Γενέθλια του Μουσείου Ακρόπολης με δύο Παναθηναϊκούς αμφορείς

Με δύο εξαιρετικούς αττικούς, Παναθηναϊκούς αμφορείς, που έρχονται στην Αθήνα από το Τορόντο _το Βασιλικό Μουσείο του Τορόντο, συγκεκριμένα_ γιορτάζει στις 20 Ιουνίου το Μουσείο Ακρόπολης τα 13^α γενέθλιά του. Ο ένας από αυτούς, που χρονολογείται γύρω στο 525- 500 π.Χ. φέρει παράσταση της Αθηνάς και δρομέων ενώ ο δεύτερος, ο οποίος αποδίδεται στον Ζωγράφο του Ευχαρίδη  είναι του 490 π.Χ. και απεικονίζει επίσης την Αθηνά μαζί και σκηνή ιπποδρομίας.

Οι δύο αμφορείς αποτελούν αντιδάνειο με το καναδικό μουσείο, δεδομένου ότι μία από τις περίφημες Κόρες του Μουσείου Ακρόπολης έχει ήδη κάνει το μεγάλο ταξίδι προς την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Είναι η Κόρη με τον αριθμό 670, ένα από τα ωραιότερα γλυπτά της Αρχαϊκής εποχής που κοσμούσαν το ιερό της Αθηνάς στην Ακρόπολη.

Πρόκειται για μια παράλληλη εκθεσιακή δράση με στόχο την ενίσχυση των σχέσεων ανάμεσα στα δύο μουσεία, η οποία είχε σχεδιαστεί για το 2021 αλλά αναβλήθηκε λόγω των προβλημάτων από την πανδημία. Η αρχική πρόθεση μάλιστα ήταν να ενταχθεί στις εκδηλώσεις για τον εορτασμό των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης.  Πλέον οι δύο Παναθηναϊκοί αμφορείς θα εκτίθενται στο Μουσείο Ακρόπολης ως τις αρχές Ιανουαρίου 2023.

Τα βραβεία

Οι Παναθηναϊκοί αμφορείς ήταν τα βραβεία προς τους νικητές των Παναθηναίων, της μεγαλύτερης γιορτής της αρχαίας Αθήνας. Τα συγκεκριμένα βραβεία είχαν θεσπιστεί από τον Πεισίστρατο το 566 π.Χ. και να σημειωθεί, ότι αυτοί οι αμφορείς ήταν γεμάτοι με λάδι _38 ως 39 λίτρα περιελάμβανε ο καθένας_ προερχόμενο από τα ιερά δέντρα της θεάς. Δίνονταν μάλιστα περί τους 1300 αμφορείς! Ήταν όλοι μελανόμορφοι  ενώ τυποποιημένα ήταν και τα θέματα που απεικόνιζαν: Στην κύρια όψη η Αθηνά σε στάση μάχης και στη δευτερεύουσα το αγώνισμα στο οποίο διακρίθηκε ο αθλητής. Απέναντι από τη θεά υπάρχει και μία επιγραφή, που  δηλώνει ότι «είμαι ένα βραβείο από τους αγώνες της Αθήνας».

Από τα μέσα του 6^ου π.Χ. αιώνα προστέθηκαν στην παράσταση δύο δωρικοί κίονες και πάνω τους ένας κόκορας ως σύμβολο αγωνιστικού πνεύματος. Από τον 5ο αιώνα οι αμφορείς διακοσμούνται από ζωγράφους της ερυθρόμορφης τεχνικής ενώ από τις  αρχές του 4ου π.Χ. αναγράφεται στην κύρια όψη του αγγείου το όνομα του επώνυμου άρχοντα. Σιγά σιγά αλλάζει και η απεικόνιση της Αθηνάς ενώ στους ελληνιστικούς χρόνους η τεχνική των αγγείων αρχίζει να εκφυλίζεται ενώ από τον 3^ο π.Χ. αναγράφονται οι ταμίες και αργότερα οι αθλοθέτες. Ο τελευταίος Παναθηναϊκός αμφορέας που έχει βρεθεί, ένα τμήμα του για την ακρίβεια χρονολογείται στις αρχές του 4^ου μ.Χ. αιώνα και δείχνει πάντως την παρακμή της εποχής.

Η Κόρη

Το άγαλμα της Κόρης (520-510 π.Χ.), που έχει σταλεί στο Τορόντο  είχε βρεθεί σε θραύσματα το 1886 στον λεγόμενο «λάκκο των Κορών» στα βορειοδυτικά του Ερεχθείου. Με ύψος 1,15 από νησιωτικό μάρμαρο ξεχωρίζει για πολλούς λόγους από τις άλλες αδελφές της και πρώτα απ΄όλα για τα λοξά της μάτια τονισμένα με μαύρο περίγραμμα αλλά και για το έντονο χαμόγελό της. Είναι ντυμένη μόνο με έναν χιτώνα _σε αντίθεση επίσης, με τις περισσότερες_  που δένεται στη μέση με ζώνη, αναδιπλώνεται και πέφτει χαλαρά μέχρι τους μηρούς. Τα μαλλιά της πέφτουν κυματιστά στην πλάτη και μπροστά σχηματίζουν μακριές μπούκλες  ενώ το κόκκινο χρώμα τους που διασώζεται αρκετά θα πρέπει να αποτελούσε το υπόστρωμα για την τελική, καστανή τους απόχρωση.

Στο κεφάλι η Κόρη φορά μία στεφάνη διακοσμημένη με ζωγραφιστά ανθέμια, έλικες και άνθη λωτού, ενώ πρόσθετα μεταλλικά κοσμήματα, ίσως άνθη λωτού, θα στερεώνονταν στις οπές που ανοίγονται στην κορυφή της. Μεγάλα κυκλικά σκουλαρίκια διακοσμημένα με ρόδακες στολίζουν και τα αυτιά της και δεν μπορεί να μην παρατηρήσει κανείς το σκουρόχρωμο ανάγλυφο βραχιόλι σε σχήμα φιδιού στον αριστερό καρπό της. Στο δεξί χέρι, που ήταν λαξευμένο σε ξεχωριστό κομμάτι μαρμάρου, και δυστυχώς δεν έχει διασωθεί θα κρατούσε την προσφορά της στη θεά.