Φυλαχτά, τάματα και δράκοι – Έργα του Τάσου Μαντζαβίνου στο Βυζαντινό Μουσείο

Ο ορθόδοξος ενοριακός ναός, τα τάματα, τα φυλαχτά, ο δρακοντοκτόνος άγιος Γεώργιος, τα φορητά εικονοστάσια, όλο το πολυφωνικό σύμπαν της βυζαντινής διακοσμητικής.

Οι  πίνακες του Τάσου Μαντζαβίνου μεταφέρουν σαν μια βυζαντινή ακολουθία έναν κόσμο περασμένο αλλά διαρκώς υπάρχοντα στην νεοελληνική πραγματικότητα. Όλα αυτά που συνθέτουν την πολύτιμη για τον ελληνισμό βυζαντινή παράδοση και παίρνουν άλλη διάσταση στο έργο του, σ΄έναν διάλογο με τον βυζαντινό πολιτισμό, την τέχνη και τη χριστιανική λατρεία.

Περισσότερα από 100 σχέδια, κατασκευές, πίνακες και έργα από ύφασμα στα οποία παρουσιάζεται με πληρότητα αυτή η θεματική εκτίθενται από τις 14 Οκτωβρίου στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. «Ο βυζαντινός κόσμος του Τάσου Μαντζαβίνου» είναι προφανώς ο τίτλος της  έκθεσης, καθώς μέσα από την αλληλεπίδραση της βυζαντινής παράδοσης με το σήμερα, γεννήθηκε το καλλιτεχνικό ιδίωμα που φέρει την υπογραφή του.

Η βυζαντινή παράδοση

Από την δεκαετία του ΄90 εξάλλου, εμφανίζονται σταδιακά στο έργο του Μαντζαβίνου εικονογραφικά στοιχεία που έλκουν την καταγωγή τους από τη βυζαντινή παράδοση. Και καθώς πυκνώνουν τις τελευταίες δεκαετίες, καταλήγουν να είναι  κυρίαρχα στο έργο του καλλιτέχνη.

Ο ζωγράφος έτσι ανακαλύπτει μέσα στην βυζαντινή πολιτισμική παράδοση, η οποία φτάνει μέχρι τη λαϊκοβυζαντινή τέχνη των νεότερων χρόνων αλλά και σε μια βιωματική σχέση με την Ορθοδοξία, ένα σημαντικό κομμάτι της καλλιτεχνικής του ταυτότητας και το μεταπλάθει σε ένα προσωπικό ζωγραφικό λεξιλόγιο, χωρίς στοιχεία αντιγραφής ή στείρου μιμητισμού.

«Ο ζωγράφος είναι ο μύθος του, το σύμπαν των σκέψεών του, οι επιλογές της ζωής του, όλα αυτά τερματίζουν στον πίνακά του», έχει πει άλλωστε ο ίδιος.

Χωρίς να είναι ενταγμένος  σε κάποια «σχολή», χωρίς να ακολουθεί ρεύματα ο Μαντζαβίνος δίνει ένα σαφές ελληνοκεντρικό στίγμα στο έργο του, δανειζόμενος σύμβολα όχι μόνον από τη βυζαντινή αλλά και την λαϊκή παράδοση. Ο Καραγκιόζης και ο δράκος αίφνης, έρχονται δίπλα στις μορφές των αγίων ή ακόμη των πολεμιστών σε πολιορκημένα κάστρα με λάβαρα και συνθήματα. Μυθολογικά τέρατα εμφανίζονται, σκηνές από παραμύθια ζωντανεύουν, τα πρόσωπα των μύθων παίρνουν υπόσταση.

Η τέχνη ως λύτρωση

Η φαντασία του δεν έχει εδώ περιορισμούς και σαφώς δεν εξαντλείται στην παράδοση αλλά αντλεί σταθερά υλικό και από τα προσωπικά βιώματα και την παιδική ηλικία του καλλιτέχνη. «Το παρελθόν δεν είναι πεθαμένο», όπως έχει πει ο ίδιος «υπάρχουν τα έθιμα, οι ναοί, το τοπίο. Το θέμα είναι να εντρυφήσεις σε αυτό και να μη βγάλεις κακέκτυπα, να μπολιάσεις αυτό που κάνεις με την προσωπικότητά σου».

Γεννημένος στην Αθήνα, με σπουδές ζωγραφικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών κι έχοντας διδάξει και ο ίδιος ελεύθερο σχέδιο στη σχολή Βακαλό ο Τάσος Μαντζαβίνος έχει κάνει εκθέσεις σε όλη την Ελλάδα, στο Παρίσι και τις Βρυξέλλες αλλά επίσης έχει εικονογραφήσει πολλά βιβλία, όπως  το «Αντί της σιωπής» του Λευτέρη Πούλιου το 1993, «Τα ρεμπέτικα» με 5 χαλκογραφίες, τους  «Ιδανικούς Αυτόχειρες» του Καρυωτάκη με 12 λιθογραφίες και άλλα.

«Η τέχνη είναι λύτρωση», λέει. «Δεν είναι να ξεδίνεις. Πολλές φορές οι θεατές μπορεί να αντιδρούν με τα σκοτεινά έργα μου, γιατί δεν έχουν καταλάβειν ότι η τέχνη δεν είναι στολίδι. Είναι για να τους λέει κάτι. Εξάλλου, ακόμη και μέσα στο απόλυτο μαύρο υπάρχει φως».

Info:

Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο: Βασιλίσσης Σοφίας 22. τηλ. 213213 9500, 213213 9517

Έκθεση: «Ο βυζαντινός κόσμος του Τάσου Μαντζαβίνου» 

Διάρκεια: 15 Οκτωβρίου ως 12 Ιανουαρίου 2023

Διαβάστε επίσης:

Πιρς Μπρόσναν: Ένας πρώην Τζέιμς Μποντ δοκιμάζεται στον καμβά

Τα «Μαγνητικά Πεδία» του Γιώργου Γούση εκπροσωπούν την Ελλάδα στα Όσκαρ