αναγνώσεις (κρίση) ή επίκαιρες συγκυρίες (πανδημία).

Όπως έγραφε ο Αντόνιο Γκράμσι, «η τέχνη είναι πολιτική ως τέχνη, όχι ως υποκατάστατο της πολιτικής». Ας αφήσουν λοιπόν και οι καλλιτέχνες τα έργα με μηνύματα…

Ο ενστικτώδης, καθολικός δημιουργός Γιάννης Βαρελάς το αντιλαμβάνεται αυτό.

Τα πολυεπίπεδα μοτίβα ενός ονείρου

Έτσι διατηρεί την αγνότητα της ματιάς του, το παιδικό ένστικτο και ενθουσιασμό στην τεχνική του. Αφήνεται στη δημιουργία του ως εάν να κολυμπάει σε ένα άχρονο διηνεκές.

Τα έργα του φέρουν αυτήν την ποιότητα της ηρεμίας, που τους χάρισε δουλεύοντας συμμαχικά με τον χρόνο, χωρίς βιασύνη. Εγκολπώνουν το χρόνο.

Και εν μέρει από εκεί προκύπτουν (όχι προσχεδιασμένα) οι ναΐφ αναφορές. Το παιγνιώδες και λεπτά ειρωνικό του βλέμματός του δεν απαλλάσσεται από τον εφιάλτη.

Είτε με το γκροτέσκο και τις ξαφνικές δυσανάλογες καμπύλες είτε με τις σκόπιμες απροσεξίες της έντονης πινελιάς του, αντέχει να κοιτάζει το τραγικό της ύπαρξης. Κάπου εδώ πάντως εμφιλοχωρεί ο πατέρας Πικάσο.

Ο Γιάννης Βαρελάς διακρίθηκε διεθνώς ως εκσυγχρονιστής του ζωγραφικού μέσου, ανάμεσα σε αυτή τη διεθνή νέα γενιά που την επέβαλε εκ νέου (σήμερα 43 ετών). Σήμερα αποτελεί ξανά το αγαπημένο πουλέν των συλλεκτών. Ζει ανάμεσα στην Αθήνα, τη Βιέννη και το Λος Άντζελες. Στο παρελθόν κέρδισε το Δέστε ενώ έχει παρουσιάσει έργα και στην Saatchi.

Στον ονειρικό καμβά του όμως βαραίνει η παράδοση. Δεν ζωγραφίζει σε μία εν κενώ τάχα νεωτερικότητα. Όπως είχε σημειώσει και ο Έλιοτ οι ταλαντούχοι κλέβουν, οι ατάλαντοι αντιγράφουν. Ή απλώς, δεν υπάρχει παρθενογένεση.

Όμως εδώ δεν τίθεται θέμα απόκρυψης των δασκάλων του. Την ιστορία φέρει μέσα του ως καλά αφομοιωμένη γνώση και αυτή μοιραία αποκαλύπτεται την ώρα της ζωγραφικής. Και πάλι με περίσσεια αυτοματισμού.

Οι αναφορές του εκτίθενται φανερά για να τις συλλάβει το μάτι του ευαίσθητου θεατή.

Ορισμένοι μίλησαν για τις ευγενικές φιγούρες του Μανέ, που απλώνουν νωχελικά και χαριτωμένα το κορμί τους στο μαλακό στρώμα της φύσης (η ιστορικός τέχνης και καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης NYU Άρα Μερτζιάν). Άλλοι πάλι μπορούν να συμπληρώσουν ότι διακρίνουν τις εκρηκτικές, αδρές πινελιές του Γκογκέν. Σε μία οργιαστική γιορτή της ζωής.

Τον Γιάννη Βαρελά πάντως δεν τον ενδιαφέρει να εξασφαλίσει μία ισορροπία ανάμεσα στα διαφορετικά μοτίβα και τις επιρροές. Οι συνθέσεις του ζωγράφου είτε όταν χρησιμοποιούν το βάθος είτε όταν παραμένουν ασφυκτικά επίπεδες και κλειστές, λειτουργούν σε πολλά ταμπλό.

Έτσι στον καμβά του ο Βαρελάς λειτουργεί ως παραμυθάς που οδηγεί τον θεατή σε μία καταβύθιση στο λαβύρινθο του ασυνειδήτου του. Ο χώρος και ο τόπος (τα λιβάδια και η πόλη) λειτουργούν ως αφηγήματα απλωμένα στα τρίσβαθα του χρόνου.

Σαν μαγεμένος αναγνώστης, ο θεατής βυθίζεται στο βαθύ λαγούμι του υποσυνειδήτου και ως άλλη Αλίκη ανακαλύπτει έναν κόσμο θαυμαστό και γεμάτο αρχέγονους μύθους.

Μάσκα διπλή τόσο για τον θεατή όσο και για την προβολή του στον καμβά, τη μορφή που αναπαρίσταται στη σύνθεση. Το νόημα διαφεύγει συνεχώς σε φυγόκεντρους, ελλειπτικούς κύκλους. Πού βρίσκεται η αλήθεια πού το ψέμα;

Ο Βαρελάς προβάλλεται και αυτός στον καμβά. Το βαθύτερο υποκείμενο του δημιουργού αέναα αισθητό, να αγωνιά, να ναρκισσεύεται και να αυτοτιμωρείται, να δημιουργεί το θέαμα και ταυτόχρονα να εκτίθεται μαζί του. Να αναζητά τη φυγή και μαζί τη συνείδηση στα μαγικά οράματά του.

Πληροφορίες

Γιάννης Βαρελάς
DOUBLE-BLIND
Η έκθεση εγκαινιάστηκε στις 18 Μαρτίου.
Εως 29 Μαΐου 2021
The Breeder
Ιάσονος 45 Αθήνα
[email protected]
+30 210 3317527